Đại sứ Australia tại ASEAN: Tiếng nói của ASEAN gây tiếng vang khắp khu vực

Đại sứ Australia tại ASEAN Tiffany Mc Donald (trái) cùng Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn. (Ảnh: Ban Thư ký ASEAN)

Ủng hộ vai trò dẫn dắt của ASEAN

ASEAN đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình khu vực của chúng ta trong sáu thập kỷ qua và hiện đang phải đối mặt với môi trường chiến lược ngày càng phức tạp. Đã đến lúc ASEAN phải xem xét và thảo luận về cách thức mà ASEAN, bao gồm cả những cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), có thể giải quyết các thách thức khu vực và toàn cầu, cũng như hỗ trợ phát triển bền vững cho người dân trong khu vực.

Hiến chương ASEAN và Hiệp ước Hợp tác thân thiện ở Đông Nam Á (TAC) đều đặt ra các chuẩn mực cho khu vực, củng cố cách tiếp cận của chúng ta đối với ngoại giao phòng ngừa, từ đó ngăn ngừa xung đột. Australia công nhận vai trò trung tâm của ASEAN là chìa khóa cho sự ổn định và an ninh của khu vực. Chúng tôi cam kết hỗ trợ vai trò dẫn dắt của ASEAN.

Với tư cách là Đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN vào năm 1974, Australia kiên định ủng hộ các nỗ lực của ASEAN. Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia tại Melbourne vào tháng trước đã kỷ niệm 50 năm quan hệ đối tác này, đồng thời thảo luận về mối quan hệ đối tác ASEAN-Australia trong tương lai.

Australia ủng hộ mạnh mẽ ASEAN với chương trình nghị sự sau năm 2025, phối hợp với ASEAN thực hiện các kế hoạch như Diễn đàn kênh 1.5 - Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và Hội thảo kênh 2 về cấu trúc khu vực do ASEAN dẫn dắt, ngăn ngừa xung đột. Những hội thảo này rất hữu ích trong việc tạo ra các cuộc thảo luận trong ASEAN và với các đối tác đối thoại về công việc quan trọng của ASEAN trong những thập kỷ tới.

Tôn trọng sức mạnh tập thể của ASEAN

Australia và các nước ASEAN ở cùng một khu vực và chúng ta cùng chia sẻ một tương lai. Chúng tôi thừa nhận và tôn trọng sức mạnh tập thể của ASEAN, tiếng nói của ASEAN có sức nặng khắp khu vực khi nói về tầm quan trọng của luật lệ và chủ quyền.

Ngoài việc là Đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN, tôi rất vui mừng khi Australia trở thành một trong những Đối tác chiến lược toàn diện đầu tiên của ASEAN. Thành tựu này đạt được trong năm Chủ tịch ASEAN 2021 của Brunei, khi tôi là Cao ủy Australia tại Brunei.

Tháng trước, chúng tôi vinh dự được đón tiếp các Lãnh đạo ASEAN, Thủ tướng Timor-Leste và Tổng thư ký ASEAN tại Melbourne để tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia.

Chủ đề của Hội nghị cấp cao – “Quan hệ đối tác cho tương lai” - thể hiện cam kết của chúng ta trong việc hợp tác chặt chẽ, cùng nhau làm việc để giải quyết các ưu tiên chung trong tương lai. Các nhà lãnh đạo ASEAN-Australia đã nhất trí Tuyên bố Tầm nhìn và Tuyên bố Melbourne, trong đó tái khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong việc thúc đẩy hòa bình và tăng cường sự tin cậy lẫn nhau giữa các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Khu vực của chúng ta bao gồm các thể chế chính trị khác nhau, nhưng chúng ta có chung lợi ích trong việc duy trì kết nối cởi mở và minh bạch cũng như các chuẩn mực hợp tác làm nên những đặc trưng của hợp tác khu vực. ASEAN đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các quy tắc này và Australia cam kết hợp tác với ASEAN để xây dựng một khu vực mà ở đó những khác biệt và tranh chấp được giải quyết theo các quy tắc và chuẩn mực đã được thống nhất. Chúng tôi muốn mỗi quốc gia – dù lớn hay nhỏ – đều hoạt động dựa trên những nguyên tắc chung. Các nguyên tắc mà tất cả chúng ta cùng nhau định hình lên.

ASEAN có vai trò trung tâm trong việc hình thành một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng. ASEAN vẫn là chủ thể thiết lập chuẩn mực chính trong khu vực của chúng ta, có năng lực tập hợp tất cả các bên có vai trò chủ chốt ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thông qua các cơ chế của mình, bao gồm Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+).

Về tiềm năng hợp tác, chúng ta đang hợp tác cùng nhau trong khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện để thực hiện các ưu tiên của ASEAN, bao gồm cả Sáng kiến tương lai Aus4ASEAN trị giá 204 triệu AUD. Tại Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia ở Melbourne, chính phủ Australia đã công bố khoản tài trợ hơn 500 triệu AUD cho các sáng kiến mới và mở rộng. Những sáng kiến này hỗ trợ các ưu tiên chung của chúng tôi với ASEAN, bao gồm việc thành lập Trung tâm ASEAN-Australia để tăng cường kết nối kinh doanh, giáo dục, văn hóa và cộng đồng cũng như các Học bổng Aus4ASEAN mới dành cho thế hệ lãnh đạo trẻ từ ASEAN trong các lĩnh vực củng cố Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và xây dựng các kết nối ASEAN - Australia lâu dài.

Chúng tôi đang xây dựng sự thịnh vượng chung với các nước ASEAN, bao gồm thông qua đầu tư: Chiến lược kinh tế Đông Nam Á của Australia đến năm 2040, tập trung vào phát triển thương mại và đầu tư hai chiều. Trong đó bao gồm Quỹ tài trợ đầu tư Đông Nam Á cung cấp các khoản vay, bảo lãnh, vốn chủ sở hữu và bảo hiểm lên tới 2 tỷ AUD cho các dự án nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư của Australia vào Đông Nam Á.

Các lĩnh vực hợp tác khác trong tương lai cũng đã được phản ánh tại Hội nghị cấp cao vừa qua, trong đó tập trung vào biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng sạch, thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác hàng hải và thu hút thế hệ lãnh đạo ASEAN-Australia tiếp theo.

Năm nay, Australia và ASEAN cũng sẽ xây dựng “Kế hoạch hành động” mới cho Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, đặt ra mục tiêu hợp tác trong 5 năm tới. Vì vậy, có thể thấy rằng, có rất nhiều cơ hội hợp tác giữa ASEAN và Australia.

Đại sứ Australia tại ASEAN Tiffany Mc Donald trao đổi với nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh bên lề Diễn đàn Tương lai ASEAN. (Ảnh: FB)

Chia sẻ lợi ích chung

ASEAN có vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy hòa bình và ổn định trong khu vực. Những gì xảy ra ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đều có ảnh hưởng sâu rộng. Tuyên bố Melbourne, được các nhà lãnh đạo ASEAN và Australia nhất trí, là một minh họa rõ ràng về hàng loạt vấn đề khu vực và toàn cầu có ảnh hưởng đến lợi ích chung của Australia và ASEAN.

Chúng tôi nhận thấy, ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt là không thể thiếu trong việc hình thành các quy tắc và chuẩn mực tại khu vực. Australia luôn nỗ lực vì hòa bình và ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là duy trì và củng cố các quy tắc nhằm ngăn chặn xung đột. Australia sẽ tiếp tục hỗ trợ sự dẫn dắt của ASEAN trong việc phát triển và duy trì các quy tắc, chuẩn mực góp phần tạo nên sự ổn định và khả năng phục hồi của khu vực.

Năm 2019, ASEAN tuyên bố Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó nêu rõ tầm nhìn của ASEAN đối với khu vực của chúng ta. Năm 2022, Australia và ASEAN đã đưa ra Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo về Tầm nhìn ASEAN đối với Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP), trong đó nhắc lại cam kết của hai bên đối với các nguyên tắc chính của AOIP như vai trò trung tâm của ASEAN, tính minh bạch, cởi mở và cách tiếp cận dựa trên luật lệ. Đây đều là chìa khóa cho sự ổn định và hòa bình trong khu vực.

Chúng ta muốn có một khu vực, nơi các quốc gia, dù lớn hay nhỏ, có quyền tự do quyết định tương lai của chính mình. Nơi chúng ta hoạt động theo những quy tắc giống nhau và có không gian để bày tỏ chính kiến. ASEAN có vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy, duy trì và định hình một khu vực hòa bình và thịnh vượng.

Một khía cạnh quan trọng trong vai trò của ASEAN để thúc đẩy hòa bình và ổn định là tiếng nói tập thể. Như Ngoại trưởng Australia Penny Wong đã nói, sức mạnh của tiếng nói ASEAN “gây tiếng vang khắp khu vực khi ASEAN nói lên quan điểm của mình về tầm quan trọng của chủ quyền và luật lệ”. Australia hoan nghênh tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN vào tháng 12/2023 về duy trì và thúc đẩy ổn định trên Biển Đông ở Đông Nam Á.

Chúng tôi chia sẻ quan ngại của ASEAN trước các yêu sách và hành động không phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển. Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN là một ví dụ điển hình về việc ASEAN lên tiếng về những diễn biến đe dọa hòa bình và an ninh khu vực.

Ấn tượng với đóng góp của Việt Nam

Australia đánh giá cao sự hợp tác chặt chẽ với Việt Nam. Chúng tôi vui mừng được hợp tác với Việt Nam trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã đạt được nhiều thành công - như Tuyên bố Hà Nội - dù đây là thời điểm đặc biệt khó khăn đối với khu vực và thế giới do đại dịch Covid-19.

Hợp tác song phương của Australia với Việt Nam cũng đang được củng cố thông qua các cam kết của chúng tôi với ASEAN. Trong chuyến thăm Australia của Thủ tướng Phạm Minh Chính vào tháng 3 vừa qua dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia, Việt Nam và Australia đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện, bổ sung cho quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện của Australia với ASEAN. Cùng với ASEAN, chúng ta đang nỗ lực hướng tới những kết quả tốt đẹp giúp nâng cao sự ổn định, an ninh và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Vào tháng 9 năm ngoái, Đối thoại cấp cao ASEAN-Australia về Biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng đã được tổ chức tại Hà Nội và do Australia, Lào và Việt Nam đồng chủ trì. Chuyển đổi năng lượng và biến đổi khí hậu là ưu tiên ở cả cấp độ song phương và đa phương.

Tổ chức các diễn đàn như Diễn đàn Tương lai ASEAN là một ví dụ khác về cách Việt Nam đang thúc đẩy lợi ích chung của chúng ta trong việc hình thành một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, với ASEAN là trung tâm của những nỗ lực này. Xin chúc mừng Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn quan trọng và kịp thời này.