Phát biểu tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 18/8 về dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình thêm quy định ghi âm, ghi hình.
Theo ông Bình, sau phiên họp ngày 15/8 vừa qua đã có một số nhà báo gọi điện hỏi tại sao dự thảo pháp lệnh không cho nhà báo ghi âm, ghi hình, livestream (phát trực tiếp)...
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình (Ảnh: Phạm Thắng).
"Tôi có giải thích rằng, nhà báo có quyền như vậy nhưng người khác cũng có quyền rất thiêng liêng. Chẳng hạn, anh có một người em gái đang liên quan đến vụ án hôn nhân, trước phiên tòa em gái anh trình bày lý do tại sao ly hôn, tài sản có cái gì, tiền bạc bao nhiêu mà không phân chia,... Nếu có ai đó livestream toàn bộ tài sản em của anh lên mạng cho cả thế giới biết thì anh có chịu được không và có đồng ý không? Nguyên tắc lớn ở đây là bảo vệ quyền con người, luật quy định là để bảo vệ quyền riêng tư của con người"- Chánh án Nguyễn Hòa Bình lý giải.
Dẫn thêm một ví dụ khác về việc hai bên tranh chấp hợp đồng, tài sản ký kết tại phiên tòa mà bị livetream đưa hết lên mạng, không được phép của người dân và những người tham gia là vi phạm quyền nhân thân, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định trong vụ án hình sự cũng như vậy, không chỉ có bị can, bị cáo - những người bị hạn chế quyền con người, mà có cả bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan... cũng có quyền bảo vệ bí mật tài sản.
Ông khẳng định các vụ án xâm hại nhân thân, xâm hại nhân phẩm nếu cũng ghi âm, ghi hình, livestream đưa hết lên mạng sẽ vi phạm quyền con người. Pháp luật ở Việt Nam cũng như các nước trên thế giới quy định chuyện này là xuất phát từ việc bảo vệ quyền con người.
Chánh án TAND Tối cao khẳng định, việc livestream, ghi âm, ghi hình mà không được sự cho phép của chủ tọa phiên tòa là không được.
Mục tiêu tối thượng khi tổ chức một phiên tòa là hướng đến một bản án đúng pháp luật, công tâm, tâm phục, khẩu phục, chứ không phải phiên tòa trở thành dịp để truyền thông. Nhiệm vụ của hội đồng xét xử là toàn tâm, toàn ý cho phiên tòa, đảm bảo sự công tâm cần thiết. Nếu hội đồng xét xử làm việc trong tình trạng có hàng trăm điện thoại đưa lên livestream thì sự toàn tâm, toàn ý đó sẽ bị ảnh hưởng, nhiệm vụ chính của phiên tòa là đưa ra bản án đúng pháp luật sẽ bị sao nhãng.
Từ đó, ông Nguyễn Hòa Bình mong muốn truyền thông báo chí và người dân hãy tôn trọng, chia sẻ áp lực của các thẩm phán, chủ tọa phiên tòa khi đứng trước mục tiêu lớn là phải đưa ra phán quyết đúng đắn liên quan các sinh mạng con người và bảo đảm quyền của con người.
Bỏ quy định xử phạt khi livestream tại phiên tòa
Trong sáng nay, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết với tỷ lệ 100% đại biểu tán thành thông qua Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.
Theo đó, tiếp thu các ý kiến góp ý, đề xuất phạt 7-15 triệu đồng với người tham dự phiên tòa nếu ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh phiên tòa và phát trực tiếp trên không gian mạng; với nhà báo ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh người tham gia tố tụng khi không được sự đồng ý của họ đã được bỏ. Việc phạt 15-30 triệu đồng nếu nhà báo ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh phiên tòa hay ghi âm thanh của người tham gia tố tụng khi không được sự đồng ý của họ và phát trực tiếp trên không gian mạng cũng không còn.
Đề xuất phạt tiền 15-30 triệu đồng với nhà báo, luật sư, trợ giúp viên pháp lý đưa tin sai sự thật nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án; phạt tiền 30-40 triệu đồng đối với nhà báo, luật sư, trợ giúp viên pháp lý đưa tin sai sự thật làm trì hoãn, kéo dài thời gian tiến hành hoạt động tố tụng của tòa án cũng bị bỏ ra khỏi Pháp lệnh.
Thay vào đó, điều 23 của Pháp lệnh cho phép phạt 7-15 triệu đồng khi ghi âm lời nói, hình ảnh của hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa hoặc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên xét xử. Người không tuân theo sự điều hành của chủ tọa về hoạt động ghi âm lời nói, ghi hình ảnh trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự cũng bị phạt cùng mức.
Điều 22 quy định nhà báo đăng, phát nội dung thông tin sai sự thật trên báo chí nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án thì bị xử phạt theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí. Nhà báo không thực hiện yêu cầu của tòa án về việc xuất trình thẻ nhà báo khi tham dự phiên tòa để hoạt động nghiệp vụ báo chí bị phạt từ 500.000 đồng đến một triệu đồng.
