Ít có vụ án nào mà người phạm tội lại có bằng cấp học vị cao như vụ Việt Á. Và cũng ít có vụ án nào mà sự móc nối, liên kết, thủ đoạn lại tinh vi và rộng lớn như vậy.
Đẩy nhanh tiến độ điều tra vụ án Việt Á là yêu cầu cấp thiết, không để cho những người vi phạm có cơ hội tẩu tán tài sản. Vì vậy, cơ quan cảnh sát điều tra của các tỉnh, thành đã đồng loạt vào cuộc.
Sự quyết liệt khẩn trương đã được thể hiện qua kết quả thanh tra, điều tra công bố thời gian vừa qua. Từ cực Bắc như CDC Hà Giang, rồi miền Trung, Tây Nguyên cho đến cực Nam như Bạc Liêu, rồi các trung tâm lớn như Thủ đô Hà Nội, Đà Nẵng… cũng đã có kết quả. Bức tranh về tổng thể những sai phạm dần lộ diện.
Theo những công bố, có thể thấy thủ đoạn và vi phạm của các CDC là khá giống nhau. Cụ thể, đều là chỉ định thầu để mua và đều hưởng “hoa hồng” hay còn gọi là “lại quả”.
Có người hôm trước còn khẳng định không tham nhũng, không nhận đồng nào nhưng hôm sau đã bị tra tay vào còng.
Và cũng từ thực tế điều tra qua vụ Việt Á, có lẽ sau vụ án này cũng cần nhìn nhận rõ bản chất của những phi vụ mua bán được hưởng “hoa hồng” ở xứ ta.
Những người trong cuộc họ cho nhận “hoa hồng” hay “lại quả” như là điều tất nhiên, tất yếu, là “trong sạch” nhưng thực chất là tham nhũng. Bài học nhãn tiền đó chính là những vụ làm ăn với nước ngoài, những món “lại quả” đó đều bị quy là tham nhũng và các cá nhân đều vướng vào vòng lao lý.
Trở lại sai phạm của các CDC như đã nói, chính thứ “hoa hồng” có gai, nhưng với CDC Đà Nẵng không chỉ là sai phạm “đại trà” ấy nữa. Nếu như các tỉnh, thành, tội trạng là sự thông đồng, là nâng giá hay thống nhất giá để được hưởng “hoa hồng, “lại quả” thì những thông tin về thủ đoạn vụ CDC Đà Nẵng lại ở tầm cao hơn, một sự “tha hoá” đến nhức nhối.
Theo kết quả điều tra, Công an TP Đà Nẵng xác định từ năm 2020 - 2021, Giám đốc CDC Tôn Thất Thạnh cùng các đồng phạm đã móc nối với Công ty Việt Á nhằm mục đích tham ô số vật tư xét nghiệm Covid-19 đã được TP Đà Nẵng mua để phục vụ công tác phòng chống dịch.
Từ đó, ông Thạnh chỉ đạo Nguyễn Thị Thanh Nhàn và Lê Thị Kim Chi (đều là nhân viên Khoa xét nghiệm CDC Đà Nẵng) làm giả sổ sách, chứng từ để nâng khống, chuyển hóa hàng chục nghìn mẫu gộp xét nghiệm Covid-19 thành mẫu đơn, đồng thời, biến hàng chục nghìn bộ kit được tài trợ thành bộ kit mua của Công ty Việt Á.
Như vậy, hành vi tham nhũng này có mục đích ngay từ đầu. Cái cách mà họ hô “biến” những bộ kit test được tài trợ, cái cách mà họ gộp mẫu xét nghiệm chung thành mẫu đơn để trục lợi, quả thật cho đến nay mới chỉ được hé lộ ở Đà Nẵng.
Có người nói đây là một dạng thức phạm tội tinh vi, cao tay mà chắc chưa có một CDC nào nghĩ ra hoặc nếu có cũng chưa dám làm. Chỉ riêng khoản chênh lệch này, theo điều tra bước đầu là số tiền lớn, chưa tính việc Đà Nằng đã bỏ ra hơn 270 tỷ cho chống dịch và chỉ riêng mua của Việt Á đã là hơn 240 tỷ đồng. Vậy không biết lượng “hoa hồng” ở hạng mục này là bao nhiêu?
Trong cuộc chiến chống dịch, một chủ trương rất nhân văn, sức khỏa và tính mạng của người dân là trên hết, trước hết nhưng đã có những cán bộ ngay từ đầu đã tha hóa, rắp tâm biến báo thành cơ hội kiếm chác.
Nếu sự thoa hóa, ý định kiếm chác đó chỉ dừng ở suy nghĩ cũng đã khó chấp nhận, huống chi là sự thật phũ phàng. Đây là sự tha hoá về bản chất con người đến cùng cực. Họ chỉ nghĩ đến tiền, còn lại là “sống chết mặc bay”. Có bao nhiêu tội phạm trong vụ án này chỉ nghĩ đến tiền mà không nghĩ đến tính mạng con người?.
Trong khi cả hệ thống chính trị đang gồng mình chống dịch, thực hiện nhiều biện pháp đẩy lùi dịch bệnh, những người trong vụ án Việt Á nói chung và những lãnh đạo ở CDC các tỉnh, CDC Đà Nẵng nói riêng lại tính chuyện kiếm chác trong đại dịch. Điều đáng nói, họ đều là những người có trình độ cao, chức vụ lớn.
Với trường hợp CDC Đà Nẵng, hành vi lấy kit xét nghiệm được tài trợ biến báo thành kit mua, hành động tách xét nghiệm chung thành riêng để nâng khống số lượng, thủ đoạn và bản chất không chỉ là sự mưu tính mà còn là sự thoái hóa, biến chất tột cùng.
Giờ đây khi bị tra tay vào còng, chắc chắn lương tâm của họ sẽ cắn rứt. Điều đó là quá muộn đối với họ, nhưng sẽ có rất nhiều ý nghĩa đối với những người đang là công bộc của dân. Hãy nghĩ đến cách sống, cách làm việc đàng hoàng trước khi nghĩ đến đồng tiền.
Nguyễn Đăng Tấn
