Một xe quân sự Nga bị phá hủy ở Kharkov, Ukraine (Ảnh: AFP).
Với kính lúp, tua vít, một nhóm điều tra đặc biệt đã cạy mở để kiểm tra bên trong các khí tài quân sự Nga bị thu giữ trên khắp chiến trường ở Ukraine. Nhóm chuyên gia đã nghiên cứu tất cả những thiết bị tiên tiến của Nga ở Ukraine mà họ có thể tiếp cận được như ống nhòm laser hay bộ phận dẫn đường của tên lửa hành trình.
Đây là nhóm nghiên cứu do cơ quan an ninh Ukraine mời tới để đánh giá độc lập về các vũ khí tiên tiến của Nga bị thu giữ. Họ nhận ra rằng, hầu hết các thiết bị này đều chứa linh kiện do các công ty có trụ sở tại Mỹ hay châu Âu sản xuất, từ chip điện tử, bảng mạch, động cơ đến ăng ten.
"Vũ khí tiên tiến và các hệ thống liên lạc của Nga sử dụng chip của phương Tây", Damien Spleeters, một trong các nhà điều tra thuộc Tổ chức Nghiên cứu Vũ khí Xung đột, cho biết. Theo lời chuyên gia này, các công ty của Nga đã tiếp cận nguồn cung công nghệ, linh kiện dồi dào từ Mỹ và phương Tây từ hàng chục năm qua.
Mỹ từ lâu đã tự hào về khả năng cung cấp công nghệ và vũ khí cho toàn thế giới. Tuy nhiên, khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra từ cuối tháng 2, Washington đối mặt với một thực tế phũ phàng: Nhiều khí tài mà Nga sử dụng trong chiến dịch này được hỗ trợ bởi công nghệ của Mỹ.
Mặt khác, nó cũng giúp Mỹ nắm được điểm yếu của vũ khí Nga. Mỹ và các đồng minh đã dùng lệnh cấm xuất khẩu linh kiện để chặn nguồn cung công nghệ tiên tiến cho Nga, từ đó làm giảm khả năng của Moscow trong việc sản xuất các vũ khí tiên tiến thay thế những vũ khí đã bị phá hủy trong chiến dịch ở Ukraine.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 2/6 công bố lệnh trừng phạt bổ sung đối với Nga và Belarus, trong đó đưa 71 tổ chức của các nước này vào danh sách cấm mua công nghệ tiên tiến của Mỹ.
"Gót chân Asin" của khí tài Nga
Linh kiện điện tử từ một tên lửa hành trình Nga thu được ở Ukraine hồi tháng 5/2022 (Ảnh: NYTimes).
Kể từ khi phương Tây công bố lệnh hạn chế xuất khẩu thiết bị bán dẫn, máy tính, laser, thiết bị viễn thông và các hàng hóa khác cho Nga từ hồi tháng 2, Nga bị cho là gặp không ít khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn cung chip cho các vũ khí dẫn đường chính xác, New York Times dẫn lời một quan chức cấp cao giấu tên của Mỹ cho hay.
"Xuất khẩu các mặt hàng trong danh mục kiểm soát của Mỹ sang Nga, trong đó có chất bán dẫn, đã giảm hơn 90% kể từ ngày 24/2", Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo nói.
Nga đã ngừng công bố dữ liệu giao thương kể từ sau phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, song dữ liệu hải quan của các đối tác thương mại chính cho thấy nhập khẩu phụ tùng máy móc, linh kiện thiết yếu của nước này đã giảm mạnh.
Nga là một trong những nước xuất khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, nhưng lại phụ thuộc lớn vào linh kiện nhập khẩu. Theo dữ liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, năm 2018, nguồn cung nội địa của Nga chỉ đáp ứng được khoảng một nửa nhu cầu, nửa còn lại dựa vào nhập khẩu, trong đó 1/3 nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Australia và một số đối tác khác.
Giới chức Mỹ cho rằng, các lệnh trừng phạt đã bắt đầu phát huy hiệu quả. Các nhà máy chế tạo xe tăng của Nga buộc phải giảm giờ làm do tình trạng thiếu hụt linh kiện. Moscow được cho là đang ra sức tìm nguồn cung linh kiện cho vệ tinh, thiết bị điện tử hàng không hay kính nhìn đêm.
Các hạn chế xuất khẩu linh kiện công nghệ của phương Tây cũng ảnh hưởng đến ngành công nghiệp của Nga như ngành khai thác dầu, khí đốt, ngành hàng không.
Tuy vậy, một số chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng. Michael Kofman, giám đốc nghiên cứu về Nga tại viện nghiên cứu CNA (Mỹ), cho rằng các lệnh trừng phạt cần thêm thời gian mới có thể gây ra những vấn đề đáng kể về chuỗi cung đối với ngành quốc phòng Nga.
Giới chức Mỹ cho biết, Nga đã tìm nhiều cách để đối phó lệnh hạn chế của phương Tây, nhưng không thành công. Washington cảnh báo sẽ chặn khả năng tiếp cận công nghệ Mỹ với bất kỳ công ty nào có ý định giúp Nga né trừng phạt.
