Nhà máy thủy điện Hòa Bình (tỉnh Hòa Bình) khởi công xây dựng năm 1979, hoàn thành năm 1994. Công trình do Liên Xô thiết kế và cung cấp thiết bị cho Việt Nam.
Đây là công trình thủy điện có công suất lớn nhất Đông Nam Á thế kỷ 20, đồng thời có nhiệm vụ quan trọng như: điều tiết chống lũ đảm bảo an toàn cho Thủ đô Hà Nội, các tỉnh Đồng bằng sông Hồng và cung cấp điện được cho là trọng yếu.
Trong 30 năm qua, thủy điện Hòa Bình đã sản xuất khoảng 230 tỷ kWh.
Sau hơn 10 năm nghiên cứu dự án, cuối tháng 1/2021, dự án Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng chính thức được Tập đoàn Điện lực Việt Nam khởi công xây dựng, nằm bên bờ phải tuyến đập Thủy điện Hòa Bình hiện hữu.
Nhà máy chính thuộc phường Phương Lâm, cửa lấy nước và kênh dẫn vào thuộc các phường Thái Bình, Phương Lâm, Thái Thịnh, thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình.
Dự án có tổng mức đầu tư 9.220 tỷ đồng. Nhà thầu xây lắp là Liên danh Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn - Công ty CP Xây dựng 47 - Lilama 10.
Trong đó, Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn là đơn vị từng tham gia xây dựng dự án Nhà máy thủy điện Hòa Bình cách đây 30 năm.
Kể từ khi bắt đầu triển khai xây dựng dự án, tất cả các tuyến đường từ TP Hòa Bình vào khu vực Nhà máy thủy điện Hòa Bình đều được chốt chặn, những người không có nhiệm vụ cấm vào công trường đang thi công.
Khách du lịch muốn tham quan Nhà máy thủy điện Hòa Bình hiện hữu chỉ có một con đường duy nhất đi từ phía bờ trái của đập thủy điện Hòa Bình.
Khởi công xây dựng được hơn 10 tháng, tháng 11/2021 dự án phải tạm dừng thi công do sạt hố móng. Sau khi xem xét đánh giá toàn diện, xử lý xong sạt trượt mái dốc bảo đảm ổn định và an toàn, Thủ tướng Chính phủ đã cho dự án tiếp tục được thi công trở lại vào tháng 9/2022.
Từ đó đến nay, dự án thi công đảm bảo an toàn, đúng tiến độ. Đánh giá của Viện Vật lý Địa Cầu cho thấy, chỉ số rung chấn trong quá trình thi công dự án nhỏ hơn nhiều so với yêu cầu trong hồ sơ thiết kế, không ảnh hưởng đến các công trình hiện hữu gồm: Đập Thủy điện Hòa Bình, Tượng đài Bác Hồ,...
Ghi nhận của phóng viên Dân trí, tại công trường xây dựng thủy điện Hòa Bình mở rộng, mỗi ngày có hàng trăm công nhân, hàng chục thiết bị máy móc các loại đang thi công khẩn trương trên công trường.
Các mũi thi công đang tập trung đào hố móng các hạng mục nhà máy và kênh xả, cửa lấy nước và kênh dẫn vào cũng đang được đào, gia cố tạm hầm phụ, hầm tiêu nước mở rộng và các hạng mục phụ trợ...
Quá trình triển khai dự án được áp dụng các công nghệ mới trong việc quản lý chất lượng, kiểm soát an ninh trong công trường, bao gồm: áp dụng nhật ký điện tử, biên bản nghiệm thu điện tử trong công tác quản lý thi công hiện trường để liên tục cập nhật số liệu, hình ảnh tình hình thực tế thi công, sử dụng hệ thống camera thông minh để kiểm soát người và phương tiện ra vào công trường.
Địa hình thi công dự án rất hiểm trở, một bên là vách núi cao cheo leo, một bên là sông Đà sâu cả chục mét.
Các mũi thi công tiến hành bạt núi, đào hầm, mỗi ngày vận chuyển hàng nghìn khối đá ra bên ngoài. Hàng nghìn khối bê tông cũng đã được đổ xuống mái ta luy dương tránh sạt lở từ phía trên đỉnh núi.
Theo kế hoạch, dự án Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng đảm bảo tiến độ sẽ phát điện tổ máy 1 vào tháng 6/2025, phát điện tổ máy 2 vào tháng 7/2025 (quy mô 2 tổ máy với tổng công suất 480MW) và hoàn thành toàn bộ công trình tháng 8/2025. Công trình này khi hoàn thành sẽ góp phần cho cân đối an ninh năng lượng quốc gia.
Mới đây, trong chuyến làm việc tại tỉnh Hòa Bình, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thị sát công trường thi công Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng.
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, công trình này sau khi hoàn thành góp phần cho cân đối an ninh năng lượng quốc gia, phải chống lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, phải bảo đảm chất lượng công trình, an toàn thi công đặt lên hàng đầu, bảo đảm giữ gìn môi trường sinh thái, phải cố gắng bảo đảm tiến độ thi công không để xảy ra các trục trặc; bảo đảm an toàn lao động, rút kinh nghiệm từ thế hệ đi trước...
