Với cộng đồng người Dao đỏ tại xã Tả Phìn, các bài thuốc nam là “báu vật” của rừng xanh, trong đó thuốc tắm không chỉ đơn thuần chăm sóc sức khỏe, mà còn là bản sắc văn hóa mang đậm tri thức dân gian.
Tới Sa Pa bạn sẽ gặp rất nhiều biển hiệu quảng cáo có dòng chữ như: tắm lá thuốc Dao Đỏ, ngâm chân lá thuốc, thuốc tắm Dao Đỏ…. Để có trải nghiệm hoàn hảo về tắm lá thuốc, bạn hãy đến Tả Phìn, nằm cách trung tâm thị xã khoảng 12km.
Người Dao Đỏ sinh sống ở những khu vực núi cao, gần gũi với thiên nhiên, nơi thảm thực vật phong phú. Cuộc sống gắn liền với núi rừng nên họ có nhiều am hiểu về các loại cây thuốc trên rừng và kinh nghiệm sử dụng chúng trong cuộc sống hàng ngày. Khi du lịch phát triển, thuốc tắm của người Dao Đỏ trở thành sản phẩm du lịch độc đáo bậc nhất tại đây.
Người Dao Đỏ từ đời này sang đời khác truyền lại cho nhau (chỉ truyền cho phụ nữ) một bài thuốc tắm từ các loại thảo mộc để chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ. Hầu hết người Dao đều có thói quen sinh hoạt là tắm thuốc bằng nước nóng quanh năm.
Những bài thuốc tắm khác nhau thường có công thức khác nhau được trộn lẫn từ nhiều loại. Một công thức pha chế ít nhất cũng cần 10 loại thuốc khác nhau, nhiều bài thuốc phức tạp còn cần nhiều hơn, có loại đặc biệt cần đến 120 loại. Mỗi loại thảo dược để phát huy tốt nhất công dụng phải có cách sơ chế khác nhau. Có loại được phơi hoặc sao khô đúng cách, hoặc sử dụng tươi mới cho kết quả sử dụng tốt nhất.
Hiện ở Tả Phìn có khoảng 40 hộ gia đình mở dịch vụ tắm lá thuốc cho khách du lịch, và là một trong những bản có số hộ gia đình mở dịch vụ tắm lá thuốc nhiều nhất ở Lào Cai.
Có một điểm đặc biệt là theo kinh nghiệm của người Dao ở đây, tắm thuốc phải sử dụng thùng tắm làm bằng gỗ pơ mu. Vì gỗ pơ mu có mùi thơm rất dễ chịu và khi cộng hưởng cùng nước thuốc tắm nóng thì sẽ phát huy hết được những công dụng của các bài thuốc.
Việc lên rừng hái thuốc mất nhiều thời gian. Có những cây thuốc phải vào tận rừng sâu mới có, mùa xuân là thời điểm thích hợp nhất cho việc hái thuốc. Trong một thang thuốc có vị mọc ở đỉnh đồi, vị ở khe suối và vị tầm gửi ngọn cây đại thụ. Người hái phải kiếm cây mai (vầu, tre...) đặt cạnh cây lớn, dùng lạt buộc 2 thân cây làm bậc thang leo lên.
Có nơi phải dùng đinh móc bằng sắt móc vào thân cây, cành cây làm bậc leo lên dần dần. Vất vả là thế nhưng người Dao chỉ lấy số cành đủ dùng, không tích trữ, để lại gốc cho cây mọc tiếp.
Theo Sở Du lịch tỉnh Lào Cai, thuốc tắm người Dao Đỏ có các công dụng chính như: Giúp chị em nhanh chóng phục hồi sức khỏe sau sinh, nhanh lấy lại vóc dáng, phòng và ngăn ngừa các bệnh hậu sản; tác dụng dưỡng da, giúp da săn chắc, hồng và mịn; tăng cường lưu thông máu, giúp cơ thể sảng khoái, ngủ sâu giấc; giảm đau nhức cơ xương, đau thần kinh tọa; giảm và tẩy mùi khó chịu trên da.
Đối tượng sử dụng lá tắm thuốc người dao đỏ là phụ nữ sau sinh; người đau nhức xương khớp, chân tay tê mỏi, mồ hôi chân tay ra nhiều, hôi chân; người làm việc trong môi trường áp lực, stress; người bị mụn nhọt mẩn ngứa, sử dụng thường xuyên giúp da sáng đẹp, mềm mại.
Phòng tắm được thiết kế thoáng, liên thông với thiên nhiên, du khách vừa tắm vừa ngắm cảnh.
Những lưu ý khi sử dụng thuốc tắm người Dao đỏ: người say rượu, bia không nên sử dụng; phụ nữ có thai hoặc đang kỳ kinh nguyệt; nếu đang tắm thấy nâng nâng, lảo đảo, buồn ngủ… thì nên dừng tắm, nghỉ ngơi 15- 20 phút thì cơ thể sẽ chở lại bình thường.
