Một ngày đầu tháng 12 năm 2020, tôi có dịp cùng một nhóm nhà đầu tư vào khảo sát một tòa nhà văn phòng cho thuê tại TP.HCM để tìm nơi đặt trụ sở cho công ty mới được thành lập.
Khi chúng tôi đến, công ty cũ đang thuê văn phòng vẫn đang hoạt động những ngày cuối cùng. Tầm chục nhân viên đang tỏ ra làm việc bình thường khi chứng kiến nhóm người lạ vào xem từng ngóc ngách "ngôi nhà thứ hai" của mình. Chủ nhà bảo với chúng tôi rằng họ thuê nơi đây nhiều năm lắm rồi. Bà và vị giám đốc công ty xem nhau như người nhà. Tôi hỏi công ty này sẽ chuyển đi đâu. Bà chủ bảo không biết, chỉ biết việc kinh doanh xuất nhập khẩu của họ gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh. Mặc dù đang hân hoan khởi đầu một hành trình kinh doanh mới, mọi người trong nhóm chúng tôi đều không tránh khỏi chạnh lòng trước tình cảnh khó khăn của công ty nọ.
Biết đâu họ cũng nằm trong số hơn 100.000 doanh nghiệp tại Việt Nam ngừng kinh doanh trong năm 2020. Một năm qua, cứ trung bình mỗi tháng có 8.500 doanh nghiệp rút khỏi thị trường. Đây là con số kỷ lục trong vòng 10 năm, và chỉ là một trong số rất nhiều kỷ lục buồn khác được ghi nhận trên toàn cầu khi đại dịch toàn cầu Covid-19 xảy ra. Dịch bệnh đã biến 2020 trở thành một năm của rất nhiều những điều chưa bao giờ có tiền lệ. Và 2021 sẽ là một mùa xuân rất khác - mùa xuân đầu tiên nằm “trong lòng” cơn khủng hoảng này.
Sau buổi chiều hôm đó, điều tôi chẳng thể ngờ tới là chỉ gần một tháng sau, mình rơi vào tình huống tương tự. Tôi nhận tin công ty mình đang làm việc cũng nằm trên bờ vực phá sản. Và chẳng bao lâu sau, tôi chứng kiến từng nhóm người lạ vào "tham quan" chỗ nọ chỗ kia, đánh giá món này món nọ trong văn phòng.
"Trong nguy có cơ" là cụm từ được nhắc đến nhiều trong một năm vừa qua. Không chỉ các nhà kinh doanh, nhà quản lý, mà ngay cả nhà làm nghệ thuật hay thậm chí những người dân bình thường đều cố gắng tìm ra cơ hội để “sống sót”. Và quan trọng hơn là tìm ra cách nào đó để trưởng thành trong tình thế khó đoán định ở hiện tại lẫn tương lai. Mọi người ban đầu hốt hoảng, sau đó cố gắng tìm ra câu trả lời khả dĩ cho những thắc mắc của mình, rồi dần cũng phải chấp nhận thực tế rằng chẳng ai có thể khẳng định chắc chắn điều gì. Việc tìm kiếm cơ hội để vượt qua khó khăn trở thành lựa chọn duy nhất trong thời đại của rất nhiều những điều “bình thường mới”.
Thời gian tôi ngưng trệ công việc để chờ hoàn tất các thủ tục với công ty cũng là lúc cái Tết đã cận kề. Khi vẫn chưa có đủ động lực để định hướng rõ những thay đổi cho con đường sự nghiệp trong năm mới, tôi tự cho phép mình hoàn thành những phần việc mà giai đoạn bận rộn vừa qua chưa thể thực hiện. Tôi lên lịch đi đến những nơi chưa từng đặt chân đến, thậm chí mua vé máy bay cho chuyến đi sắp tới ngay khi chưa kết thúc chuyến đi cũ. Tôi lên lịch gặp gỡ những người bạn cũ lẫn mới. Tôi tranh thủ dọn dẹp lại cuộc sống ở cả phương diện vật chất lẫn tinh thần: loại bỏ những điều thừa thải, chỉ giữ lại những điều thực sự cần thiết. Một vài cơ hội công việc mới đến cũng là dịp để tôi tĩnh tâm lại, nghĩ kỹ xem mình đang ở đâu, mong muốn điều gì, đang có gì, thiếu gì và cần ưu tiên cho những lựa chọn nào.
Sự gián đoạn, hay thậm chí sự kết thúc một điều gì đó thoạt trông có thể gây ra tâm lý bất ổn, vì con người thường thích duy trì sự ổn định. Sự ổn định mang lại cảm giác an toàn. Nhưng đôi khi chính sự bất định mới là cơ hội để mỗi cá nhân tự nhìn lại và làm mới mình. Tôi muốn mượn tựa đề một bộ phim của đạo diễn Kim Ki-duk – người vừa qua đời hồi trung tuần tháng 12 -2020 do biến chứng của dịch bệnh Covid-19 để nói về sự liên tục của những hành trình khởi đầu-kết thúc-rồi lại khởi đầu. “Xuân, Hạ, Thu, đông rồi lại Xuân” (Spring, Summer, Fall, Winter... and Spring) – mỗi mùa đều là một cột mốc bắt đầu lẫn kết thúc của một chu trình tuần hoàn không bao giờ dừng lại.
Biết đâu đó, những nhân viên công ty mà tôi đã chạnh lòng hôm nào cũng giống như tôi, họ đang khởi nguồn cho những bắt đầu mới, từ một sự kiện ngỡ như là kết thúc.
