Tôn Thiên Xương (SN 1994) xuất thân trong gia đình trí thức tại Vũ Hán (Hồ Bắc, Trung Quốc). Bố mẹ là công chức nhà nước, ông bà từng là giáo viên. Chính nền tảng giáo dục gia đình đã kích thích sự ham học hỏi của Thiên Xương.
Thiên tài nức tiếng một thời
Từ nhỏ, Thiên Xương bộc lộ sự thông minh, 8 tháng tuổi, đọc được những từ đơn giản trong tiêu đề báo. Gần 2 tuổi, Thiên Xương nhận biết được 2.000 chữ Hán. 3 tuổi, anh thuộc hơn 280 bài thơ cổ và giao tiếp thành thạo tiếng Anh ở tuổi lên 5.
Tuổi thơ của Thiên Xương đã đọc qua hơn 4.000 quyển sách từ văn học nước ngoài, thiên văn học, hội họa, âm nhạc đến lập trình, khoa học công nghệ,… Ngoài thích đọc sách, anh còn thành thạo chơi cờ, vẽ tranh, bóng bàn, bóng rổ và trượt patin.
Đến tuổi đi mẫu giáo, Thiên Xương chỉ học 3 ngày rồi nghỉ. Lúc này, bố mẹ anh quyết định ở nhà dạy con trai. 7 tuổi, bố mẹ đưa Thiên Xương đến Trường THCS Thái Nguyên 2, nhưng vì kiến thức đơn giản, chỉ sau 1 tuần đến lớp anh nghỉ học ở nhà.
Gia đình Thiên Xương quan niệm, bản chất của giáo dục là giải phóng con người, không gò bò. Sự áp đặt sẽ hủy diệt tương lai của đứa trẻ và chế độ thi cử khiến trẻ mệt mỏi. Do đó, dưới sự giáo dục của bố mẹ mặc dù không đến trường, nhưng 6 tuổi, Thiên Xương đạt giải Nhất hùng biện tiếng Anh THCS cấp thành phố.
10 tuổi, Thiên Xương thi đỗ chứng chỉ tiếng Anh CET-4, tương đương với trình độ sinh viên đại học. Ngoài ra, anh cũng đạt giải Nhì cuộc thi Vật lý trẻ toàn quốc lần thứ nhất và được nhà khoa học Hà Tộ Hưu đánh giá cao. Anh còn thuộc Luận ngữ, Tư trị Thông Giám, Sử ký và các tác phẩm kinh điển khác. Thời điểm đó, Thiên Xương được mệnh danh là thần đồng nổi tiếng trong vùng.
13 tuổi đỗ đại học
Ở tuổi 11, Thiên Xương nuôi giấc mơ thi đại học. Để học hành có hệ thống, bố mẹ đưa anh đến một trường trung học tư thục ở địa phương. Theo mẹ Thiên Xương, đây là ngôi trường phù hợp cho sự phát triển của con trai.
Trong 2 năm học tại đây, anh dành hơn nửa thời gian tự học. Tháng 6/2006, tham gia kỳ thi tuyển sinh đại học Thiên Xương đạt 594,5 điểm, nhưng không đủ đỗ vào Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc. Anh quyết định học lại và thi đại học lần 2.
Lần này, gia đình gửi Thiên Xương đến trường trọng điểm của thành phố - Trung học Thái Nguyên 5, để học lại lớp 12. Tháng 6/2007, tham gia kỳ thi tuyển sinh đại học lần 2 anh đạt 659 điểm và có tên trong danh sách trúng tuyển vào Đại học Thanh Hoa. Tuy nhiên, anh vẫn lựa chọn Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc dưới sự ủng hộ của gia đình.
Trượt dài sau khi vào đại học
Vào đại học ở tuổi 13, anh thay đổi hoàn toàn bắt đầu ham chơi, không tập trung học. Vì có nhiều tài lẻ, nên Thiên Xương phân tán thời gian cho các thú vui thay vì tập trung học. Ở tuổi 18, đáng lẽ Thiên Xương phải tốt nghiệp đại học hoặc tiếp tục học lên cao. Tuy nhiên, vì lơ là trong học tập nên anh không thể tốt nghiệp đúng hạn. Đến năm 2013, Thiên Xương mới tốt nghiệp đại học.
Sau khi tốt nghiệp, anh không học thạc sĩ. Vì điểm trung bình kém nên Thiên Xương bỏ lỡ nhiều cơ hội theo đuổi công việc nghiên cứu sau đại học. Chính những sở thích đa dạng khiến anh không thể cân bằng nên ảnh hưởng đến việc học.
Giờ đây, ở tuổi 30, anh vẫn loay hoay tìm cho bản thân chỗ đứng trong xã hội vì không có định hướng tương lai. Từng là thần đồng Trung Quốc một thời, nhưng Thiên Xương trượt dài trong những năm tháng vào đại học cho đến tận bây giờ.
Nhiều người cho rằng, chính sự thoải mái trong môi trường giáo dục của gia đình, nên Thiên Xương không thể thích nghi sau khi vào đại học. Điều này, dẫn đến sự 'tuột dốc không phanh' của thần đồng nổi tiếng một thời ở Trung Quốc.