TAND tỉnh Đồng Nai vừa thụ lý lại vụ án yêu cầu bồi thường theo Luật trách nhiệm Nhà nước giữa nguyên đơn gồm ông Lê Đức Bình (55 tuổi), Nguyễn Huy Tuấn (46 tuổi), Lê Xuân Thắng (51 tuổi), Nguyễn Văn Giang (46 tuổi), Lê Xuân Duẩn (48 tuổi, ngụ tỉnh Thanh Hóa) và bị đơn là Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai.
Mang thân phận bị can hơn 2 thập kỷ
Theo hồ sơ vụ án, ngày 31/7/1994, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) nhận được tin báo của bà Đặng Thị Nở về việc chồng bà là ông Nguyễn Duy Linh (SN 1943) mất tích từ ngày 27/6/1994.
Sau khi xác minh, nhà chức trách xác định ông Linh bị sát hại tại xã Xuân Hưng, huyện Xuân Lộc. Cơ quan tố tụng tỉnh Đồng Nai tiến hành khám nghiệm, thấy có dấu hiệu của tội phạm Giết người và Cướp tài sản.
Ông Nguyễn Huy Tuấn (Ảnh: Nhân vật cung cấp).
Ngày 10/8/1994, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Lê Đức Bình, Lê Xuân Duẩn, Nguyễn Huy Tuấn, Lê Xuân Thắng và Nguyễn Văn Giang.
Tại thời điểm bị bắt, ông Tuấn và Giang chưa đủ 18 tuổi.
Quá trình điều tra không chứng minh được hành vi phạm tội của những người trên nên ngày 18/11/1994, VKSND tỉnh Đồng Nai ra quyết định hủy bỏ biện pháp tạm giam bị can.
Ngày 10/12/1994, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai quyết định đình chỉ điều tra đối với các bị can nhưng những người này không nhận được.
Sau đó, những người này trở về quê ở Thanh Hóa, do không nhận được quyết định đình chỉ bị can nên họ vẫn mang thân phận bị can và vẫn bị Công an huyện Triệu Sơn (Thanh Hóa) xác định là đối tượng truy nã.
Năm 2016, ông Tuấn cùng 4 người bị bắt oan năm xưa tiến hành khiếu nại Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai về việc không giao quyết định đình chỉ bị can. Miệt mài nhiều năm đi "gõ cửa" tìm công lý, khiếu nại trên của các nguyên đơn được nhà chức trách giải quyết.
Ngày 31/7/2019, ông Nguyễn Huy Tuấn, Lê Đức Bình, Lê Xuân Thắng, Lê Xuân Duẩn và Nguyễn Văn Giang nhận được quyết định đình chỉ điều tra từ Cơ quan điều tra Công an tỉnh Đồng Nai.
Sau khi nhận được quyết định đình chỉ, ngày 15/5/2020, các bên đã có buổi thương lượng bồi thường nhưng không tìm được tiếng nói chung. Phía Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai đồng ý bồi thường số tiền 47 triệu đồng/ người.
Ngày 24/7/2020, các nguyên đơn khởi kiện Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai, yêu cầu bồi thường tổng cộng 13,3 tỷ đồng (mỗi người hơn 2,65 tỷ đồng). Số tiền trên bao gồm thu nhập thực tế bị mất, thiệt hại về tinh thần…
"Mấy chục năm qua sống dưới cái án treo quả thực là rất cơ cực, đời sống thường ngày bị đảo lộn, con cái chúng tôi vừa qua có nguyện vọng thi tuyển vào các trường thuộc Lực lượng Vũ trang nhân dân đều không được tham dự vì bố chúng đang mang tội," đơn khởi kiện nêu.
Đã xin lỗi công khai
Ngày 20/11/2020, tại UBND xã Xuân Thịnh, huyện Triệu Sơn (Thanh Hóa), đại diện Công an tỉnh Đồng Nai đã tổ chức buổi lễ xin lỗi, cải chính đối với các ông Nguyễn Huy Tuấn, Lê Đức Bình, Lê Xuân Thắng, Lê Xuân Duẩn và Nguyễn Văn Giang.
Quá trình TAND tỉnh Đồng Nai giải quyết vụ án theo quy định, phía Cơ quan Cảnh sát điều tra tỉnh này có đơn yêu cầu cơ quan tố tụng áp dụng thời hiệu khởi kiện.
Năm 2020 Công an tỉnh Đồng Nai tổ chức xin lỗi 5 người bị oan sai (Ảnh: Kiểm sát).
Sau khi tiếp nhận yêu cầu của phía bị đơn, ngày 3/6/2022, TAND tỉnh Đồng Nai quyết định đình chỉ giải quyết vụ án. Trong quyết định nêu, ngày 15/5/2020 các bên hòa giải không thành và ngày 24/7/2020, nguyên đơn nộp đơn khởi kiện. Theo quy định trong thời hạn 15 ngày sau khi kết quả thương lượng không thành thì có quyền khởi kiện nhưng trong vụ án này thời hiệu đã hết.
Ngày 14/6/2022, nguyên đơn kháng cáo hủy quyết định đình chỉ giải quyết vụ án, với lý do ngày 15/5/2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai có lập biên bản kết quả thương lượng bồi thường nhưng 2 bên không thống nhất được khoản tiền bồi thường. Từ đó, nguyên đơn cho rằng quyết định đình chỉ giải quyết vụ án là không đúng và đề nghị tòa cấp phúc thẩm tuyên hủy phán quyết trên.
Tháng 5 vừa qua, TAND cấp cao tại TPHCM giải quyết kháng cáo và tuyên hủy quyết định đình chỉ giải quyết vụ án của TAND tỉnh Đồng Nai, giao hồ sơ về cấp sơ thẩm giải quyết theo quy định pháp luật.
Theo HĐXX TAND cấp cao tại TPHCM, quyết định đình chỉ của tòa sơ thẩm là không đúng quy định pháp luật.
"Chúng tôi là những người bị bắt giam một cách vô cớ, bị mang thân phận bị can trong vụ án Giết người và Cướp tài sản từ năm 1994 đến năm 2019. Trong suốt thời gian mang thân phận bị can, chúng tôi không có quyền tự do, không thể đi làm ăn xa, không có điều kiện phát triển bản thân, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống tinh thần", một nạn nhân bày tỏ.
