Phạm Trần Kiên (SN 1994) tốt nghiệp ngành Giáo dục, Đại học Wisconsin-Superior ở Mỹ và thạc sĩ ngành ngôn ngữ tại Đại học Canberra, Australia. Đầu năm 2019, Trần Kiên về nước sáng lập trung tâm English Expert Vietnam luyện thi IELTS, dạy tiếng Anh ở Hà Nội.
Phạm Trần Kiên, Founder tại English Expert Vietnam.
“Cú sốc văn hoá” để đời
Đặt mục tiêu du học Mỹ ngay khi học lớp 9, nên Kiên quyết tâm tự học tiếng Anh và đạt 6.5 IELTS. Nỗ lực không ngừng nghỉ, năm 2010, nam sinh gốc Hà Nội sang Mỹ học trường Trung học Morrisville-Eaton, New York.
Cứ ngỡ thành tích 6.5 IELTS tại Việt Nam sẽ giúp Kiên giao tiếp tốt với người bản xứ nhưng “đời không như mơ”. Tốc độ nói của người bản xứ nhanh khiến Kiên rất khó bắt kịp. Thời gian đầu, khác với các du học sinh khác thường tìm hiểu về văn hóa, phong tục tập quán của người Mỹ để dễ dàng hòa nhập với môi trường mới, thì Kiên lựa chọn việc né tránh và tách biệt khỏi mọi người.
Sống với gia đình ba mẹ nuôi, song thay vì kết nối với họ qua những bữa ăn hay các cuộc gặp gỡ vào cuối ngày thì em lại giam mình trong phòng với chiếc máy tính hoặc chơi bóng rổ một mình. Ở Mỹ mọi người thường có bữa ăn vào buổi sáng sớm, cùng chia sẻ với nhau những câu chuyện, còn Kiên lại thường xuyên "né" bữa ăn này. "Buổi sáng em rất khó nói và đối đáp được bằng tiếng Anh, điều này thật sự rất kỳ lạ”, cựu du học sinh Mỹ tâm sự.
Hàng ngày Kiên dậy từ 6h, đi xe buýt hơn một tiếng đến trường. Các trường trung học ở Mỹ bắt đầu học lúc 8h. Nhiều hôm, Kiên ngồi trên xe, vừa học vừa khóc. Nửa năm đầu, ngày nào Kiên cũng chỉ muốn về Việt Nam. Ở nhà là "công tử bột", được cưng chiều nhưng sang Mỹ, cuộc sống của Kiên thay đổi hoàn toàn.
Một trong những cú sốc lớn nhất mà Kiên nhận ra ở năm đầu du học, đó là không phải người Mỹ nào cũng thân thiện. Chuyện bạn bị nói xấu vì màu da, vì cách ăn mặc hay thậm chí vì…chiếc kính bạn đeo thường xuyên xảy ra. Có những người bạn của Kiên phải bỏ về nước chỉ sau vài tháng do không chịu nổi sự phân biệt này.
Mất thời gian dài để Kiên nhận ra điều này, và chấp nhận sự thật rằng không thể quy chụp một kiểu tính cách cho tất cả mọi người. "Sự chấp nhận này giúp sức khỏe tinh thần của tôi trở nên tốt hơn, có thể phớt lờ đi những sự trêu chọc, đơn giản vì những người đó không xứng bản thân phải bận tâm”", Kiên nói.
Vì “cú sốc văn hoá”, Kiên nhận ra bản thân đã bỏ lỡ những điều mong muốn trước khi sang Mỹ: Cải thiện khả năng giao tiếp, vốn hiểu biết ngôn ngữ từ việc học hỏi về văn hoá và phong tục tập quán của người bản địa.
Nam du học sinh bắt đầu tập trung hơn trong việc học, đăng ký tham gia Toastmasters New York - câu lạc bộ nói tiếng Anh phổ biến tại Mỹ. Kiên dần bỏ thói quen về nhà là ôm laptop mà vào bếp nói chuyện với mẹ nuôi người Mỹ để học cách dùng từ ngữ tự nhiên. Anh cũng dành thời gian sửa chữa ôtô với bố nuôi để học từ vựng nâng cao.
Hàng ngày, 9x đạp xe đi dạo với hàng xóm để học thêm cách nói chuyện của giới trẻ. Từ đó, tiếng Anh của Kiên được cải thiện nhanh hơn mong đợi.
Năm 2012, tốt nghiệp trung học loại giỏi với GPA 3.6/4.0, Kiên giành học bổng vào Đại học Wisconsin-Superior. Anh chọn học ngành kinh tế vì chạy theo số đông mà không phải bắt nguồn từ sự yêu thích. Năm 2014 anh chuyển sang chuyên ngành về giáo dục.
Bài học xương máu
Sau khi tốt nghiệp ngành giáo dục tại Đại học Wisconsin-Superior, Kiên trở về Việt Nam giảng dạy tiếng Anh tại Hà Nội. Năm 2018, Kiên tiếp tục sang Úc học thạc sĩ ngành giảng dạy ngôn ngữ.
Kiên đang dạy tiếng Anh tại Việt Nam.
Sau nhiều năm học tiếng Anh, nắm vững cách dạy tiếng Anh, Kiên nhận ra tiếng Anh là trở ngại không khó, cũng không dễ với đại đa số người học. “Không khó bởi theo trải nghiệm của tôi, khi tìm được đúng cách học trình độ sẽ nâng cao. Còn không dễ vì người học bây giờ phần lớn đều không muốn chờ đợi, họ muốn trở thành siêu sao tiếng Anh ngay lập tức", thầy giáo trẻ nói.
Rất nhiều người không muốn quá trình, chỉ muốn kết quả và nghĩ bản thân có thể nhồi nhét một lượng ngôn ngữ khổng lồ vào đầu trong khoảng thời gian ngắn. Vì lối suy nghĩ “nhanh, mạnh” như vậy, mà những tài liệu, băng rôn kiểu “5 cấu trúc giúp bạn ngay lập tức nói tiếng Anh hay như người bản xứ”, hay “trong 1 tháng tôi đã đạt 6.5 IELTS như thế nào” thu hút rất nhiều sự chú ý của những người mới bắt đầu.
Kiên không nghĩ tài liệu đó không tốt, nhưng họ chỉ cho người học thấy điểm kết thúc, chứ không cho biết điểm khởi đầu. Điều này khiến nhiều người ngộ nhận rằng những người vừa đạt điểm đó cũng có điểm xuất phát bằng với mình bây giờ.
Với Kiên, tiếng Anh rất khác với các môn Toán, Lý. Bản chất nó là ngôn ngữ, không phải môn học. Tiếng Anh nên được đối xử như một “người bạn mới” mà mình muốn làm thân. Là bạn mới gặp nên mọi người phải tật nhẹ nhàng, tìm hiểu về bạn, lắng nghe nhiều và để cho bạn nói, tuyệt đối không được gấp gáp, vội vàng tiến tới, bạn sợ là bạn…chạy mất.
Các kỳ thi ngôn ngữ về cơ bản đều kiểm tra người học ở 4 “chân kiềng”, trong đó 2 kỹ năng thụ động là Nghe- Đọc, và 2 kỹ năng chủ động là Nói - Viết. Cả 4 kỹ năng này cần phải được luyện tập từ tốn và khoa học. Ở giai đoạn đầu của việc học ngôn ngữ, cần ưu tiên Nghe và Đọc. Nghe nhiều để đôi tai quen dần với cách ngôn ngữ được phát ra, Đọc nhiều để tích dần từ vựng và quen dần cách hành văn.
Hồng Phúc
