Một phụ nữ ôm con gái trong lúc chờ xe buýt ở thành phố Sloviansk (Ảnh: AP).
Nhịp sống trở lại "thành phố ma"
Ngày 2/10, quân đội Nga vội vã rút khỏi Sloviansk theo hướng Lyman, vùng Donbass, miền Đông Ukraine.
Đối với thành phố Sloviansk, việc quân đội giành lại Lyman, thành phố cách đó khoảng 12km, đã mang lại một tâm thế lạc quan mới cho người dân nơi đây. Sloviansk từng là một trong những mục tiêu chính của Nga bên cạnh Kramatorsk.
Sloviansk từng bị coi là "thành phố ma" suốt nhiều tháng qua trong bối cảnh chiến sự khốc liệt. Giờ đây, xe buýt đã hoạt động trở lại. Người dân tụ tập nhộn nhịp ở khu chợ chính để mua bán hàng hóa. Ở mọi ngóc ngách của thành phố bắt đầu râm ran câu chuyện về những người từng sơ tán, nay đã quay trở lại Sloviansk.
Người dân ở đây cho biết, thay đổi đáng chú ý nhất là ở vùng nông thôn ngoại ô, trên con đường hướng tới Lyman, nơi mà những khu rừng ven đường cắm đầy biển báo bãi mìn và các tòa nhà đổ nát.
Cách thành phố Sloviansk vài km, ở ngoại ô, Viktor Kuznetzov, 37 tuổi, nhân viên bảo vệ của một kho gỗ, đang đẩy chiếc xe đạp chất đầy hàng tạp hóa mà anh mua từ trong thành phố. Anh cho biết, khu vực này cho đến tuần trước vẫn thường xuyên bị quân đội Nga pháo kích từ phía Lyman và vùng lân cận Yampil.
"Chúng tôi phải sống trong hầm trú ẩn. Có 40 người đã sống trong đó cùng với tôi. Tuy nhiên, mọi thứ trở nên yên tĩnh hơn vào tuần trước khi Nga rút khỏi Izyum và bây giờ là Lyman. Mong là chúng tôi vẫn có thể sống sót sau cuộc chiến này", Kuznetzov nói.
Đi dọc con đường là đến căn nhà gỗ của bà Tatiana Luganov, 60 tuổi, ở gần một khu nghỉ dưỡng bỏ hoang bên hồ. Bà Luganov đang mang thức ăn cho những chú chó của mình.
"Họ sẽ không còn pháo kích từ phía Lyman nữa", bà nói và cho biết thêm rằng quãng đường đi bộ từ nhà bà tới trung tâm thành phố giờ không còn đáng sợ nữa, bởi nguy cơ bị pháo kích đã giảm xuống. "Tình hình yên ắng hơn nhiều trong vài ngày qua. Tôi đang rất lạc quan. Tôi tin và biết chắc rằng chúng tôi sẽ thắng", bà nói.
Ukraine giành lại quyền kiểm soát thành phố Lyman ở miền Đông từ cuối tuần trước (Đồ họa: Guardian).
Nơi đây trước kia là chiến tuyến, nhưng đến Chủ nhật vừa rồi chiến tuyến đã bị đẩy xa ra ngoài thành phố Lyman, nơi lực lượng Nga rút đi trong hỗn loạn. Đoàn xe quân sự của Nga hướng về Kreminna trong làn đạn của lực lượng Ukraine. Trong lúc tìm cách tập hợp lại lực lượng, binh sĩ Nga vẫn đối mặt với nguy cơ bị Ukraine phục kích từ khu rừng Kreminna gần đó.
Dù Ukraine đã giành lại Lyman, song tình hình ở Sloviansk chưa hoàn toàn yên ắng. Trong chuyến thăm của Guardian vào ngày 2/10, thành phố này vẫn hứng hai quả đạn pháo, nhưng may mắn, chúng phát nổ ở vùng ngoại ô.
Cuộc sống ở Sloviansk đã trở lại gần như bình thường (Ảnh: AP).
Cư dân ở đây cho biết, tình hình nói chung vẫn khác biệt rất nhiều so với trước kia. Khu chợ trung tâm tấp nập người mua sắm, trong khi các chợ tự phát bán rau củ quả và đồ cũ cũng mọc lên ở một số nơi.
Tại ki-ốt bán giày của mình, Olha Mamukashavili, 54 tuổi, lạc quan nói rằng, mối đe dọa đối với Sloviansk cuối cùng đã giảm xuống. "Tất nhiên, mọi chuyện chưa kết thúc hoàn toàn, như hai quả đạn pháo vừa rồi nã xuống đó. Nhưng thành phố trở nên náo nhiệt hơn nhiều kể từ khi quân đội Nga bị đẩy ra khỏi Kharkov và bây giờ là Lyman. Mọi người đang bắt đầu quay trở lại. Bây giờ chúng tôi đã có nước, điện và thậm chí cả phương tiện giao thông công cộng ", ông chia sẻ.
Tình hình chiến sự ở những thành phố chiến tuyến của Donbass đã thay đổi rất nhiều kể từ mùa xuân và mùa hè năm nay.
Trước đó, mọi tâm điểm hướng đến cuộc tiến công thần tốc của Nga từ Sloviansk đến Kostiantynivka, được hỗ trợ bởi hỏa lực pháo binh lớn. Họ nhanh chóng bao vây và kiểm soát các thị trấn, thành phố ở Donbass. Tuy nhiên, hiện tại, tình thế đang đảo ngược khi lực lượng Nga đang rút khỏi nhiều khu vực ở cả miền Đông và miền Nam Ukraine.
Serhiy Haidai, thống đốc tỉnh Lugansk, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải phóng Lyman cũng như việc lực lượng Ukraine tiếp tục phản công. Ông cho rằng, việc kiểm soát Lyman có thể giúp Ukraine giành lại những phần lãnh thổ mà Nga từng tuyên bố nắm giữ hồi đầu tháng 7.
Trên chiến tuyến ở ngoại ô Kostiantynivka, lực lượng Nga vẫn đang cố gắng tiến quân xung quanh các thị trấn Bakhmut và Soledar.
Mặc dù tình hình ở Sloviansk đã cải thiện, song cách Kostiantynivka 40 phút lái xe, âm thanh của chiến sự vẫn còn rất rõ ràng với những tiếng nổ từ Bakhmut dội lại.
Serhii Kirik, tài xế taxi 54 tuổi, đang đợi ở một trạm xe buýt. Ông cho biết: "Bây giờ, tôi chỉ mong tất cả sẽ kết thúc. Vợ con tôi đang ở Dnipro nhưng mọi thứ ở đó đắt đỏ quá. Một số người đã quay lại đây vì họ đã hết tiền. Tuy nhiên, mọi thứ vẫn còn ngổn ngang, điều đó có nghĩa là không có việc cho tôi. Tôi thực sự hy vọng cuộc tiến công tiếp theo của Ukraine sẽ đẩy lùi lực lượng Nga từ đây".
Ở bến xe trung tâm, âm thanh của cuộc giao tranh càng rõ ràng hơn, với những tiếng nổ vang lên gần như mỗi phút một lần. Bà Nadia Andriivna, 70 tuổi, dường như không hề bị nao núng. "Lý do duy nhất tôi vẫn ở đây vì tôi là một người lạc quan. Chúng tôi đều hy vọng chúng tôi sắp chiến thắng", bà nói.
Tại Lyman, Đại tá Cheravaty cho biết: "Tôi không thể khẳng định điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, nhưng sau thành công ở Lyman, tướng Oleksandr Sirsky (chỉ huy lực lượng mặt đất của Ukraine) sẽ lên kế hoạch cho các bước tiếp theo".
Odessa trở lại bình thường
Hàng quán ở Odessa đã hoạt động trở lại (Ảnh: ABC).
Ở xa chiến tuyến hơn, những thành công gần đây của Ukraine đang khiến một số người dân cảm thấy đủ an toàn để trở lại cuộc sống bình thường.
Suốt 6 tháng qua, thành phố cảng chiến lược ở phía nam Ukraine, Odessa, bị phong tỏa. Giờ đây, Dima Karbov đang vui vẻ chào đón khách hàng quay trở lại nhà hàng của mình. Người đàn ông 31 tuổi này mở nhà hàng chỉ 2 tháng và 20 ngày trước khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Khi chiến sự bắt đầu, anh buộc phải đóng cửa hàng và rời khỏi đất nước. Anh từng chết điếng người khi chứng kiến những con đường của Odessa trở nên trống trải vì chiến tranh. Bỏ lại tất cả để ra đi, với anh, thật sự là điều đau khổ. "Giống như ai đó đang cố phá hủy kế hoạch của bạn và bây giờ, bạn không còn gì cả".
Karbov cho biết, anh rời Odessa không phải vì sợ hãi mà là vì những con đường trống trải và tiếng còi báo động liên tục vang lên khiến anh cảm thấy thành phố này không thể sống được nữa. Anh đủ điều kiện để rời Ukraine và đến Berlin, Đức, nơi anh được một cặp vợ chồng người Australia nhận vào làm trong khoảng 5 tháng. Đến tháng 8, Karbov nhận được cuộc gọi từ đối tác kinh doanh của anh nói rằng Odessa đang dần trở lại bình thường.
Dù còn chút lo lắng khi trở về nhà, song Karbov vẫn tin rằng tình thế đã thay đổi. "Chúng ta phải tin vào một điều gì đó. Khi tất cả cửa hàng và nhà hàng bắt đầu hoạt động trở lại, mọi người đều cho rằng tình hình hiện nay không quá tệ và chúng tôi có thể tiếp tục sống ở đây".
Nguy hiểm vẫn rình rập
Một con đường ở thành phố Kupiansk bị phá hủy nghiêm trọng (Ảnh: Reuters).
Ukraine tiếp tục có những bước tiến trên chiến trường khi giành lại một số vùng ở phía đông và nam. Những thành công của Ukraine trên chiến tuyến đang mang lại hy vọng cho người dân nơi đây rằng họ có thể sớm được đoàn tụ với người thân. Tuy nhiên, Maria Avdeeva, chuyên gia về an ninh và thông tin của Ukraine, nói rằng một số khu vực vẫn còn quá nguy hiểm để quân đội nước này tiến vào.
Mặc dù đã được giải phóng nhưng các thành phố như Kupiansk thuộc tỉnh Kharkov, Đông Bắc Ukraine, vẫn gần chiến tuyến và nằm trong tầm ngắm của Nga. Như vậy, các đơn vị viện trợ không thể tiếp cận được.
"Điều này có nghĩa là những người sống ở đó vẫn không thể tiếp cận với bất cứ thứ gì vì tình hình còn quá nguy hiểm cho các đơn vị viện trợ nhân đạo nếu đến đó", bà Avdeeva nói với ABC. Cũng theo bà, giới chức Ukraine đang khuyến cáo người dân ở những thị trấn gần chiến tuyến nên rời đi vì đây là khu vực có rất nhiều bom mìn.
"Mọi người sẽ có thể quay trở lại sinh sống khi quân đội Ukraine đẩy lùi được lực lượng Nga xa hơn, như vậy các khu dân cư sẽ không nằm trong tầm ngắm của pháo binh", bà nói. Bà cho biết thêm việc người dân quay trở lại sinh sống cũng sẽ gặp nhiều khó khăn vì mọi thứ giờ đây đều đã biến thành đống đổ nát. "Với tôi, quay trở lại sinh sống là một điều khó khăn, vì tôi hiểu rằng hậu quả của chiến sự rất lâu dài".
Avdeeva cho hay, những nguồn cung cấp vũ khí từ phương Tây ngay lập tức giúp cải thiện khả năng chiến đấu của quân đội Ukraine. "Những thành quả này có được một phần lớn là nhờ vào nguồn cung cấp vũ khí của phương Tây".
Theo Thiếu tướng đã về hưu Mick Ryan, Ukraine cần nhanh chóng đạt được những bước tiến mới trước khi mùa đông lạnh giá bắt đầu và trước khi hàng nghìn binh sĩ Nga được huy động thêm vào cuộc chiến.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine tính đến ngày 5/10 (Đồ họa: Aljazeera).
