Hồ chứa nước Kẻ Gỗ (xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) được xây dựng từ năm 1976, có dung tích 345 triệu m3. Hồ có nhiệm vụ cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, phục vụ dân sinh và các ngành kinh tế cho huyện Cẩm Xuyên, Thạch Hà và thành phố Hà Tĩnh.
Công trình này được Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh giao cho Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh quản lý, vận hành và khai thác.
Kết cấu bê tông trong hồ Kẻ Gỗ xuống cấp nghiêm trọng (Ảnh: Dương Nguyên).
Theo đơn vị quản lý, hồ Kẻ Gỗ đã trải qua quá trình khai thác, vận hành trên 40 năm. Hiện nay, nhiều mạng mục công trình đầu mối của hồ đã bị xuống cấp, hư hỏng, ảnh hưởng đến quá trình vận hành cũng như tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn công trình, dân sinh và các cơ sở hạ tầng vùng hạ du.
Đáng chú ý, sau trận lũ lịch sử năm 2020, hồ chứa nước Kẻ Gỗ đã bộc lộ một số bất cập, tồn tại, hạn chế, đặc biệt là vấn đề điều tiết xả lũ và khả năng tiêu thoát lũ vùng hạ du.
Bê tông bị xâm thực, bong tróc, nhiều vị trí đã lộ cốt thép ra ngoài (Ảnh: Dương Nguyên).
Cụ thể, tại cống lấy nước kết hợp tràn xả lũ trong cống dưới đập, kết cấu bê tông xuống cấp nghiêm trọng, bị xâm thực, bong tróc, nhiều vị trí đã lộ cốt thép ra ngoài. Tường ngoài phía tràn xả lũ bên phải cống bị thủng, nước chảy thành dòng lớn, thân cống và tràn trong cống nhiều chỗ bị thấm nước.
Nhà tháp thượng lưu cống và gian thủy nông hạ lưu cống hư hỏng, xuống cấp, bê tông bị nổ, cốt thép rỗ, nước thấm, dột khi mưa bão; cửa van phẳng thượng lưu bị hư hỏng; hệ thống van đĩa, van côn bị hư hỏng, rò nước không thể vận hành; tràn phụ trong cống khi vận hành tạo rung động lớn gây nguy hiểm cho cống và thân đập.
Hồ Kẻ Gỗ xả ở mức 200m3/giây trong trận lũ lịch sử năm 2020 (Ảnh: Dương Nguyên).
Còn tại tràn xả lũ sự cố, theo đơn vị quản lý, hạng mục này cần thay đổi thiết kế bằng hình thức tràn chảy tự do thay cho tràn cầu chì tự vỡ. Hoặc, thiết kế tràn xả sâu kết hợp tràn chảy tự do nhằm hạn chế các nhược điểm của tràn cầu chì tự vỡ, đảm bảo an toàn cho công trình đầu mối, dự phòng bất trắc khi tràn xả sâu bị kẹt cửa, đứt cáp, sự cố khác có thể xảy ra. Cùng với đó, tràn Dốc Miếu cũng cần được sửa chữa, nâng cấp.
Ngoài ra, hiện nay các phần mềm quản lý, điều hành cũng như các thiết bị dự báo, cảnh báo và phòng chống lũ cho hồ Kẻ Gỗ hầu như chưa có và hết sức sơ sài.
Theo ông Trần Mạnh Cường, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh, trước tình hình trên, đơn vị đã có văn bản báo cáo, đề nghị UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, có giải pháp điều chỉnh, bổ sung các hạng mục nói trên vào bước nghiên cứu khả thi "Dự án tăng cường khả năng thoát lũ hạ du hồ Kẻ Gỗ".
