'Lá cờ đầu' bán dẫn Trung Quốc lọt tầm ngắm của Mỹ

Vài tháng trước khi thương chiến Mỹ - Trung “khai mào” vào tháng 7/2018, báo chí Trung Quốc tập trung đưa tin nỗ lực của Chủ tịch nước Tập Cận Bình trong việc tập hợp các nhà khoa học, kỹ sư hàng đầu để theo đuổi những đột phá trong công nghệ lõi khi căng thẳng Bắc Kinh – Washington bùng phát.

Nhiều tờ báo đăng tải hình ảnh ông Tập và đoàn tùy tùng trong trang phục áo bảo hộ màu trắng thăm quan các cơ sở tại Wuhan Xinxin Semiconductor Manufacturing (XMC), công ty con của nhà sản xuất chip nhớ Yangtze Memory Technologies (YMTC).

Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình (đi đầu) trong chuyến thăm Wuhan Xinxin Semiconductor Manufacturing, công ty con của Yangtze Memory Technologies tại Vũ Hán ngày 26/4/2018. (Ảnh: Xinhua)

Vài năm trôi qua, YMTC vẫn là cái tên quyền lực trong nỗ lực tự cường bán dẫn của Trung Quốc. Dù vậy, một số yếu tố đã thay đổi. Nó không còn thuộc về tập đoàn công nghệ Tsinghua Unigroup nữa. Trong khi đó, cựu Chủ tịch Tsinghua Unigroup Zhao Weiguo – người tháp tùng ông Tập trong chuyến thăm nhà máy – đang bị điều tra.

Quan trọng hơn, YMTC đứng trước nguy cơ bị Mỹ cấm vận.

Cho tới nay, YMTC vẫn tương đối nguyên vẹn giữa thương chiến hai nước. Họ không chịu số phận như các hãng công nghệ đồng hương, chẳng hạn Huawei hay SMIC – vốn bị cho vào “danh sách đen” ngay từ đầu cuộc chiến. Do đó, YMTC dẫn đầu nỗ lực giảm lệ thuộc vào công nghệ nhập khẩu và tìm tòi những tiến bộ mới của ngành công nghiệp bán dẫn nội địa.

Dyland Patel, nhà phân tích trưởng của hãng phân tích SemiAnalysis, nhận định YMTC không bắt chước như nhiều công ty bán dẫn Trung Quốc khác. Họ phát triển sản phẩm độc đáo và sáng tạo của riêng mình.

Chân dung YMTC

Theo bài báo của Nikkei hồi tháng 5/2021, YMTC thành lập một đội chuyên trách hơn 800 người để đánh giá chuỗi cung ứng với mục tiêu cuối cùng là thay thế các nhà cung ứng Mỹ. Dù YMTC phủ nhận thông tin này, nó phản ánh công ty đã trở thành một phần không thể tách rời trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu như thế nào.

YMTC thành lập tháng 7/2016 sau khi Tsinghua Unigroup tiếp quản bộ phận chip nhớ của Wuhan XMC, công ty ra đời năm 2006 và điều hành hai nhà máy đúc chip. XMC từng hợp tác và cấp phép công nghệ chip flash cho công ty Mỹ Spansion từ năm 2008. Spansion được Cypress Semiconductor mua lại và cuối cùng về tay Infineon Technologies của Đức năm 2020.

Quỹ Đầu tư công nghiệp bo mạch Trung Quốc, hay còn gọi là Big Fund, và Tập đoàn đầu tư Khoa học và Công nghệ Hồ Bắc đã cấp vốn khoảng 18,9 tỷ NDT (2,67 tỷ USD) cho YMTC. Theo website công ty, tổng số tiền đầu tư mà YMTC nhận được là 24 tỷ USD.

Tháng 10/2017, YMTC thiết kế và sản xuất wafer 3D NAND flash memory đầu tiên của Trung Quốc thông qua hợp tác quốc tế và nghiên cứu riêng. Chip 3D NAND flash memory của hãng được dùng trong nhiều thiết bị lưu trữ cũng như các ổ cứng thể rắn (SSD) cá nhân, doanh nghiệp. Ổ cứng sử dụng rộng rãi trong thiết bị di động, máy tính cá nhân, máy chủ, sản phẩm điện tử tiêu dùng khác.

YMTC tuyển dụng hơn 10.000 nhân viên trên khắp thế giới, bao gồm 6.000 kỹ sư tham gia nghiên cứu và phát triển. Công ty đang muốn tuyển các cử nhân để lấp đầy những vị trí tại Vũ Hán, Thượng Hải và Bắc Kinh.

Theo truyền thông Trung Quốc, một trong các sản phẩm chip NAND mới nhất của YMTC là chip 232 lớp, đặt công ty ngang hàng – nếu không muốn nói là tốt hơn – các nhà sản xuất chip nhớ đầu ngành như Samsung, Micron và SK Hynix.

Trung Quốc là thị trường NAND lớn thứ hai thế giới, chiếm hơn 31% thị phần, theo dữ liệu từ Minsheng Securities. Dù vậy, YMTC chỉ chiếm 1% thị phần thị trường chip nhớ toàn cầu năm 2020. Samsung, Toshiba, Western Digital, Intel, Micron và SK Hynix kiểm soát 95% còn lại. Năm 2025, Minsheng dự đoán YMTC có thể nâng thị phần lên 6%.

Tuy nhiên, YMTC được kỳ vòng sẽ cung ứng chip cho Apple trong bối cảnh “ông lớn” Mỹ đang muốn sử dụng các sản phẩm của Trung Quốc cho thiết bị bán tại Đại lục. Arisa Liu, một nhà nghiên cứu bán dẫn cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan, nhận xét: “Cơ hội tham gia chuỗi cung ứng của Apple với tư cách người chơi lớn của ngành công nghiệp chip nhớ Trung Quốc mang tính biểu tượng quan trọng đối với ngành và là một sự công nhận sức mạnh công nghệ của nó”.

Tuy nhiên, sự tiến bộ của YMTC lại khiến Mỹ “nhíu mày”.

Theo báo chí, Washington chuẩn bị cấm bán thiết bị sản xuất bán dẫn Mỹ sang các nhà máy đúc chip NAND Flash tiên tiến tại Trung Quốc. Nó đánh dấu lần đầu tiên ngành công nghiệp bo mạch nước này bị chính quyền Mỹ nhắm đến. Chuyên gia Liu cho rằng khả năng Mỹ mở rộng quy mô cấm vận thương mại để bao gồm YMTC là có thật, xét tới tiến bộ kỹ thuật của hãng.

Thượng Nghị sỹ Chuck Schumer kêu gọi Washington đưa YMTC vào danh sách cấm vận vì vi phạm luật cấm xuất khẩu khi cung ứng chip cho Huawei, dựa trên phát hiện của hãng tư vấn IP Research Group (Canada). Màn “mổ bụng” thiết bị Huawei cho thấy YMTC đã cung ứng chip nhớ NAND cho smartphone gập Mate Xs 2 của Huawei.

Song Siva Manoharan – nhà sáng lập kiêm đối tác quản lý IP Research Group – phủ định vai trò của mình trong việc này. Ông cho biết công ty chỉ “cung cấp bức tranh về các loại chip trong điện thoại, không có gì hơn. Không có bằng chứng hay ý kiến nào về ngày tháng hay nguồn gốc của bất kỳ con chip nào trên điện thoại hay khi nào điện thoại được sản xuất”.

YMTC vẫn giữ im lặng về viễn cảnh bị Mỹ cấm vận. Các lệnh cấm vận thương mại như vậy có thể ảnh hưởng đến hoạt động của công ty, vốn đang sử dụng thiết bị sản xuất bán dẫn từ Lam Research và công nghệ của Adeia.

Nghiên cứu mới của nhà phân tích Pinchun Chou nhận xét thị trường chip nhớ NAND flash đang trong thời kỳ “băng giá” và nhà sản xuất buộc phải giảm giá. YMTC từng lên kế hoạch sản xuất khoảng 30.000 wafer/tháng vào năm 2020, tăng lên 1 triệu vào năm 2030 sau khi ba nhà máy đạt công suất tối đa trong năm 2025.

Du Lam (Theo SCMP)