Tôi là dân đất Bắc và lần đầu tiên đặt chân đến TP.HCM vào năm 2016. Mấy lần đầu vào, cậu bạn tôi thường dẫn tôi đi ăn các món ăn phổ thông nên tôi không có nhiều ấn tượng về ẩm thực Sài Gòn. Mới gần đây nhân tiết trời Sài Gòn có chút se se lạnh, tôi mới đề nghị đi ăn lẩu, còn lẩu gì thì tôi để bạn tôi chọn.
Và lẩu cá kèo được điểm danh đầu tiên. Trên đường phố Sài Gòn có rất nhiều quán xá về lẩu như lẩu dê, lẩu bò, lẩu gà... nhưng bạn tôi khẳng định lẩu cá kèo tạo ra sự khác biệt rất lớn và có dấu ấn trên bản đồ ẩm thực của thành phố đông dân nhất cả nước.
Bạn tôi quê Ninh Bình đã sinh sống ở Sài Gòn được 8 năm nên thông thuộc đường đi lối lại, các quán ngon và rẻ nhất ở đây nên tôi không phải lo lắng. Chúng tôi lướt nhẹ trên đường phố vào lúc gần 8 giờ tối, tầm này thành phố đã bớt tắc đường và lên đèn lung linh, hoa lệ. Trên đường đi bạn tôi mới bảo: “Cứ để cho cái bụng đói thêm đi, lát nữa ăn cho tới bến luôn”. Tôi vốn cũng khoái món lẩu nhưng ngoài Bắc không có lẩu cá kèo nên càng thêm hồi hộp, háo hức xem cá kèo là con cá như thế nào mà bạn ưng quá trời.
Chúng tôi thường nói chuyện tới khuya bên nồi lẩu cá kèo Sài thành
Bạn tôi bảo rằng, lẩu cá kéo trên phố Bà Huyện Thanh Quan là nổi tiếng nhất, mỗi tội hơi đông chút xíu nhưng không sao, phải đợi đói thì mới thấm được độ ngon của món ăn. Chúng tôi vào quán ngồi đã gần 8 giờ 30, bụng tôi sôi lên sùng sục ngay từ khi đặt chân xuống phi trường Tân Sơn Nhất lúc 4 giờ chiều.
Một nồi lẩu cá kèo dần hiện ra trước mắt tôi, mùi thơm đã rưng rức sống mũi còn cái dạ dày quậy gần mới mức không chịu nổi. Bạn tôi giới thiệu về món lẩu cá kèo rằng đây vốn là món ăn có nguồn gốc từ miền tây, cá kèo là loài cá da trơn, dài dài thon thon, màu xám và trông giống như con chạch đồng. Đặc biệt chúng sống tự nhiên ở các vùng sông nước nên rất sạch sẽ chỉ cần sơ chế qua là có thể cho vào nồi lẩu.
Rồi bảo, cá kèo thịt dai và thơm, không tanh vị ngọt hơi có chút đắng đặc trưng của gan cá. Bên cạnh nồi lẩu cá kèo đang sôi lên ùng ục, nhân viên quán mang ra cá kèo nướng và cá kèo kho cốt dừa để chúng tôi ăn trước, tuy nhiên tôi và bạn vẫn dành bụng để chờ món chính khai vị.
Những chú cá kèo bắt đầu chín tới, bạn tôi mới cho thêm các loại rau sống vào như nõn chuối, dọc mùng, rau ngò và để hạ nhỏ lửa. Cá kèo nhỏ nên nhanh chín và tôi bắt đầu được thưởng thức món lẩu cá kèo lần đầu tiên trong đời tại thành phố mang tên Bác.
Vị giác đầu tiên mà tôi cảm nhận được là vị cay cay của ớt xen lẫn vị chua chua từ lá giang, me nhưng rất đậm đà vừa miệng. Cá kèo nóng hổi, xương mềm nhũn cho vào miệng kèm thêm chút rau sống để giảm nhiệt, gắp thêm miếng ớt tươi nữa thật quá trời tuyệt đỉnh. Ngoài ra, nước lẩu cá kèo hơi mang vị ngọt hơn so với lẩu các nơi khác, đó là vị ngọt của cá tươi. Sau đó được cho thêm cà chua và một số gia vị đặc trưng vào như rau đắng, lá giang. Hương thơm của nước dùng kết hợp với vị ngọt của cá tươi được thêm vào cùng độ cay thứ thiệt của dân Sài Gòn tạo nên vị nước lẩu đặc trưng.
Một set lẩu cá kèo mỹ mãn tuyệt đỉnh
Bạn tôi cũng như bao người nhập cư khác từng lang bạt kỳ hồ rồi đến với thành phố này và dừng bước tại đây để nhận quê hương thứ hai. Món lẩu cá kèo cũng vậy, từ miền quê sông nước lên đây trở thành thứ vị kết nối những con người tứ xứ, lữ khách bốn phương trở thành một công dân của đô thị hoa lệ, dẫu chật nhưng đủ chỗ cho tất cả mọi người.
Hai chúng tôi - hai người bạn nam bắc tấm tắc thưởng thức món lẩu cá kèo, trong người quên hẳn đi mệt mỏi sau chuyến bay dài. Tôi nói với bạn rằng: Sao giờ ông mới cho tui đi ăn món này, ngon dữ vậy cơ mà. Bạn mới nói: “Tui để xem ông biết về ẩm thực Sài Gòn tới đâu thôi, chứng tỏ chưa biết đến món này nghen!”.
Lẩu cá kèo thường được ăn kèm với bún chứ không phải mì tôm. Nước dùng lẩu cá kèo đậm vị, đun nhỏ lửa nên không quá nóng, những chú cá kèo cuối nồi mềm nhũn và ngọt vào tận xương. Lẩu cá kèo là món ăn không chỉ kết tinh những vị chua, cay, ngọt bùi trong một nồi lẩu mà trên hết là làm nền cho những câu chuyện của tình bạn, tình thân vì ăn đến cuối nồi vẫn không thấy ngây ngấy, nói chuyện đến khuya mà chưa thấy buồn ngủ. Tôi tin chắc với bạn, nếu bạn hỏi một người dân Sài Gòn nào về chọn lẩu đa phần họ sẽ chọn lẩu cá kèo, đó như là món quà của tự nhiên dành tặng vùng đất phương nam nói chung và Sài thành nói riêng.
Lẩu cá kèo – dân nghèo cũng được ăn
Xung quanh những bàn chúng tôi ngồi, hơi nồi nước lẩu bốc lên thoang thoảng ấm cúng bàn ăn. Quán chật kín mít. Với người dân Sài Gòn, ăn uống không đơn giản là ăn mà là thưởng thức và nơi quên đi sầu lo, kết giao tình bạn thắm thiết. Thỉnh thoảng có mấy cô bán hàng rong mời mua thêm lạc, xoài để nhậu, bạn tôi hào sảng mua giúp cô mấy gói liền. Bạn bảo, người Sài Gòn thương nhau lắm, họ thương nên mới gắn bó được cả đời ở đây cho dù không phải quê gốc của họ, và cậu bạn tôi lại nhắc bâng quơ chuyện sẽ định cư lâu dài ở thành phố hoa lệ này.
Tôi nhận ra rằng lẩu cá kèo còn một vị khác đó chính là vị Sài Gòn, thứ vị đã giúp mọi người được ngồi quây quần bên nhau, kể những câu chuyện đời, chuyện mưu sinh để rồi ngày mai họ lại vững tin bước tiếp, gắn bó với thành phố hào hiệp, nghĩa tình trọn đời. Lúc bà chủ quán đi ngang qua bàn tôi, tôi mới mạnh dạn hỏi thử xem sao nước lẩu ngọt và thơm vậy, bà chủ nói vì được ninh từ xương heo đã được tách hết váng mỡ rồi còn vớt bọt liên tục nên mới trong vắt như vậy.
Không hiểu sao tôi thích nghe giọng người Sài Gòn quá trời, một câu cưng hai câu nhóc, câu ba thì dễ thương quá chừng. Bà chủ quán hồ hởi nói rằng cá kèo về đây vẫn còn nhảy tanh tách, không hề qua bảo quản, vì nếu làm ăn không chuẩn sẽ bị tẩy chay ngay. Ngoài ra, ở đây thì khỏi cần hỏi giá cả trước khi ăn vì họ chẳng bao giờ chặt chém nên tôi và bạn chỉ việc dành cả tâm trí thưởng thức lẩu cá kèo đượm vị.
Cạn nồi lẩu. Tôi về ngủ một đêm dài rồi trở ra Hà Nội, tạm biệt cậu bạn lỡ thương Sài Gòn mà ở lại không về. Mỗi lần có dịp vào công tác, tôi cứ hẹn trước với hắn không mời lẩu cá kèo thì không gặp mặt, có lần bạn dỗi thì tôi bảo, vậy đổi lại là tôi mời bạn nhé, hắn ưng luôn. Thế nên, với tôi, vị Sài Gòn thì không thể không nhắc đến lẩu cá kèo và cần thiết quảng bá món ngon này đến bạn bè quốc tế.
