Joao Cancelo là một hữu biên (left wing-back). Hãy thử nhắm mắt và hình dung về một hậu vệ biên hay rộng hơn là chuyên gia leo cánh? Vâng! Họ rất nhanh nhẹn và bền bỉ. Cứ mỗi khi đồng đội phóng trái bóng ra hành lang, lập tức họ bứt tốc và thực hiện quả tạt hoặc đường căng ngang vào vòng cấm.
Từ Roberto Carlos đến Jordi Alba là những gương mặt điển hình cho vị trí hậu vệ biên. Cancelo cũng sở hữu những thuộc tính như vậy nhưng cầu thủ người Bồ Đào Nha lại chơi bóng theo cách khác.
Không phải lúc nào Cancelo cũng lao theo trái bóng được đồng đội phóng ra hành lang. Đôi lúc, anh cầm bóng đi cắt vào trong và thực hiện đường chuyền xuyên qua một rừng chân. Nhiều khi, anh bó vào trung lộ để hỗ trợ các tiền vệ trung tâm phân phối và kiểm soát bóng. Bởi vậy, Cancelo được ví như "bộ não bên hành lang" của Man City chứ không đơn thuần là máy chạy.
Muốn tham gia sâu vào chu trình phát triển bóng như vậy, ngoài tốc độ và sự bền bỉ, Cancelo còn là mẫu cầu thủ có kỹ thuật điêu luyện và nhãn quan chiến thuật cực kỳ nhạy bén.
Trong 3 năm rưỡi khoác áo Man City, Cancelo ra sân 154 trận, ghi 9 bàn thắng và đóng góp 21 pha kiến tạo, trong đó có 5 bàn thắng và 11 pha kiến tạo tại Ngoại hạng Anh, góp công lớn giúp đội chủ sân Etihad đăng quang giải đấu này hai mùa liên tiếp. Tất nhiên, để tạo ra bước đột phá về đấu pháp cần một nhà cầm quân thông tuệ và đại tài như Pep Guardiola.
Đáng tiếc, mối quan hệ thầy trò giữa hai người nhanh chóng đi vào ngõ cụt sau World Cup 2022. Nguyên nhân chính là Cancelo không thích bị đẩy lên băng ghế dự bị và quan trọng là không bao giờ che giấu cảm xúc ấy. Thực tế, thời điểm mới gia nhập Man City, hậu vệ này chưa được Pep trọng dụng ngay và đã tính đến chuyện gia nhập Barcelona.
Một năm sau, cuối mùa giải 2020/21, Cancelo nằm trong số những cầu thủ khiến Guardiola khó chịu khi tỏ thái độ không hài lòng vì bị gạt khỏi đội hình chính. Cầu thủ người Bồ Đào Nha phải dự bị trong cả hai trận bán kết lẫn chung kết Champions League và tỏ ra rất tức tối.
Những người gần gũi với Cancelo không lạ lẫm với thái độ và phản ứng của cầu thủ này. Một nguồn tin thân cận với Man City miêu tả hậu vệ 28 tuổi này lâu nay như "ngọn núi lửa" chỉ chực phun trào khi xảy ra biến cố.
"Biến cố" đầu tiên khiến "dòng nham thạch" trong người Cancelo bốc lên chính là World Cup 2022. Tại giải đấu này, anh đá chính 3 trận vòng bảng nhưng rồi bị HLV Fernando Santos đẩy lên ghế dự bị ở 2 trận ở vòng đấu loại trực tiếp.
Việc Cancelo bị thất sủng đã được tờ Record của Bồ Đào Nha lột tả bằng bài báo có nhan đề: "Cảm giác bất công đang ám ảnh Cancelo". Trong khi đó giới quan sát cũng đưa ra đánh giá rằng HLV Fernando Santos đã "hiểu lầm" và "không đánh giá đúng năng lực và tầm quan trọng" của cầu thủ chạy cánh này.
Cancelo đem sự ấm ức ấy về Manchester và mọi chuyện càng trở nên tồi tệ hơn với cầu thủ này khi đến lượt Guardiola không tin dùng anh. Đỉnh điểm là trận gặp Chelsea, Cancelo được xếp đá chính nhưng bị rút ra ngay sau hiệp một. "Tôi rất tiếc cho Joao, tôi đã để cậu ấy chơi ở vị trí không quen", vị chiến lược gia người Tây Ban Nha chia sẻ sau chuyến hành quân đến Stamford Bridge.
Tuy nhiên, ở hậu trường, Cancelo đã rất tức giận. Các đồng đội cố gắng trấn an hậu vệ này trong phòng thay đồ. Cho dù vậy mọi chuyện ngày càng xấu đi.
"Khi anh ấy có tâm trạng tốt, anh ấy rất xuất sắc," một nguồn tin thân cận khác cho biết. "Khi anh ấy có tâm trạng tồi tệ, anh ấy là một cậu bé hư. Anh ấy nghĩ mình là người giỏi nhất và không chấp nhận bất kỳ lời khuyên hay sự sửa sai nào."
Cancelo bị đẩy lên băng ghế dự bị ở trận tái đấu Chelsea tại FA Cup và trở lại đội hình chính ở trận gặp Southampton tại Premier League. Cancelo đá trọn 90 phút ở vị trí hậu vệ biên trái sở trường và Man City thua 0-2. Ban huấn luyện đội chủ sân Etihad nói chung và Guardiola nói riêng hiểu rõ Cancelo gặp vấn đề về tâm lý và nỗ lực để cầu thủ này sớm lấy lại phong độ và sự ổn định về mặt cảm xúc.
Pep kiên định sử dụng cậu học trò người Bồ Đào Nha trong cuộc chạm trán Tottenham. Man City ngược dòng thắng 4-2 nhưng vị chiến lược gia người Tây Ban Nha bắt đầu công khai dọn dẹp sự tự mãn đang len lỏi vào phòng thay đồ. Cancelo không phải là mục tiêu duy nhất khiến Pep tức giận nhưng cầu thủ này khiến ông đau đầu nhất. Sau trận gặp Spurs đó, Pep không còn tin dùng Cancelo và trao cơ hội cho Rico Lewis, tài năng 18 tuổi trưởng thành từ học viện của CLB.
Đó là thời điểm mà Guardiola và các cộng sự trở nên đặc biệt lo lắng, vì ban huấn luyện cảm thấy hành vi của Cancelo bắt đầu ảnh hưởng đến toàn đội, nhất là ở thời điểm HLV đang nỗ lực phát động giải quyết các vấn đề về tâm lý cho các cầu thủ.
Và trận gặp Wolves chính là giọt nước tràn ly. Cancelo chỉ có tên trong danh sách dự bị, vì quá bức xúc, anh một mình bước đến băng ghế dự bị ngồi thay vì di chuyển cùng toàn đội. Trận này Lewis bị thay ra sau hiệp 1 nhưng Nathan Ake mới là người được tung vào sân thay thế chứ không phải Cancelo.
Đến trận đấu với Arsenal, ban huấn luyện cảm thấy Cancelo không còn để tâm vào cuộc họp chiến thuật của toàn đội và không lắng nghe chỉ đạo từ các HLV. Guardiola và các cộng sự đã chịu đựng đủ: Sau nhiều tuần xảy ra những vụ việc, họ cảm thấy đến lúc hậu vệ người Bồ Đào Nha đến lúc phải ra đi.
Đánh hơi thấy cơ hội, Bayern Munich lập tức vào cuộc. Một thỏa thuận nhanh chóng được ký kết. Hùm xám xứ Bavaria có sự phục vụ của Cancelo đến hết mùa 2022/23 kèm điều khoản chuyển nhượng trị giá 61 triệu bảng vào kỳ chuyển nhượng mùa Hè.
Trận đấu ra mắt Bayern, Cancelo lại thể hiện tầm vóc của "bộ não bên hành lang" bằng cú đúp kiến tạo cho đồng đội ghi bàn. Trong khi đó, gần như cùng thời điểm, Man City thi đấu bế tắc và để thua Tottenham với tỷ số tối thiểu 0-1.
Cancelo chia tay Man City để gia nhập Bayern Munich là vụ chuyển nhượng kỳ quái. Cho dù sa sút phong độ thì Cancelo vẫn là cầu thủ trụ cột ở Etihad và mới chỉ 28 tuổi, tức là còn chơi bóng đỉnh cao ít nhất đôi ba năm nữa. Không chỉ vậy, vụ chuyển nhượng hậu vệ biên này xảy ra bộc phát ngay sát hạn cuối kỳ chuyển nhượng tháng Giêng và dĩ nhiên không hề nằm trong kế hoạch nhân sự.
Man City có thể vẫn sở hữu những hậu vệ biên trái chất lượng như Nathan Ake, Sergio Gomez nhưng lấp đầy khoảng trống Cancelo để lại không hề đơn giản. Nếu vụ việc xảy ra ở nơi khác, có lẽ HLV trưởng đã bị chỉ trích vì khả năng quản quân. Tuy nhiên, đây là Etihad và người dẫn dắt nửa xanh thành Manchester là Pep Guardiola.
Trong suốt sự nghiệp rực rỡ của bản thân, bên cạnh những danh hiệu cao quý hay chiến công hiển hách, Guardiola thực hiện không ít vụ thanh trừng cổ quái và Cancelo chỉ là một trong những. Thậm chí, so với những ngựa chứng từng bị Pep "thanh lý môn hộ", cầu thủ người Bồ Đào Nha vẫn chưa thể sánh về độ ngang tàng.
Ngược thời gian trở lại thời điểm Guardiola bắt đầu sự nghiệp cầm quân đỉnh cao vào mùa hè 2008. Một nhà cầm quân trẻ tuổi được đôn lên từ đội Barca B đã quyết định loại bỏ cả cầu thủ quan trọng bậc nhất của Barca vào thời điểm đó là tiền vệ tổ chức Deco và chủ công Ronaldinho. Chân sút chủ lực Samuel Eto'o cũng nằm trong danh sách đen nhưng Pep quyết định giữ chân tiền đạo người Cameroon bởi tinh thần cầu thị và thái độ hòa nhã trên sân tập.
Mùa giải đầu tiên Guardiola dẫn dắt Barca, Eto'o ghi 30 bàn tại La Liga, 6 bàn ở Champions League, bao gồm bàn mở tỷ số trong trận chung kết với Man Utd, góp công lớn để gã khổng lồ xứ Catalonia giành cú "ăn ba" vĩ đại. Tuy nhiên, ngay trong kỳ chuyển nhượng sau mùa giải 2008/09 lịch sử ấy, Eto'o bị tống tiễn phũ phàng sang Inter Milan. Nguyên nhân phần vì tiền đạo người Cameroon trở thành một phần bản hợp đồng đắt giá nhất lịch sử để Barca chiêu mộ Zlatan Ibrahimovic và phần vì Eto'o vẫn có sự bốc đồng và không chấp nhận vai trò thủ lĩnh của đàn em Lionel Messi.
Dù vậy, về khoản ngông nghênh, Eto'o chưa thể sánh với Ibrahimovic. Hệ quả là Ibra chia tay Barca chỉ sau một mùa giải đầy rẫy xung đột với Guardiola. Tiền đạo người Thụy Điển miêu tả về cuộc họp chiến thuật của Pep một cách đầy trào phúng: "Guardiola bắt đầu buổi rao giảng triết học của lão. Tôi hầu như không nghe. Sao lại phải nghe? Đó là câu chuyện về sự tận hiến, mồ hôi và nước mắt, đại loại thế".
Và khi nổi khùng, Ibra suýt tẩn cả ông thầy người Tây Ban Nha: "Guardiola nhìn chằm chằm vào tôi và tôi hoàn toàn mất kiểm soát. Tôi nghĩ: "Kìa, kẻ thù của mày đang gãi cái đầu trọc đấy!". Tôi gầm lên: "Mày chỉ là thằng khốn!". Và tệ hơn, tôi chửi bới: "Mày biến xuống địa ngục đi!". Tôi không còn giữ được bình tĩnh nữa, và mọi người hẳn mong đợi Guardiola đáp trả. Nhưng không, lão ta chỉ là kẻ hèn nhát "không có bi".". Tất nhiên, màn chửi bới của Ibra càng thúc đẩy nhanh quá trình tiền đạo người Thụy Điển bị tống khứ khỏi Nou Camp, kết thúc một trong những thương vụ kỳ lạ nhất lịch sử Barca.
Ngoài những ngựa chứng vừa nêu, không ít cầu thủ tài năng và giữ vai trò quan trọng trong các đội bóng từng dẫn dắt bị Guardiola loại bỏ không thương tiếc. Đơn cử như Toni Kroos tại Bayern Munich hay đặc sắc hơn là Yaya Toure, với hai lần phải cuốn gói tại Barca và Man City. Điều đáng nói, Pep luôn tìm được phương án hữu hiệu để thay thế.
Kroos từng được xem là tương lai của Bayern nhưng Pep sẵn sàng để tiền vệ này ra đi và kéo Philipp Lahm từ hậu vệ biên vào chơi ở vị trí tiền vệ trung tâm. Tại Barca, thay vì tin dùng một Yaya Toure toàn năng ở vị trí mỏ neo, Pep quyết định trao cơ hội cho cậu học trò ruột mảnh khảnh Sergio Busquets. Trong lần thứ hai "xử lý" Yaya Toure, bấy giờ là tượng đài ở Etihad, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha vẫn không để đường lùi cho tiền vệ người Bờ Biển Ngà vì vạ miệng trên truyền thông.
Tổng kết lại, Guardiola không ưa dùng những cầu thủ cá tính quá mạnh và ương bướng. Suốt cả sự nghiệp, nhà cầm quân này ưu tiên sử dụng những cầu thủ sao cho chỉ đạo chiến thuật của ông được chấp hành tuyệt đối và thực thi thông suốt. Có người cho rằng Pep quá quân phiệt, nhưng không phải không có lý do để ông làm như vậy.
Pep phát cuồng vì công việc. Thật ngớ ngẩn nếu cho rằng vị chiến lược gia này thành công chung một công thức là tiki-taka và tiền. Bản thân Guardiola từng gọi tiki-taka là rác rưởi bởi ông sử dụng đấu pháp rõ ràng chứ không phải "thứ chuyền bóng quẩn quanh ấy".
Hơn nữa, Pep luôn tìm tòi và nghiên cứu để tìm ra các phương án. Trong 3 mùa giải dẫn dắt Bayern Munich, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha biến "Hùm xám" cục mịch trở thành cỗ máy tinh kỳ và biến hóa. Thống kê chưa chính thức, Bayern thời Pep đã sử dụng trên chục sơ đồ chiến thuật một cách thành thục.
Chuyển sang Man City, khi vấp phải khó khăn từ nền bóng đá va đập cùng làn sóng sơ đồ 3 trung vệ lẫn gegen-pressing ngày càng phổ biến, Pep nghiên cứu và điều chỉnh để thích ứng. Dĩ nhiên, Man City vẫn thi đấu dựa trên nền tảng kiểm soát bóng và thao túng thế trận sở trường của vị chiến lược gia người Tây Ban Nha. Hai chức vô địch liên tiếp và kỷ lục giành 100 điểm của The Citizens là minh chứng hùng hồn cho sự bản lĩnh, tài năng và sự cần cù của Pep.
Như David Trueba, người bạn thân của Pep Guardiola từng nói: "Khi phân tích hoặc đánh giá về Guardiola, bạn phải nhớ rằng đằng sau bộ vest lịch lãm, chiếc áo khoác len cashmere và cà vạt, là con trai của một thợ nề. Bên trong đôi giày Italy đắt tiền đó có trái tim bằng espadrilles (đôi giày bện vải bình dân rất phổ biến ở Tây Ban Nha).
Đối với Pep, bố cậu ấy là tấm gương về sự chính trực và chăm chỉ. Sinh trưởng trong một gia đình cần lao ở Santpedor đã thấm nhuần những giá trị truyền thống trong cậu ấy, những giá trị từ thời mà cha mẹ không có tiền hay tài sản để trao lại cho con cái".
Bởi vậy, sẽ còn những biến cố còn khủng khiếp hơn việc mất Cancelo vào cuối kỳ chuyển nhượng sẽ còn xảy đến với Pep. Vấn đề là Guardiola luôn sẵn sàng để đối phó bằng sự khát khao và tận hiến. Ông chưa bao giờ ngủ quên trên đỉnh vinh quang và luôn cố gắng tái tạo động lực cho bản thân và các học trò nhanh nhất có thể. Thế nên Pep tuyệt đối loại trừ sự chống đối và tự mãn.
Cầu thủ duy nhất được phép hờn dỗi trong đội hình của Guardiola là Messi. Như Nasri từng kể lại câu chuyện Pep dằn mặt các học trò ở Man City khi mới đến: "Trong phòng thay đồ, ông ấy hỏi chúng tôi: Lionel Messi có ở đây không?". Chúng tôi ngơ ngác nhìn nhau rồi trả lời: "Không, cậu ta không có ở đây". Ông ấy đáp: "Vậy thì các cậu không có quyền phản bác, vì cậu ta là cầu thủ duy nhất tôi không bao giờ để trên băng ghế dự bị và được phép hờn dỗi".".
Nội dung: Khải Hưng
Thiết kế: Thủy Tiên
10/02/2023
