Sự việc phát sinh khi truyền thông Mỹ công bố ghi âm và các đoạn gỡ băng cuộc gọi giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thư ký bang Georgia Brad Raffensperger ngày 2/1.
Georgia là một trong những bang "chiến trường" trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 3/11/2020, nơi ông Joe Biden đã giành chiến thắng trước ông Donald Trump theo số liệu được công bố, nhưng Tổng thống đương nhiệm không công nhận kết quả này.
Trong cuộc gọi, ông Trump được cho là đã gây sức ép với quan chức Georgia về việc phải "tìm" cho ông hơn 11.000 phiếu bầu để lật ngược kết quả bầu cử tại bang.
Nhà Trắng từ chối bình luận về cuộc gọi. Trong khi đó có ý kiến cho rằng nội dung cuộc gọi đã bị "chỉnh sửa rất nhiều". Ngoài ra, Tổng thư ký bang Georgia có thể đang phải đối mặt với hai vụ kiện, ở cấp liên bang và tiểu bang, do ông Trump đệ trình liên quan đến đoạn ghi âm bị rò rỉ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Tổng thống Trump có thể đã phạm những luật nào?
Georgia có luật tiểu bang chống lại “tội xúi giục thực hiện hành vi gian lận bầu cử”. Luật này quy định việc một người cố ý xúi giục, yêu cầu, chỉ huy hoặc cố tình khiến người khác tham gia vào việc gian lận bầu cử là bất hợp pháp.
Một luật liên bang khác quy định việc cố gắng “tước đoạt hoặc lừa dối” người khác khỏi “quy trình bầu cử công bằng và khách quan” là bất hợp pháp.
Các chuyên gia pháp lý của Reuters cho biết ông Trump có thể đã vi phạm một hoặc cả hai luật này.
Jessica Levinson, giáo sư tại Trường Luật Loyola ở California phân tích, cuộc điện thoại là một "vi phạm hình sự liên bang rõ ràng". Bà nói thêm rằng có vẻ như ông Trump đã đe dọa khiến ông Raffensperger thay đổi kết quả một cuộc kiểm phiếu hợp pháp.
Raffensperger hôm 4/1 nói một cuộc điều tra hình sự về hành động của ông Trump có thể do Fani Willis, công tố viên khu vực Atlanta, luật sư hạt Fulton khởi xướng.
Cùng ngày, Willis cho biết bà nhận thấy cuộc gọi của ông Trump là "đáng lo ngại" và hứa sẽ "thực thi luật pháp mà không sợ hãi hoặc thiên vị" nếu vấn đề được chính thức chuyển đến văn phòng của bà để điều tra.
Một câu hỏi quan trọng là liệu ông Trump có thực sự yêu cầu ông Raffensperger ngụy tạo phiếu bầu hay chỉ đơn thuần đưa ra ý kiến của mình về kết quả cuộc bầu cử ngày 3/11, giáo sư luật Anthony Michael Kreis của Đại học Georgia State cho biết.
Nếu xảy ra truy tố, ông Trump có thể sẽ lập luận rằng ông chỉ đơn giản đưa ra quan điểm thực sự của mình về cuộc bầu cử và không đưa ra yêu cầu, Kreis nói.
Theo bản gỡ băng, ông Trump nói với Raffensperger: “Chúng tôi đã thắng cuộc bầu cử và thật không công bằng khi nó bị lấy đi như thế này".
Tổng thống cũng nói trong cuộc gọi rằng ông Raffensperger có thể phải đối mặt với hậu quả nếu ông không tuyên bố công khai rằng có hàng nghìn lá phiếu bị hủy, một cáo buộc gian lận ông Trump đưa ra.
Tuy nhiên Kreis cho biết một bằng chứng có thể chống lại Trump là khi ông yêu cầu ông Raffensperger phải "tìm" một số phiếu cụ thể (11.780) - đủ để đưa ông dẫn trước Biden ở Georgia. Điều này cho thấy Trump đang cố gắng thay đổi kết quả bầu cử và đe dọa Raffensperger nếu ông không giúp, Kreis nói thêm.
Khả năng biện hộ của ông Trump
Theo chuyên gia, luật hình sự Mỹ nói chung yêu cầu bị cáo phải có trạng thái tinh thần phạm tội, hay nói cách khác có chủ ý thực hiện hành vi tội phạm. Justin Levitt, giáo sư luật bầu cử tại Trường Luật Loyola, cho biết nếu Trump bị truy tố, ông có thể sẽ lập luận rằng ông thực sự tin cuộc bầu cử đã bị gian lận để chống lại ông.
Levitt nói: “Cách duy nhất để Tổng thống không phạm trọng tội theo cả luật liên bang và luật Georgia là ông ấy thành thật tin rằng có 11.780 phiếu bầu hợp pháp của mình vẫn chưa được kiểm đếm, mặc dù đã có ba lần kiểm phiếu khác nhau”.
Điều này cho phép ông lập luận rằng ông "không biết và không cố ý" cố gắng can thiệp vào cuộc bầu cử và không có ý định phạm tội giống như quy chế hình sự yêu cầu, Kreis nói.
Tổng thư ký bang Georgia. (Ảnh: CNN)
Khả năng Trump bị truy tố?
Các chuyên gia tuy nhiên nghi ngờ khả năng các cáo buộc liên bang sẽ được đưa ra chống lại Trump, lưu ý rằng ông Biden đã nói một phiên tòa hình sự dành cho Trump sẽ không vì lợi ích quốc gia mà có thể chỉ chia rẽ nước Mỹ thêm. Ông Biden chưa có phát biểu về cuộc điện thoại của ông Trump.
Bob Bauer, một cố vấn cấp cao của Biden, chỉ trích rằng cuộc gọi đã tóm gọn “toàn bộ câu chuyện đáng hổ thẹn về cuộc tấn công của Donald Trump đối với nền dân chủ Mỹ”. Nhưng tuyên bố cũng không đề cập đến khả năng truy tố. Bauer không trả lời yêu cầu bình luận về việc liệu ông Trump có nên bị truy tố hay không.
Biden sẽ nhậm chức vào ngày 20/1. Bất kỳ quyết định nào về việc truy tố liên bang sẽ được đưa ra bởi chính quyền sắp tới sau khi Trump rời nhiệm sở, vì một Tổng thống đương nhiệm không thể bị truy tố.
Ông Trump có thể tự ân xá cho chính mình?
Ông Trump vào năm 2018 cho biết ông có "quyền tuyệt đối" để ân xá cho mình, một phần quyền ân xá của tổng thống. Quyền này có thể áp dụng với cả những người chưa bị truy tố.
Các chuyên gia pháp lý cho biết vẫn chưa rõ liệu một tổng thống có thể ban hành lệnh ân xá này một cách hợp pháp hay không. Chưa có tổng thống nào từng ban hành lệnh này.
Dù vậy, việc ân xá của tổng thống chỉ áp dụng đối với các tội danh liên bang, có nghĩa là ông Trump vẫn có thể phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý theo luật bang Georgia.
Nhà Trắng từ chối bình luận về khả năng tự ân xá.
