Nhiều quốc gia đã khởi động dự án ngân hàng sinh học như Vương Quốc Anh, Nhật Bản, Canada, Phần Lan… trong việc thu thập dữ liệu di truyền để phục vụ nghiên cứu, điều trị bệnh nan y.
Những dự án khổng lồ của thế giới
Năm 2012, Thủ tướng David Cameron của Vương Quốc Anh đã khởi động dự án 100.000 hệ Gen. Mục tiêu chính của dự án là thực hiện giải trình tự 100.000 hệ Gen bao gồm cả bệnh nhân ung thư, các bệnh hiếm gặp và mầm bệnh. Dự án được triển khai với sự dẫn dắt bởi Dịch vụ y tế quốc gia (National Health Service – NHS) cùng với sự hợp tác của các bệnh viện hàng đầu trong nước Anh cũng như toàn ngành công nghiệp.
Tại nước Mỹ, Tổng thống Obama đã khởi động ra một sáng kiến về y học chính xác (Precision Medicine Initiative – PMI) vào tháng 1-2015 với khoản tài trợ lên tới 215 triệu đô la Mỹ, tập trung chủ yếu vào các bệnh không truyền nhiễm bao gồm các bệnh ung thư và thiết lập một dự án nghiên cứu cộng đồng. Mục tiêu quan trọng của dự án là xây dựng một cộng đồng lên tới một triệu người sẵn sàng chia sẻ dữ liệu di truyền của họ cho các hoạt động nghiên cứu khoa học.
Sáng kiến y học chính xác ở các quốc gia phát triển như Anh, Mỹ đã thúc đẩy khái niệm này đến gần với thực tiễn hơn. Trong tương lai, dữ liệu Gen và y học chính xác sẽ có tác động vào quá trình điều trị của các bác sĩ. Nói cách khác, tương lai của y học là y học chính xác.
Thực tế, trên thế giới đã xuất hiện các công ty giải mã Gen trực tiếp cho khách hàng (direct - to – consumer) để người dân có thể chủ động thực hiện giải mã Gen, nhằm đưa ra lựa chọn chăm sóc sức khỏe chính xác và cá nhân hóa. Thông qua xét nghiệm Gen, một người có thể biết được các khía cạnh về dinh dưỡng, tiềm năng thể chất, tiềm năng học thuật và nguy cơ sức khỏe.
Tiềm năng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, giải mã Gen đã bắt đầu được đón nhận như một phương pháp chăm sóc trúng đích, cá nhân hóa: từ việc tìm tài năng thiên bẩm cho con, tối ưu chế độ dinh dưỡng, luyện tập, cho đến ngăn ngừa rủi ro sức khỏe.
Đơn cử, trong báo cáo giải mã Gen dành cho người trưởng thành của Công ty Genetica – đơn vị giải mã Gen dành cho người châu Á - cho thấy việc giải mã không chỉ đánh giá được nguy cơ ung thư di truyền, mà báo cáo còn chỉ ra được khách hàng có mang biến thể giúp bảo vệ họ khỏi ung thư hay không.
Cụ thể, nếu một người có biến thể GG, họ sẽ không được tăng cường bảo vệ khỏi ung thư đại trực tràng từ việc tăng cường hấp thu vitamin B6. Vì vậy, họ cần phải biết thông tin này và vẫn cần đi tầm soát bệnh ung thư đại trực tràng, ngay cả khi chế độ ăn của họ đầy đủ và hợp lý, đặc biệt khi từ 40 tuổi trở lên.
Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, việc xét nghiệm Gen hệ miễn dịch có thể giúp đánh giá được nguy cơ nhiễm virus của một người. “Kết quả giải mã G-Immunity của chúng tôi còn cho biết nguy cơ mắc Hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) cao hay thấp - đây là một trong những biến chứng của COVID-19”, TS. Cao Anh Tuấn, CEO Genetica, chia sẻ.
Theo đó, những người mang nguy cơ ARDS thấp thì không nên đến bệnh viện, hoàn toàn có thể tự cách ly và điều trị tại nhà. Ngược lại, những người mang nguy cơ ARDS cao thì không những cần ưu tiên tiêm vaccine trước, mà còn cần theo dõi cách ly và giãn cách chặt chẽ.
