Coronavirus cổ đại đã từng tấn công Đông Á 25.000 năm trước

Trong đó, một loại virus coronavirus cổ đại có thể đã lây nhiễm cho tổ tiên của những người sống ở Đông Á ngày nay từ 25.000 năm trước và hàng thiên niên kỷ sau đó.

Đại dịch COVID-19 hiện cướp đi sinh mạng của hơn 3 triệu người trên toàn cầu, đã tiết lộ mức độ dễ bị tổn thương của chúng ta đối với các loại virus mới. Tuy nhiên, mối đe dọa này có vẻ không quá mới mẻ vì nghiên cứu mới phát hiện con người đã phải chiến đấu với các loại virus nguy hiểm kể từ thời cổ đại.

David Enard, phó giáo sư sinh thái học và tiến hóa tại Đại học Arizona, cho biết: "Luôn luôn có những loại virus lây nhiễm sang quần thể người. Virus là một trong những động lực chính của chọn lọc tự nhiên trong bộ gene của con người".

Sử dụng các công cụ hiện đại, các nhà nghiên cứu có thể phát hiện dấu vết của những mầm bệnh cổ đại này bằng cách xác định chính xác cách chúng thúc đẩy chọn lọc tự nhiên trong DNA của những người sống ngày nay.

Thông tin của nghiên cứu mới được cho có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc để giúp dự đoán các đại dịch trong tương lai.

"Hầu như luôn đúng khi những điều xảy ra trong quá khứ có nhiều khả năng xảy ra lại trong tương lai", Enard nhấn mạnh.

Sử dụng thông tin có sẵn trong cơ sở dữ liệu công khai, Enard và nhóm nghiên cứu của ông đã phân tích bộ gene của 2.504 người trên 26 quần thể người khác nhau trên khắp thế giới.

Khi coronavirus xâm nhập vào bên trong tế bào người, sự thành công của virus phụ thuộc vào sự tương tác của nó với hàng trăm loại protein khác nhau của con người.

Các nhà nghiên cứu đã phóng to một bộ 420 protein của con người được biết là tương tác với coronavirus, 332 trong số đó tương tác với SARS-CoV-2, loại virus gây ra COVID-19. Hầu hết các protein này giúp virus nhân lên bên trong tế bào, nhưng một số ít lại giúp tế bào chống lại virus.

Gene mã hóa các protein đó đột biến liên tục và ngẫu nhiên, nhưng nếu đột biến mang lại lợi thế cho gene, chẳng hạn như khả năng chống lại virus tốt hơn thì gene đó sẽ có cơ hội được truyền lại cho thế hệ tiếp theo hoặc được chọn lọc cao hơn.

Những nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng ở những người gốc Đông Á, một số gene nhất định tương tác với coronavirus đã được chọn lọc. Theo thời gian một số biến thể nhất định xuất hiện thường xuyên hơn so với dự kiến một cách tình cờ. Tập hợp các đột biến có thể đã giúp tổ tiên của quần thể này trở nên kháng lại virus cổ đại bằng cách thay đổi lượng protein được tạo ra bởi tế bào.

Các biến thể gene mã hóa 42 trong số 420 loại protein được phân tích bắt đầu tăng tần suất khoảng 25.000 năm trước. Sự lây lan của các biến thể có lợi vẫn tiếp tục cho đến khoảng 5.000 năm trước cho thấy rằng virus cổ đại tiếp tục đe dọa những quần thể này trong một thời gian dài.

"Virus gây ra một số áp lực chọn lọc mạnh nhất lên con người để thích nghi. Coronavirus có lẽ đã tồn tại từ rất lâu trước khi con người tồn tại. Vì vậy, mặc dù không nằm ngoài dự đoán rằng coronavirus sẽ thúc đẩy sự thích nghi ở người, nhưng nghiên cứu này đưa ra một cuộc điều tra quan trọng về cách thức và thời điểm điều này diễn ra. Tuy nhiên, rất khó để nói liệu virus gây ra sự tiến hóa này có phải là coronavirus hay không, nhưng nó có vẻ là một ý giả thuyết hợp lý", Joel Wertheim, phó giáo sư Khoa Y tại Đại học California, San Diego, nhận định.

Trong khi đó, Enard đồng ý với quan điểm rằng mầm bệnh cổ xưa gây hại cho tổ tiên của chúng ta có thể không phải là coronavirus. Thay vào đó, nó có thể là một loại virus khác đã tình cờ tương tác với các tế bào của con người giống như cách mà coronavirus làm.

Bên cạnh đó, một nhóm các nhà nghiên cứu khác gần đây đã phát hiện ra sarbecoviruses, gia đình của coronavirus bao gồm SARS-CoV-2, lần đầu tiên phát triển cách đây 23.500 năm, cùng thời điểm với các biến thể trong gene mã hóa các protein liên quan đến coronavirus lần đầu tiên xuất hiện ở người.

Mặc dù những phát hiện này rất đáng giá, nhưng chúng không làm thay đổi hiểu biết của chúng ta về những quần thể nào có khả năng sống sót tốt hơn khi nhiễm SARS-CoV-2. Không có bằng chứng nào cho thấy sự thích nghi về gene cổ đại này giúp bảo vệ người hiện đại khỏi SARS-CoV-2.

Các yếu tố xã hội và kinh tế chẳng hạn như khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, có thể đóng một vai trò lớn hơn nhiều so với gene của những người bị bệnh với COVID-19.

Enard và nhóm nghiên cứu hiện hy vọng sẽ hợp tác với các nhà virus học để hiểu được cách thức thích nghi này đã giúp con người cổ đại sống sót sau khi tiếp xúc với loại coronavirus nguyên sinh.

Nhóm nghiên cứu cũng hy vọng rằng cuối cùng các nghiên cứu bộ gen cổ đại như vậy có thể được sử dụng như một "hệ thống cảnh báo sớm" cho các đại dịch trong tương lai. Ví dụ, trước tiên, các nhà nghiên cứu có thể khảo sát các virus trong tự nhiên chưa lây nhiễm vào quần thể người và sau đó tìm kiếm dấu vết của chúng trong DNA của con người. Nếu họ phát hiện ra rằng một loại virus đã gây ra nhiều bệnh dịch cổ đại, thì đó có thể là lý do để theo dõi chặt chẽ nó.

Mặc dù chúng ta thấy rõ tác động của loại virus cổ đại này đối với tổ tiên của con người, nhưng các thế hệ tương lai sẽ không thể nhìn thấy dấu vết của SARS-CoV-2 trong bộ gene của chúng ta.

Theo David Enard, nhờ tiêm phòng, virus sẽ không có thời gian để thúc đẩy sự thích nghi về mặt tiến hóa.