Người đàn ông khoảng hơn 60 tuổi, dáng người thấp đậm máy tóc điểm bạc, khuôn mặt khắc khổ, nhanh nhẹn bê bao tải thóc nhỏ đỏ đổ vào chiếc máy xay xát lúa gạo, chỉ vài phút sau, chiếc máy đã cho ra đầy một chậu gạo trắng, thơm.
Người đàn ông đó là Nguyễn Thanh Chấn (sinh năm 1961, tại thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) - người từng bị tù oan 10 năm, được trả tự do từ 4/11/2013.
Tiếp chúng tôi trong căn nhà 3 tầng khang trang nằm giữa thôn Me, bà Nguyễn Thị Chiến (vợ ông Nguyễn Thanh Chấn), một tay bế cháu ngoại tròn 4 tháng tuổi, một tay pha trà mời khách. Bà Chiến vui vẻ khoe, cả 4 người con đều đã lập gia đình, đến nay vợ chồng bà đã có 5 người cháu nội và 6 cháu ngoại, đại gia đình sống vui vẻ, quây quần.
"Giờ chồng tôi có được minh mẫn lắm đâu"
9 giờ sáng ngày 4/11/2013, ông Nguyễn Thanh Chấn (sinh năm 1961, trú tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) - người bị kết án tù chung thân về tội giết người - đã được trả tự do sau hơn 10 năm thụ án.
Năm 2023, bước sang năm thứ 10 ông Chấn được trở về đoàn tụ cùng gia đình, bà Chiến kể, cuộc sống của bà không có nhiều thay đổi nhưng tính cách, sức khỏe và sự minh mẫn của chồng đã khác trước rất nhiều.
"Giờ chồng tôi có được minh mẫn lắm đâu, tính tình nhiều lúc cứ phất phơ, phật phờ", bà Chiến cười tủm tỉm nói và cho biết, có lần, bà đưa chồng xuống thành phố Bắc Giang mua quần áo, khi thấy ma nơ canh đứng trước cửa ông Chấn chắp tay "em chào chị". Thấy vậy, bà chỉ biết phì cười giải thích đây chỉ là người giả làm bằng nhựa không phải người thật.
Những tưởng, chồng sẽ hiểu nhưng đến khi mua hàng xong ra về ông Chấn lại "em chào chị".
Niềm vui nhất đối với bà Chiến đến nay là sau khi chồng đi tù oan các con chăm ngoan, không sa ngã vào con đường tội lỗi và đến nay đều đã lập gia đình.
Hồi tưởng lại những ngày tháng chồng vướng án oan, bà Chiến bộc bạch: Ngày đó, cả nhà không dám đi đâu bởi mang tiếng chồng, cha giết người, hiếp dâm.
Suốt nhiều năm trời, gia đình bà bị dân làng xa lánh, khi có việc phải đi qua nhà bị hại đều bị chửi bới thậm tệ. Cũng vì mặc cảm, bị bạn bè trêu chọc mà 3 người con lớn phải bỏ học giữa chừng. Tuy nhiên, điều mà bà Chiến cảm thấy vui mừng nhất đến hiện tại là sau 10 năm chồng ngồi tù oan trở về các con đều khôn lớn, ngoan ngoãn, yêu thương, đùm bọc nhau.
Sau 10 năm ngồi tù oan tính tình của ông Nguyễn Thanh Chấn trở nên cáu gắt, nóng nảy.
"Những năm đầu mới về khổ lắm, nhìn vô cùng tiều tụy ai cũng thương còn tính cách thì hay cáu gắt, nóng nảy nhưng vợ con hiểu nên mỗi khi thấy ông ấy nổi nóng mọi người đều tránh", bà Chiến nói về tính cách của chồng.
Ngồi cạnh con dâu cụ Phạm Thị Vỳ (82 tuổi, mẹ ông Nguyễn Thanh Chấn) cùng chung nhận xét, từ ngày ra tù tính cách của con trai thay đổi rất nhiều, thường hay cáu gắt, nóng nảy.
Ngày con bị bắt cách đây 20 năm khiến mọi thứ dường như sụp đổ, cụ Vỳ suy sụp nằm lỳ trong nhà mấy tháng liền không dám bước chân ra khỏi cửa.
Sau khi xây hoàn căn nhà 3 tầng khang trang, vợ chồng ông Nguyễn Thanh Chấn mở cửa hàng tạp hóa nhỏ và sống vui vẻ cùng người con trai út Nguyễn Thế Anh.
Sau 10 năm sống trong đau khổ, dằn vặt, bị người đời dè bỉu, đàm tiếu tới ngày con trai trở về bà cụ đã vỡ òa trong hạnh phúc khi con được minh oan.
"Ngày con được minh oan, tôi mừng lắm, giờ nghĩ lại vẫn thấy vui, chưa bao giờ đời tôi có ngày nào vui như hôm đấy.
Kể từ ngày con được minh oan tôi mới có thể ăn, ngủ ngon chứ không phải thấp thỏm từng đêm như trước", vẻ mặt tỏ rõ sự phấn khởi cụ Vỳ nhớ lại ngày con trai được minh oan.
Cụ Phạm Thị Vỳ bên con trai Nguyễn Thanh Chấn.
Không trách móc những người từng chửi bới, đàm tiếu
Từ ngày ông Nguyễn Thanh Chấn được minh oan, mọi người trong làng đã thay đổi suy nghĩ đối với gia đình ông cùng những người thân.
Rót nước mời khách, anh Nguyễn Chí Quyết (SN 1982, con trai ông Chấn) cho biết, những người trước đây từng đàm tiếu, thậm chí chửi bới gia đình anh, đến nay anh và gia đình đều bỏ qua, không trách móc bất kỳ ai.
Kể về tính tình của bố khi bị tù oan trở về cách đây 10 năm, anh Quyết cho hay, lúc đó ông Chấn chẳng khác nào "đứa trẻ mới lớn", gia đình có công việc gì ông đều không quan tâm, tham dự. Phải 4 - 5 năm sau, ông Chấn mới bắt nhịp lại được cuộc sống bình thường.
Cụ Vỳ (mẹ ông Chấn) vô cùng vui vẻ, hạnh phúc khi gia đình xum vầy và đã rũ bỏ được tiếng xấu có con mang tội "giết người".
Đến nay, ông Chấn đã hòa đồng với mọi người trong làng từ cử chỉ đến lời ăn, tiếng nói nhưng tính tình hay cáu gắt.
Chia sẻ về cuộc sống hiện tại, ông Nguyễn Thanh Chấn cho biết, do thời gian ở trong tù nhiều nên khi trở về sức khỏe giảm sút đáng kể, thường xuyên bị tê nhức chân tay, đau vai gáy, không làm được công việc nặng nhọc.
Hàng ngày, ông chỉ quanh quẩn phụ giúp vợ, con việc chăm nuôi lợn, xay xát lúa gạo cho người trong thôn.
Ngoài việc chăm đàn lợn hơn 20 con, ông Chấn còn phụ con trai việc xát gạo cho người dân trong thôn. Đây cũng là chiếc máy xát được mua trước ngày ông Chấn bị bắt. Anh Quyết nói rằng đây là kỉ vật duy nhất của bố được gia đình anh giữ lại.
Sau khi được cơ quan chức năng minh oan và xin lỗi đến cuối năm 2015, ông được nhận 7,2 tỷ đồng tiền bồi thường oan sai. Có tiền, việc đầu tiên vợ chồng ông Chấn thực hiện là "tạ ơn" 1 nhà hảo tâm đã giúp đỡ hơn 100 triệu đồng từ trước đó. Sau đó, vợ chồng ông trả nợ hơn 1 tỷ đồng cho các khoản vay, sửa lại căn nhà cũ và mở cửa hàng tạp hóa hết 1,5 tỷ đồng.
Những năm qua, chính quyền địa phương vào các dịp lễ, tết đều quan tâm, thăm hỏi, động viên ông Chấn và gia đình.
Tháng 8/2003 chị Nguyễn Thị Hoan bị sát hại tại thôn Me, xã Nghĩa Hưng, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.
Cơ quan cảnh sát điều tra đã bắt ông Chấn và cho rằng ông này là hung thủ của vụ án.
Tại hai phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm sau đó, mặc dù ông Chấn hết sức kêu oan nhưng vẫn bị quy tội Giết người và chịu mức án chung thân.
Cuối năm 2013, khi hung thủ gây án là Lý Nguyễn Chung ra đầu thú, ông Chấn chính thức được minh oan.
Sau đó, ông Chấn nhận được 7,2 tỷ đồng tiền bồi thường oan sai.
