Hiện nay, Nga đang thực hiện một số dự án triển vọng về tàu ngầm thuộc nhiều lớp và với mục đích khác nhau. Cách đây không lâu, dự án tàu ngầm có mã định danh là “Gorgon” đã xuất hiện. Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit là đơn vị phụ trách nghiên cứu dự án này, với định hướng phát triển một tàu ngầm hạt nhân đa năng hạng nhẹ.
Dự án bí mật về tàu ngầm siêu nhỏ
Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit vài tuần trước đã công bố báo cáo thường niên cho năm 2020. Một trong những nội dung đầu tiên của tài liệu này, đề cập đến việc thực hiện các dự án đã và đang được thực hiện, và thông tin các dự án mới.
Theo báo cáo, “trên cơ sở các sáng kiến, đề xuất kỹ thuật đã được phát triển, sự xuất hiện của dự án tàu ngầm hạt nhân đa năng Gorgon hạng nhẹ đã được xác định”. Cùng với công trình này, dự án tàu ngầm phi hạt nhân Serval nổi tiếng cũng được đề cập đến.
 |
| Dự án tàu ngầm Gorgon có thiết kế giống với tàu ngầm phi hạt nhân cỡ nhỏ P-750B. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga. |
Dự án Gorgon và một số dự án khác được xem là các công trình quan trọng đảm bảo cho sự phát triển chiến lược của doanh nghiệp. Chưa có dữ liệu liên quan nào khác về dự án mới được nêu trong báo cáo. Các thông tin chi tiết về kỹ thuật hoặc tính chất của tàu ngầm cũng không được cung cấp.
Tuy vậy, trong những năm gần đây, Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit thường xuyên đưa các thông tin về những bước phát triển của dự án đầy triển vọng này. Trên thực tế, chỉ có các tin tức chung về sự tồn tại của dự án và lớp tàu ngầm mới được tiết lộ. Các thông tin đó cũng đủ để giới chuyên gia xác định bức tranh tổng thể và xem xét những lợi ích liên quan của dự án Gorgon.
Theo đó, dự án Gorgon đề xuất thiết kế một tàu ngầm có kích thước siêu nhỏ. Xem xét đến kinh nghiệm trong nước về lĩnh vực này, trọng lượng rẽ nước dự kiến của tàu ngầm Gorgon sẽ trên mức 200-250 tấn, nhưng không vượt quá 1.000-1.500 tấn. Trong khi dự án tàu ngầm Serval dự kiến sẽ đạt mức 1.450 tấn.
Tàu ngầm Gorgon sẽ nhẹ hơn tất cả các tàu ngầm hiện có thuộc các lớp chính thức của quân đội Nga, bao gồm cả tàu chạy bằng động cơ điện-diesel Varshavyanka, hay tàu ngầm đặc biệt Losharik chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Kích thước của tàu Gorgon cũng khiêm tốn hơn so với các tàu ngầm cùng lớp. Chiều dài của nó có thể vào khoảng 50-60m, đường kính không quá 5-7m. Thông tin về việc tàu ngầm mới này sử dụng nhà máy điện hạt nhân được nhiều người quan tâm. Gorgon có thể trở thành tàu ngầm hạng nhỏ nội địa đầu tiên có trang bị sức mạnh hạt nhân. Cho đến nay, tất cả những tàu ngầm tương tự chỉ được trang bị động cơ điện-diesel.
Tàu ngầm đa năng
Ý tưởng về tàu ngầm cỡ nhỏ chạy bằng năng lượng hạt nhân mang lại những lợi thế nhất định và cho phép cải tiến khả năng tác chiến của con tàu. Trong trường hợp này, các vấn đề kỹ thuật khá phức tạp nảy sinh. Và nếu không có giải pháp phù hợp sẽ không thể thu được kết quả mong muốn. Đầu tiên là yêu cầu lắp đặt tổ hợp nhà máy điện hạt nhân có công suất cần thiết vào kích thước giới hạn và khả năng lượng di chuyển tương ứng của một tàu ngầm cỡ nhỏ.
Gorgon được xem là một tàu ngầm đa năng. Theo đó, các tàu ngầm hạt nhân nội địa hiện đại thuộc lớp này được trang bị các phương tiện quan sát và xác định mục tiêu tân tiến, đồng thời có khả năng mang nhiều loại vũ khí ngư lôi và tên lửa. Do đó, nó sẽ đảm bảo hiệu quả nhiệm vụ tìm kiếm và đánh bại các mục tiêu trên mặt nước, dưới nước và ven biển.
Trong các dự án nổi tiếng về tàu ngầm cỡ nhỏ của Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit, tổ hợp vũ khí được chế tạo trên cơ sở các ống phóng ngư lôi có cỡ nòng khác nhau. Đồng thời, các hệ thống phóng 533mm có khả năng sử dụng cả ngư lôi và tên lửa hiện đại. Dự án Gorgon cũng có thể sử dụng cách tiếp cận này. Việc sử dụng một bệ phóng riêng cho tên lửa là khó có thể xảy ra.
Trước đó, các chuyên gia cho rằng, tàu ngầm phi hạt nhân Serval có thể nhận được tổ hợp mô-đun gồm vũ khí, phương tiện tự vệ và trinh sát. Các giải pháp như vậy có thể sẽ được ứng dụng trong dự án Gorgon, nếu các giới hạn khách quan của thiết kế cho phép.
Dự kiến, các mô hình thiết bị vô tuyến điện tử hiện đại nhất cũng sẽ được sử dụng trong dự án này, với các tính năng mới. Hầu hết các quy trình kiểm soát có thể được tự động hóa, giúp giảm bớt nhân lực điều khiển.
Lợi ích và triển vọng tương lai
Ý tưởng ban đầu của dự án Gorgon dựa trên một tàu ngầm hạt nhân đa năng cỡ nhỏ, tích hợp các giải pháp cụ thể cho các công nghệ dưới nước khác nhau. Tàu ngầm hạt nhân này sẽ mang đến nhiều ưu thế đối với hoạt động của các hạm đội.
Hiện tại, lợi ích của dự án Gorgon nằm ở chỗ, nhà phát triển sẽ nhận được kinh nghiệm quý báu trong việc phát triển một tàu ngầm có kích thước đặc biệt, sau đó có thể được sử dụng để tạo ra các tàu mới.
 |
| Tàu ngầm Varshavyanka là một trong những tàu ngầm cỡ nhỏ của Hải quân Nga. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga. |
Các tàu ngầm nhỏ khác của Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit, như Piranha, P-650E,… có khả năng bảo vệ khu vực ven biển và trên biển, các căn cứ hải quân. Chúng có thể tuần tra ở một khoảng cách hạn chế từ bờ biển, theo dõi hoạt động của kẻ thù tiềm năng.
Vũ khí trang bị tiêu chuẩn của chúng cho phép tấn công nhiều mục tiêu, cũng như đảm bảo các hoạt động phòng thủ khác. Ngoài ra, tàu ngầm cỡ nhỏ có khả năng hỗ trợ hoạt động tác chiến của lực lượng đặc nhiệm người nhái.
Tàu ngầm cỡ nhỏ như Gorgon hoàn toàn có khả năng giải quyết tất cả các vấn đề nêu trên. Đồng thời, động cơ hạt nhân sẽ cải thiện một số khả năng tác chiến mới. Tàu ngầm có thể hoạt động liên tục ở dưới nước và ít chịu những rủi ro không đáng có khi nổi lên lên mặt nước.
Tuy nhiên, sự hiện diện của tổ hợp điện hạt nhân làm phức tạp thêm quá trình phát triển của dự án và làm tăng chi phí đóng tàu. Ngoài ra, nó cũng có những hạn chế về hoạt động. Không giống như các tàu chạy bằng động cơ điện-diesel và phi hạt nhân, tàu ngầm hạt nhân Gorgon cần một căn cứ với cơ sở hạ tầng phát triển và phức tạp hơn. Điều này dẫn đến bất lợi về chi phí xây dựng.
Theo các chuyên gia, khái niệm về tàu ngầm hạt nhân đa năng rất thú vị từ quan điểm kỹ thuật, nhưng triển vọng thực sự vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Khách hàng tiềm năng vẫn chưa đánh giá cao các sáng kiến của Cục Kỹ thuật Hàng hải St. Petersburg Malakhit, cũng như xác định giá trị của dự án Gorgon đối với lực lượng hải quân.
Các sáng kiến phát triển của đơn vị thiết kế được thực hiện mà không theo yêu cầu của Bộ Quốc phòng, thường khó nhận được ủng hộ. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng dự án Gorgon hoặc một dự án tàu ngầm hạt nhân khác sẽ được giới quân sự quan tâm và nhận được sự ủng hộ.
Trong trường hợp này, khái niệm trên sẽ được phát triển và trở thành một dự án kỹ thuật chính thức. Đồng thời, kịch bản ngược lại cũng có thể xảy ra, khi đó tàu ngầm hạt nhân đa năng cỡ nhỏ sẽ không có triển vọng tương lai.
Hiện tại, có rất ít thông tin chi tiết về dự án Gorgon, điều này không cho phép chúng ta đánh giá hết những ưu nhược điểm của dự án, cũng như đưa ra các dự đoán cụ thể trong tương lai. Tuy nhiên, có thể trong tương lai gần, dự án này sẽ được giới thiệu tại triển lãm quân sự-kỹ thuật, và tất cả các dữ liệu cơ bản cần thiết cho một nghiên cứu chi tiết hơn sẽ sớm được công bố.
MINH TUẤN (Theo Topwar)
