Bị cáo Trần Hữu Tín (diễn viên Hữu Tín - bên phải) khai với HĐXX lý do sử dụng ma túy vì tò mò (Ảnh minh họa: X.D).
Một bạn đọc hỏi: "Tôi thấy các cơ quan báo chí đưa tin về phiên tòa công khai có đưa hình ảnh của bị cáo tại phiên tòa. Tuy nhiên, có báo lại che mặt bị cáo, có báo thì không che mặt. Vậy xin quý báo cho biết, cơ quan báo chí có được sử dụng hình ảnh của bị cáo để đưa tin hay không?".
Vấn đề bạn hỏi, luật sư Nguyễn Công Tín, Đoàn luật sư thành phố Đà Nẵng xin trả lời như sau:
Khoản 2 Điều 4 Luật Báo chí 2016 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí:
a) Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân;
b) Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, Mục đích của cơ quan báo chí; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của Nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa;
c) Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của Nhân dân;
d) Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội;
đ) Góp phần giữ gìn sự trong sáng và phát triển tiếng Việt, tiếng của các dân tộc thiểu số Việt Nam;
e) Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, hữu nghị, hợp tác, phát triển bền vững.
Điểm d Khoản 2 Điều 25 Luật Báo chí năm 2016 quy định Nhà báo có quyền: "d) Được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai; được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp; được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật...".
Khoản 1 Điều 3 Luật Báo chí năm 2016 nêu khái niệm về Báo chí như sau: "Báo chí là sản phẩm thông tin về các sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng thông qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử".
Khoản 6 Điều 3 Luật Báo chí năm 2016 nêu khái niệm về Báo điện tử như sau: "Báo điện tử là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được truyền dẫn trên môi trường mạng, gồm báo điện tử và tạp chí điện tử".
Căn cứ vào quy định trên, có thể khẳng định nhà báo được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai, trong đó có việc ghi âm, ghi hình để sáng tạo ra các sản phẩm báo chí (trong đó có báo điện tử).
Việc báo chí phản ảnh, đưa tin về phiên tòa xét xử công khai nhằm mục đích tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội, phù hợp với chức năng và nhiệm vụ của báo chí và không thuộc trường hợp bị nghiêm cấm nêu tại Điều 9 Luật Báo chí năm 2016, không nhằm mục đích hạ bệ uy tín, danh dự, nhân phẩm của người khác thì được pháp luật bảo vệ, hoan nghênh.
Mặc khác, như đã nói, hoạt động báo chí góp phần tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí.
Việc cơ quan báo chí sử dụng hình ảnh của cá nhân để sáng tạo các sản phẩm báo chí để thực hiện các mục đích nêu trên, có thể nói là vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, thuộc trường hợp sử dụng hình ảnh không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ nêu tại Khoản 2 Điều 32 Bộ Luật Dân sự 2015.
