Xem thêm: Nguồn gốc cúng giao thừa Giáp Thìn 2024 và mâm cúng
Xem thêm: Tranh cãi việc không cúng giao thừa Tết Giáp Thìn 2024 vì xui xẻo: Nên hay không?
Xem thêm: Hướng dẫn cúng tất niên cho đúng phong tục người Việt
Cúng Tết Nguyên đán là gì?
Theo Hán Việt, Tết Nguyên đán được ghép từ chữ “Nguyên” có nghĩa là khởi đầu và chữ “Đán” là buổi sáng mai. Vì vậy, Nguyên đán chính là từ để chỉ sự khởi đầu, buổi sáng mai của đầu năm mới.
Trong ngày đầu năm mới, các gia đình thường cúng tổ tiên và thần linh. Chiều mùng 1 Tết, mọi người làm cơm cúng Tịch điện, tức là cúng cơm chiều.
Theo tục truyền khi cúng gia tiên, tiền bạc, vàng mã phải để nguyên và đốt nhang đèn suốt 3 ngày Tết cho đến lễ Hóa vàng.
Mâm cỗ cúng ngày mùng 1 Tết Nguyên đán gồm những gì?
Trong sáng mùng 1, ngoài việc sửa soạn lại ban thờ (thay trầu cau, nước…) thì vẫn phải chuẩn bị mâm cỗ để thắp hương.
Cỗ mặn hoặc chay có đầy đủ các món ăn ngày Tết, được chế biến thơm ngon tinh khiết, bày biện đầy đặn, trang nghiêm.
Lễ mặn thường là cúng bánh chưng, gà, giò, canh… Gia đình cũng nên kiêng sát sinh vào sáng mùng 1 Tết nên gà cúng của buổi sáng này thường được làm từ tối hôm trước.
Theo phong tục truyền thống của ông cha ta, mâm cỗ cúng này thường gồm “bốn bát, sáu đĩa”, với nhiều nhà có điều kiện kinh tế và cầu kỳ hơn thì có thể là “tám bát, tám đĩa”.
Công thức mâm cổ gồm: Một bát bóng nấu, một bát miến, một bát măng, một đĩa gà luộc, một đĩa nem, một đĩa giò, một đĩa xôi, một đĩa nộm.
Những món ăn đủ đầy trong mâm cỗ sáng mùng 1 Tết mang ý nghĩa dâng lên tổ tiên, thần linh những vật phẩm trọn vẹn nhất để cầu mong một năm mới no đủ, an vui, mạnh khỏe và nhiều may mắn.
Nghi thức cúng Nguyên đán:
Sau khi chuẩn bị xong xuôi, mâm cỗ cúng được gia đình dâng lên ban thờ. Chủ nhà ăn mặc chỉnh tề, thắp hương, vái lạy Thần linh, tổ tiên và khấn cầu mong một năm mới gia đình an khang thịnh vượng, gặp điều may mắn, phúc lộc dồi dào.
Tiếp theo, lần lượt những người trong nhà ra trước bàn thờ vái lấy vái để tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên. Hương tàn, chủ nhà lễ tạ, hạ cỗ xuống cho con cháu hưởng lộc.
Các bữa còn lại trong ba ngày Tết chỉ cần cúng bánh chưng, giò và các loại bánh mứt, kẹo. Trên bàn thờ ngọn đèn thờ (đăng hay nến) đỏ lửa liên tục trong 3 ngày Tết cùng với hương hoa thơm ngát sẽ tạo không khí Tết thêm đầm ấm, xôm tụ…
Bài văn khấn Thần linh và văn khấn Tổ tiên ngày mùng 1 Tết:
Văn khấn thần linh trong nhà:
(Ngày mồng Một Tết)
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Con kính lạy Phật Trời, Hoàng Thiên Hậu Thổ.
- Con kính lạy Chư vị Tôn Thần.
Tín chủ (chúng) con là ................................
Ngụ tại ..............................................
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng năm Giáp Thìn, nhằm ngày Tết Nguyên Đán đầu xuân, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới. Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình.
Nhân ngày năm mới, tin chủ con sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần. Cúi xin đức Tôn thần, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật. Nguyện cho gia chủ chúng con mọi người sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng.
Mong ơn Đương cảnh Thành hoàng, đội đức Tôn thần bản xứ phù hộ độ trì cho gia chủ năm tới tấn tài tấn lộc, gặp nhiều may mắn, tai qua nạn khỏi. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý, sở nguyện lòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn tổ tiên:
(Ngày mồng một Tết)
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Con kính lạy Các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, đường thượng Tiên linh và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc họ…………………
Tín chủ (chúng) con là: ……………………………
Ngụ tại: …………………………………………….
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, đầu xuân năm mới, con cháu tưởng nhớ ân đức Tổ tiên như trời cao biển rộng. Hôm nay, ngày mùng Một tháng Giêng năm Giáp Thìn, tín chủ con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, hương hoa nước quả, thắp nén hương thơm, thành kính dâng trước án.
Tín chủ con có lời kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin các vị thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ con lại mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, xin ban cho sức khỏe dồi dào, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
