Bán ròng chưa từng có
Các nhà đầu tư nước ngoài chưa có tín hiệu ngừng rút tiền ra khỏi thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam. Tính từ đầu năm tới hết phiên 15/7, khối ngoại đã bán ròng gần 61.000 tỷ đồng (gần 2,4 tỷ USD) giá trị cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn.
Dù mới qua hơn nửa năm, con số này đã vượt kỷ lục bán ròng 58.000 tỷ đồng ghi nhận trong năm 2021.
Hiện tượng khối ngoại bán ròng mạnh cổ phiếu Việt trong vài năm gần đây là khá bất thường, trái ngược với kết quả tăng trưởng GDP cao, triển vọng kinh tế tích cực.
Việt Nam được hưởng lợi từ sự tính toán chiến lược của các cường quốc, trong đó có chính sách xoay trục sang Châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ, chính sách “Trung Quốc + 1” của các tập đoàn đa quốc gia, độ mở lớn của nền kinh tế với hàng loạt hiệp định thương mại song phương và đa phương...
Việc ký kết đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ hồi tháng 9/2023 và Nhật vào tháng 11/2023... khiến nhiều người kỳ vọng vào một thập kỷ bứt phá mới của kinh tế Việt Nam cũng như TTCK.
Dòng vốn ngoại đầu tư gián tiếp (FII) được kỳ vọng sẽ đổ mạnh vào Việt Nam theo những triển vọng tích cực của nền kinh tế, vị trí chiến lược của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu mới... và khả năng TTCK Việt Nam sớm được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.
Tuy nhiên, thực tế đã khác nhiều so với kỳ vọng. Nếu năm 2020-2021, khối ngoại rút ròng vốn lần lượt là 15.700 tỷ đồng và hơn 58.000 tỷ được cho để phòng ngừa rủi ro do tác động của đại dịch Covid-19, thì cú rút ròng hơn 24.800 tỷ đồng trong năm 2023 và hơn nửa đầu năm nay là gần 61.000 tỷ đồng là một diễn biến khá bất thường.
Lịch sử cho thấy, TTCK từ khi mở cửa cho tới nay luôn hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài.
Trong 10 năm từ 2000-2009, khối các nhà đầu tư nước ngoài đã liên tục mua ròng. Giá trị mua ròng đạt kỷ lục vào năm 2007, lên tới hơn 24.200 tỷ đồng, khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Trong năm 2009, khi đồng VND mất giá hơn 9%, giá trị danh mục của khối ngoại vẫn tăng thêm gần 1,5 tỷ USD.
Sang giai đoạn 2010-2019, khối ngoại cũng mua ròng mạnh mẽ, chỉ bán duy nhất năm 2016. Trong năm 2018, khối ngoại mua ròng hơn 43.000 tỷ đồng trên sàn HOSE.
Vậy điều gì đã xảy ra với niềm tin của khối ngoại đối với chứng khoán Việt Nam?
Đâu là nguyên nhân và triển vọng TTCK ra sao?
Trên thực tế, hoạt động bán mạnh cổ phiếu Việt diễn ra từ năm 2023 cùng với những tín hiệu suy yếu của đồng Việt Nam (VND) so với đồng USD của Mỹ, kéo dài sang nửa đầu năm 2024 khi tỷ giá USD/VND tiếp tục nóng.
Theo ông Lưu Chí Kháng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Công ty Chứng khoán Kiến Thiết CSI, lý do chính khiến khối ngoại bán ròng mạnh cổ phiếu trên TTCK trong hơn 6 tháng đầu năm 2024 là tỷ giá.
Ông Kháng cho rằng, sự trái chiều về chính sách giữa Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) dẫn đến lãi suất liên ngân hàng giữa đồng USD và VND chênh cao. Tỷ giá biến động mạnh và giá trị VND đã mất khoảng 4,8%, khiến khối ngoại liên tục bán ròng.
Trên thực tế, theo NHNN, lãi suất qua đêm trên thị trường liên ngân hàng có nhiều thời điểm về mức thấp kỷ lục 0,13-0,5%/năm, trong khi đó lãi suất tại Mỹ rất cao. Fed duy trì lãi suất điều hành ở mức cao kỷ lục (trong hơn 4 thập kỷ qua), ở mức 5,25-5,5%/năm kể từ tháng 9/2023 cho tới nay.
Gần đây, tỷ giá USD/VND đã bớt nóng sau cú tăng dữ dội hồi tháng 4. USD trên thị trường tự do đã rút về dưới ngưỡng 26.000 đồng/VND, tỷ giá tại ngân hàng cũng từ mức 24.485 đồng/USD (giá bán) về 25.457 đồng/USD như hiện tại. Tuy nhiên, tỷ giá vẫn neo cao.
Có một thực tế là, dù tỷ giá đã hạ nhiệt trong tháng 5 và tháng 6 nhưng mức bán ròng của khối ngoại lại tăng mạnh, lên hơn 19.000 tỷ đồng (tháng 5) và hơn 14.400 tỷ đồng (tháng 6), so với mức bán ròng bình quân 4.200 tỷ đồng trong 4 tháng đầu năm.
Trong tháng 7, tốc độ bán vẫn rất mạnh. Nhóm cổ phiếu bị bán mạnh nhất là bất động sản (chủ yếu Vinhomes), thực phẩm tiêu dùng và ngân hàng.
Một số chuyên gia và nhà đầu tư cho rằng, tỷ giá vẫn được lưu ý là lý do chính.
Gần đây, Fed đã thay đổi lập trường chính sách tiền tệ. Ông Kháng nhận định, tỷ giá khả năng sẽ bớt nóng khi Fed lần đầu tiên trong năm cắt giảm lãi suất vào ngày 18/9 tới. Khi đó, chính sách tiền tệ giữa Fed và NHNN sẽ có sự đồng pha, khối ngoại sẽ ít bán ròng hơn.
Bên cạnh đó, theo chuyên gia CSI, quan trọng hơn là kinh tế Việt Nam đang bước vào chu kỳ hồi phục. Số liệu kinh tế vĩ mô 6 tháng rất tốt, khả năng tăng trưởng GDP năm 2024 sẽ vượt ngưỡng 6,5%. Hơn thế, lãi suất huy động vẫn duy trì ở mức thấp, tuy vài tháng gần đây có tăng nhưng mức tăng không đáng kể.
Số liệu FDI cũng khá tích cực, với mức tăng trưởng cao.
Thống kê, 6 tháng đầu năm 2024, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng khá, tổng vốn đăng ký đạt gần 15,2 tỷ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó vốn đăng ký mới tăng 46,9%. Số vốn FDI giải ngân đạt 10,84 tỷ USD.
Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết được kỳ vọng sẽ hồi phục và có mức tăng trưởng 15-20% trong năm 2024 so với 2023.
Theo ông Kháng, các doanh nghiệp nước ngoài vẫn đang rót vốn trực tiếp vào Việt Nam với cái nhìn dài hạn hơn. Còn dòng vốn FII (đầu tư gián tiếp) thì ngắn hạn hơn. Họ vào ra khá nhanh và cũng có thể đảo chiều bất cứ lúc nào.
Gần đây, hoạt động mua bán của khối ngoại không còn tác động lớn tới TTCK do tỷ trọng trong giao dịch không còn lớn, chỉ khoảng dưới 20%, so với mức 30-50% thời kỳ trước năm 2020.
SSI Research cho rằng, với số lượng tài sản còn lại không còn quá lớn, cường độ rút ròng trong thời gian tới của các quỹ ETF sẽ hạn chế.
