Việc sử dụng nhiên liệu không đúng so với khuyến cáo có thể gây hại gì cho phương tiện? Ai chịu trách nhiệm nếu xe gặp sự cố?
Mua xe đời mới được gần 2 năm, song anh Nguyễn Hải Thanh (ở quận Đống Đa, Hà Nội) vẫn chủ yếu sử dụng xăng Ron 95 tiêu chuẩn Euro 3. Mặc dù rất băn khoăn chất lượng phương tiện có thể bị ảnh hưởng, song do ở các trạm xăng anh thường xuyên lui tới chưa bán xăng đạt tiêu chuẩn Euro 5, nên đành chịu:
"Dùng xăng 95. Tức là nồng độ sunfua trong xăng Euro 4, Euro 5 thấp hơn để đảm bảo môi trường. Nếu Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam cung cấp và bán loại đó thì sẽ sử dụng".
Anh Nguyễn Hoàng Lâm ở quận Hoàng Mai cho biết, việc dùng đúng nguồn nhiên liệu đạt chuẩn là rất quan trọng, tránh lỗi động cơ, nhưng hiện còn ít cửa hàng bán xăng đạt tiêu chuẩn Euro 4, Euro 5, nên không phải lần nào cũng đổ được đúng loại xăng cần thiết:
"Dùng xăng 95 nhưng rất thích chất lượng xăng Euro 4, Euro 5. Thứ nhất là xe đi ổn định và thứ hai là thân thiện với môi trường".
Cũng có một số tài xế, chủ xe chưa thực sự quan tâm đến việc sử dụng nhiên liệu đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất, do thiếu điểm bán nhiên liệu, và một phần do giá thành loại nhiên liệu này cao hơn:
"Tôi hay dùng xăng E5, không để ý đâu, vì cứ loại nào rẻ thì dùng, không biết thế nào".
"Tôi đang dùng dầu diesel, vì xe toàn dùng dầu nên cũng không để ý đến mấy loại đó".
"Dùng xăng E5. Nếu có và tốt thì vẫn sử dụng thôi".
Theo thống kê của Hiêp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), đến nay, đã có hàng trăm chủng loại ô tô thế hệ mới sử dụng nhiêu liệu Euro 4, Euro 5 ra đời với hàng triệu chiếc được bán ra. Trường hợp khách hàng sử dụng nhiên liệu không đúng khuyến cáo, sẽ không tránh khỏi việc bị thiệt hại nếu động cơ phương tiện gặp sự cố, hư hỏng.
Ông Đào Công Quyết, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam cho biết, để ngăn ngừa, giảm thiểu tác động không mong muốn đến chất lượng phương tiện, các doanh nghiệp sản xuất ô tô đều có khuyến cáo đến khách hàng sử dụng đúng loại nhiên liệu đạt chuẩn và liên hệ với nhà sản xuất để được hỗ trợ nếu phương tiện gặp sự cố:
"Về các vấn đề kỹ thuật của xe, chúng tôi cũng đã khuyến cáo khách hàng rằng, nếu hàm lượng lưu huỳnh cao sẽ làm giảm hiệu suất của bộ xử lý khí thải, đồng thời gây hao mòn xi lanh động cơ. Hàm lượng nhựa quá cao cũng gây muội bám trên xú páp và hệ thống buồng đốt, làm giảm hiệu suất của xe. Hàm lượng kim loại cao cũng gây tắc bộ xúc tác khí xả và bugi đánh lửa".
TS. Nguyễn Thiết Lập, Khoa Cơ khí ô tô, Đại học Giao thông vận tải cũng cho hay, việc dùng sai nhiên liệu theo khuyến cáo sẽ gây tác động tiêu cực cho phương tiện ở 3 mặt: khí thải, công suất tiêu hao nhiên liệu động cơ và tuổi thọ các chi tiết. Cụ thể, về khí thải, khi sử dụng nhiên liệu không đạt chuẩn, bộ lọc sẽ chứa nhiều bụi, khiến khả năng lọc bị giảm. Đặc biệt, sử dụng nhiên liệu không đạt chuẩn theo khuyến cáo, có thể gây hại cho động cơ và tăng tiêu hao nhiên liệu:
"Nếu chất lượng nhiên liệu không đạt chuẩn thì vấn đề tiêu hao, công suất, mô-men có thể thay đổi, không đúng nghiên cứu, công bố của nhà sản xuất. Còn về chi tiết, các vật liệu được sản xuất theo đặc điểm sử dụng. Khi sử dụng nhiên liệu khác có thể ảnh hưởng vật liệu, chi tiết bộ phận như độ nhớt khác vòi phun nhiên liệu đã khác".
Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, từ năm 2017, Hiệp hội xăng dầu Việt Nam đã bám sát lộ trình cắt giảm khí thải với phương tiện và nhiên liệu. Ông Bùi Ngọc Bảo đề nghị, chủ xe, khách hàng cần sử dụng nhiên liệu đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất, vừa bảo vệ phương tiện của mình, vừa thể hiện trách nhiệm xã hội, góp phần giảm phát thải ra môi trường:
"Trước hết là nơi cung cấp các phương tiện giao thông, những hãng bán xe thì phải có khuyến cáo rất rõ ràng đối với chủ phương tiện, với người mua. Đối với người sử dụng phương tiện vận tải thì phải tuân thủ theo những hướng dẫn trong catalogue của phương tiện khi mua xe. Bên cạnh đó, cần nắm rất rõ và tìm kiếm đúng những địa điểm để có thể cung cấp cho đúng chủng loại này".
Đại diện lãnh đạo Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho hay, số lượng cây xăng Petrolimex bán nhiên liệu diesel mức 5 là 1.220 cây (chiếm 45% số cây xăng trên toàn quốc của Petrolimex), nếu tính cả số cây xăng thương hiệu nhượng quyền thì tỷ lệ này đạt 28%. Thời gian tới, nếu nhu cầu tăng sẽ tăng sản lượng nhiên liệu mức 4, mức 5 bán ra để đáp ứng nhu cầu khách hàng.
Mặc dù các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khẳng định không thiếu nhiên liệu đạt chuẩn euro 4, Euro 5, song việc thiếu điểm cung cấp nhiên liệu đạt chuẩn cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý sử dụng của khách hàng.
Để khắc phục tình trạng này, cơ quan chức năng, các doanh nghiệp cung cấp xăng dầu, các doanh nghiệp sản xuất ô tô cần vào cuộc để thúc đẩy việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn, vừa góp phần bảo vệ môi trường.
Theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022 và từ 1/1/2024 đối với những dòng xe lắp ráp trong nước.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, hiện cả nước có khoảng 1 triệu phương đạt tiêu chuẩn sử dụng nhiên liệu mức 5. Tuy nhiên, nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu mức 5 vẫn hạn chế, năm 2022 mới đạt khoảng 500.000 m3, năm 2024 dự kiến khoảng 1,4 triệu m3. Với mức tiêu thụ trên dưới 1 triệu m3 xăng mới chiếm tỷ trọng 4% tổng mức tiêu thụ xăng dầu cả nước.
Một trong những nguyên nhân có thể kể đến là do nguồn cung các điểm cung cấp nhiên liệu mức 5 còn rất ít so với nhu cầu.
Theo Petrolimex, số lượng cây xăng bán nhiên liệu diesel mức 5 trên 1.200 cây (chiếm 45%), nhưng số lượng cây xăng bán xăng mức 5 mới chỉ đạt 10% số cây xăng.
Số lượng địa điểm bán nhiên liệu mức 5 thấp, mức độ bao phủ hẹp khiến nhiều chủ phương tiện dù đầu tư những phương tiện nhập khẩu tiền tỷ, hiện đại nhưng không sử dụng nhiên liệu mức 5, làm tăng nguy cơ làm hỏng phương tiện.
Trong khi nhiều người có nhu cầu, lại ngại ngần mua ô tô có tiêu chuẩn mức phát thải Euro 5. Doanh nghiệp tiêu thụ được ít nhiên liệu mức 5 lại e ngại đầu tư mở rộng, tăng nguồn cung để cung cấp cho khách hàng.
Bài toán con gà hay quả trứng có trước sẽ không thể có lời giải, nếu không có sự hợp tác của liên ngành.
Mục tiêu giảm khí phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết cần có sự tham gia của nhiều ngành, trong đó có ngành giao thông vận tải và ngành công thương, khuyến khích người dân sử dụng nhiên liệu mức 5 là một giải pháp.
Bộ Công Thương cần sớm ban hành quy định buộc các doanh nghiệp xăng dầu xây dựng mạng lưới và phân bố các cửa hàng cung cấp xăng dầu đạt chuẩn mức 5 phù hợp để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Việc ban hành các cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư mở rộng cơ sở hạ tầng, tăng nguồn cung nhiên liệu xăng dầu đạt chuẩn mức 5.
Cùng với đó, ngành Công Thương chỉ đạo doanh nghiệp nhập khẩu đầu mối xăng dầu có kế hoạch cung ứng, phân phối xăng dầu mức 5 trên thị trường, đảm bảo cung ứng đủ nhu cầu khi doanh nghiệp trong nước chưa tự sản xuất.
Về phía các doanh nghiệp sản xuất trong nước cũng cần đẩy mạnh hoạt động sản xuất xăng dầu đạt chuẩn Euro 5, giảm dần tỷ lệ nhập khẩu nhiên liệu đạt chuẩn từ 70% xuống mức phù hợp theo lộ trình. Điều này vừa tránh sự phụ thuộc vào nguồn cung nhiên liệu và giá cả thế giới.
Về phía Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), cần có phương án thống kê định kỳ về nhu cầu sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn mức 5 của khách hàng báo cáo với Bộ Công Thương để cân đối cung cầu cho phù hợp.
Việc xây dựng các app, phổ biến các thông tin về các cửa hàng bán nhiên liệu đạt chuẩn mức 5 cũng cần được tính đến. Các doanh nghiệp nhập khẩu, sản xuất ô tô trong nước giới thiệu và hướng dẫn người dân sử dụng nhiên liệu phù hợp.
Về phía người tiêu dùng, việc sử dụng nhiên liệu đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất, không chỉ bảo vệ quyền lợi của mình, mà còn góp phần thể hiện trách nhiệm xã hội trong việc giảm phát thải ra môi trường.
Trách nhiệm trong việc sử dụng nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 4, Euro 5 không chỉ thuộc về một cá nhân hay một tổ chức mà là sự phối hợp của nhiều bên. Người bán xe, doanh nghiệp cung cấp nhiên liệu, chủ xe, lái xe và các cơ quan chức năng đều cần chung tay góp sức để đạt được mục tiêu giảm thiểu khí thải và bảo vệ môi trường.
Việc này không chỉ đảm bảo an toàn cho phương tiện mà còn góp phần tạo nên một môi trường sống trong lành và bền vững cho tương lai.
