Ảnh minh họa. (Nguồn: WIPO)
Năm 2023, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đã công bố chủ đề Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (IPDay 2023) "Phụ nữ với sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới sáng tạo" là dịp để tôn vinh tất cả những người phụ nữ tài năng trên toàn thế giới; hướng tới bình đẳng giới trong hoạt động sở hữu trí tuệ, giải phóng sự khéo léo, sáng tạo của phụ nữ và trẻ em gái ở khắp mọi nơi, có thể xây dựng một ngày mai tốt đẹp hơn.
Phụ nữ mang đến những quan điểm, tài năng mới nhưng hiện rất ít phụ nữ tham gia vào hệ thống sở hữu trí tuệ. Điều đó có nghĩa là có quá ít phụ nữ được hưởng lợi từ sở hữu trí tuệ.
Vì vậy, việc thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ gắn liền với phát triển thị trường khoa học và công nghệ là điều vô cùng cần thiết, giúp bảo vệ quyền lợi cho các kết quả nghiên cứu của nữ trí thức khoa học nói riêng, các nhà khoa học nói chung.
Nhân dịp Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới 26/4 năm 2023, ông Đinh Hữu Phí - Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã chia sẻ về vấn đề này.
Phụ nữ có vai trò bình đẳng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
- Xin ông cho biết rõ hơn về ý nghĩa thông điệp của IPDay 2023?
Ông Đinh Hữu Phí: Đã 5 năm kể từ thông điệp của Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới năm 2018 "Tiếp sức cho những thay đổi - Phụ nữ với đổi mới sáng tạo" được phát đi. Năm nay - 2023 là thời điểm để ta nhìn lại và tôn vinh những cống hiến của phụ nữ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc khuyến khích và hỗ trợ tham gia các hoạt động sở hữu trí tuệ.
Đồng thời, chủ đề năm nay cũng nhấn mạnh rằng sự tham gia của phụ nữ là quan trọng đối với việc đảm bảo sự bình đẳng giới trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ (SHTT), rằng phụ nữ luôn có đầy đủ năng lực, cơ hội và công cụ để tiếp cận và thực hiện các quyền sở hữu trí tuệ của mình.
Bằng việc khuyến khích nhiều phụ nữ sử dụng hệ thống sở hữu trí tuệ để bảo vệ và gia tăng giá trị sẽ tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, là động lực cho chu kỳ tăng trưởng mới.
Ông Đinh Hữu Phí - Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ. (Ảnh: Cục SHTT)
Nhằm đề cao sức sáng tạo và khuyến khích phụ nữ tìm hiểu, sử dụng hiệu quả công cụ sở hữu trí tuệ, thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong hệ thống sở hữu trí tuệ cần có giải pháp gì thưa ông?
Ông Đinh Hữu Phí: SHTT là công cụ hữu hiệu hỗ trợ các nhà sáng tạo trong lĩnh vực công nghiệp, văn học, nghệ thuật. Do vậy, bước đầu có thể tập trung nâng cao năng lực cho phụ nữ làm việc trong các nhóm lĩnh vực này. Việc sử dụng SHTT để khai thác đem lại lợi ích cho các nhà khoa học, tác giả, chủ doanh nghiệp là nữ sẽ truyền cảm hứng, tiếp tục lan tỏa rộng rãi tới nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác.
Bên cạnh đó, là một bộ phận đông đảo người tiêu dùng của thị trường, phụ nữ cũng cần được nâng cao hiểu biết về lĩnh vực SHTT liên quan đến hàng giả, hàng nhái. Vì vậy, cần đẩy mạnh tuyên truyền về SHTT tới đối tượng là phụ nữ để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động khai thác, thực thi quyền SHTT đồng thời hình thành văn hóa SHTT cho cộng đồng nói chung.
Ngoài công tác tuyên truyền, các hoạt động tư vấn, chương trình, dự án hỗ trợ hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh cũng cần có sự ưu tiên dành cho phụ nữ.
Cần có hành động giúp nữ giới tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ
Việt Nam có những chính sách, chương trình hỗ trợ gì cho các nhà khoa học nữ, nhà sáng tạo nữ, nhà sáng chế nữ, các doanh nghiệp hay hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, trong đó có lĩnh vực sở hữu trí tuệ? Hiệu quả của các chính sách, chương trình đó ra sao?
Ông Đinh Hữu Phí: Nhận thức rõ về thực trạng còn tồn tại một số bất bình đẳng giới trong nghiên cứu và sáng tạo với không ít khó khăn mà các nhà khoa học và đổi mới sáng tạo, doanh nhân nữ còn phải đối diện, Chính phủ Việt Nam đã và đang ban hành nhiều chính sách, chương trình hỗ trợ các nhà khoa học nữ, nhà sáng tạo nữ, nhà sáng chế nữ, các doanh nghiệp hay hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, trong đó có lĩnh vực sở hữu trí tuệ.
Ảnh minh họa. (Nguồn: WIPO)
Một trong những chính sách phải kể đến, đó là Đề án 939 về Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025. Bà Tôn Ngọc Hạnh - Phó Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho biết, qua 4 năm thực hiện đề án này, đã có gần 3.000 ý tưởng, dự án khởi nghiệp tham gia cuộc thi phụ nữ khởi nghiệp tại cấp Trung ương, hơn 72.000 phụ nữ khởi nghiệp, 1.451 doanh nghiệp và 523 hợp tác xã do phụ nữ làm chủ thành lập mới từ hỗ trợ của Đề án.
Thực tiễn triển khai hoạt động trong nhiều năm qua, các cơ quan quản lý nhà nước về SHTT từ Trung ương đến địa phương luôn chú trọng triển khai các hoạt động SHTT phối hợp với các tổ chức của nữ giới, cụ thể là các hoạt động hội nghị, hội thảo, tọa đàm với Liên hiệp hội phụ nữ Việt Nam, Hội Phụ nữ của các tỉnh thành, Học viện Phụ nữ Việt Nam, Hội Nữ trí thức các Bộ, ngành…
Theo ông, cần thêm các chính sách nào để thu hẹp khoảng cách, tạo cơ hội tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ cho nữ khoa học, nữ doanh nhân sáng tạo giúp họ có thể cạnh tranh một cách công bằng ở cả trong nước và quốc tế?
Ông Đinh Hữu Phí: Để tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ, tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ, tăng năng lực cạnh tranh bình đẳng giới ở trong nước và quốc tế theo tôi cần có những giải pháp như:
Cần nghiên cứu, đề xuất sửa đổi bổ sung các quy định pháp luật, chính sách trong nước để giúp các nhà sáng chế, doanh nhân nữ có được vị thế thích hợp trong bối cảnh toàn cầu hóa không ngừng phát triển. Các quy định pháp luật, chính sách này cần xây dựng và cụ thể hóa theo hướng thúc đẩy bình đẳng giới, có đãi ngộ đủ mạnh để động viên, khuyến khích các nhà khoa học nữ làm công tác nghiên cứu.
Cần bổ sung nhiều những chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia áp dụng cho các nhà khoa học nữ có thành tích xuất sắc để khuyến khích sự phát triển các nhà khoa học nữ.
Cùng với đó có chính sách bồi dưỡng, đào tạo ưu tiên nữ giới hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ, tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ. Hỗ trợ cung cấp các chương trình đào tạo cho phụ nữ Việt Nam nhằm thu hẹp khoảng cách, tạo cơ hội tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ cho nữ khoa học, nữ doanh nhân sáng tạo để họ có thể cạnh tranh một cách công bằng ở cấp độ quốc tế. Đồng thời hợp tác với các chính phủ, tổ chức công, hoặc các tổ chức, hiệp hội khác để thực hiện hoạt động liên quan hỗ trợ các nhà sáng chế và doanh nhân nữ như: Diễn đàn, hội thảo, triển lãm quốc tế về sáng chế của nữ…
Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!
