Ông Trầm Bê là người Việt gốc Hoa, sinh năm 1959, quê quán Trà Vinh, lập nghiệp tại Tp.HCM. Là một đại gia giàu có nhưng chỉ trở nên nổi tiếng sau thương vụ thâu tóm Ngân hàng Sacombank năm 2011 và sáp nhập ngân hàng Phương Nam vào Sacombank năm 2015.
Ông Trầm Bê bị bắt giam ngày 1/8/2017. Sau đó ông phải chấp hành 2 bản án liên quan đến vụ án Phạm Công Danh (4 năm tù giam) và vụ án Dương Thanh Cường năm 2020 (3 năm tù giam).
Sau khi ông Bê vướng vòng lao lý, quyền sở hữu tại nhiều doanh nghiệp đã thay đổi. Đến ngày ông Bê ra tù, 2 doanh nghiệp vẫn do gia đình ông sở hữu lượng lớn cổ phần là Công ty Cổ phần Chế biến - Thuỷ hải sản Sơn Sơn và Bệnh viện Triều An.
Sơn Sơn bị phá thế độc quyền
Vị doanh nhân người Hoa, dù không có xuất phát điểm về học vấn song lại có sự nhanh nhạy trong tư duy kinh doanh.
Cụ thể, sự nhanh nhạy này thể hiện qua việc ông Bê thành lập Công ty Cổ phần Chế biến - Thuỷ hải sản Sơn Sơn được thành lập vào tháng 4 năm 2001, hoạt động chính của công ty chuyên về chiếu xạ, diệt khuẩn các mặt hàng nông sản phục vụ mục đích xuất khẩu. Là đơn vị sớm nhất tham gia vào thị trường chiếu xạ, qua đó chiếm lĩnh 100% thị trường chiếu xạ thanh long ở Việt Nam và giữ thế độc quyền trong suốt nhiều.
Trong giai đoạn 2006-2007, khi Việt Nam bắt đầu tham gia vào chương trình chiếu xạ đưa trái cây xuất khẩu sang Mỹ, được ký giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cùng Bộ Nông nghiệp Mỹ.
Vì Nhà nước không có kinh phí, nên Công ty Sơn Sơn đã đứng ra đảm nhận trách nhiệm này và được công nhận là “Cooperator”, trở thành đại diện cho các DN xuất khẩu, đơn vị đóng gói và các cơ sở chiếu xạ tại Việt Nam, chịu trách nhiệm cam kết tài chính và ký kết với Cục kiểm dịch thực vật Mỹ (APHIS). Do đó, Khi một doanh nghiệp muốn tham gia chương trình chiếu xạ trái cây vào Mỹ, họ phải có công văn gửi đến Sơn Sơn, cam kết thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính trong chương trình này và được Sơn Sơn đồng ý.
Vị thế độc quyền này nằm trong tay Sơn Sơn cho đến tháng 5/2022, khi Nhà máy chiếu xạ của Công ty TNHH Chiếu xạ Toàn Phát (TPI) được Cục kiểm dịch thực vật Mỹ (APHIS) công nhận đủ điều kiện và Toàn Phát là "Cooperator" thứ 2 tại Việt Nam. Thay vì phải đạt thoả thuận tài chính với Sơn Sơn thì Toàn Phát được quyền ký thỏa thuận trực tiếp với phía Mỹ.
Sơn Sơn có doanh thu khá ổn định ở mức 130 tỷ trong giai đoạn 2017 - 2019, nhưng rồi sụt giảm còn 89 tỷ đồng vào năm 2020. Nguyên nhân có thể đến từ khó khăn trong xuất khẩu các mặt hàng thủy hải sản, trái cây khi các nước kiểm dịch khắt khe do Covid bùng phát.
Kết quả lợi nhuận của Sơn Sơn trong giai đoạn từ 2017 đến 2020 đi xuống thấy rõ khi năm 2018 chỉ vỏn vẹn 4 tỷ và 2 năm tiếp theo ghi nhận lỗ lần lượt 18 tỷ và 16 tỷ đồng
Bệnh Viện Triều An vươn lên đỉnh cao doanh thu mới
Bệnh viện Đa khoa Tư nhân Triều An thành lập năm 1999, cũng là một trong những bệnh viện tư nhân đa khoa đầu tiên và lớn nhất ở Việt Nam. Năm 2001 bệnh viện này đi vào hoạt động với vốn điều lệ 490 tỷ đồng, được góp vốn bởi ông Trầm Bê, CTCP Xây dựng Bình Chánh và ông Lưu Trung Lương, một doanh nhân gốc Hoa.
Trong báo cáo tài chính của Triều An từ năm 2019 đã không còn ghi nhận tên ông Trầm Bê trong danh sách HĐQT do đang trong giai đoạn thụ án, nhưng người thân thì vẫn còn nguyên.
Sau khi ông Trầm Bê bị khởi tố, Ông Trần Ngọc Hen Ri - Chủ tịch HĐQT BV Triều An, người vẫn được gọi là “phó tướng” của ông Bê đã kế nhiệm vị trí Chủ tịch HĐQT.
Triều An ghi nhận doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng đều đặn với doanh thu cao nhất đạt được là 547 tỷ đồng (năm 2019) và lợi nhuận sau thuế cao nhất đạt được là 59 tỷ đồng (năm 2018). Vào năm 2021, do giãn cách xã hội, doanh thu của Triều An sụt giảm mạnh chỉ còn 379 tỷ đồng – giảm 29% so với năm trước và lỗ 27 tỷ đồng.
Năm 2022 chứng kiến bệnh viện này vươn lên đỉnh cao doanh thu mới với 591 tỷ đồng, lợi nhuận hồi phục trở lại đạt 41 tỷ đồng.
Tại Đại hội cổ đông thường niên năm 2022, HĐQT và ban kiểm soát (BKS) thống nhất không nhận thù lao năm 2022 và đây là năm thứ hai liên tiếp các thành viên HĐQT và BKS của BV Triều An không nhận thù lao.
Cùng với đó, các cổ đông cũng không được nhận cổ tức năm 2021 do lợi nhuận sau thuế âm.
Ngoài ra, tình hình đầu tư, xây dựng BV Triều An – Loan Trâm tại Vĩnh Long hoạt động không hiệu quả (từ năm 2008 đến nay), vì vậy ĐHCĐ đã thông qua kế hoạch rút vốn đầu tư khỏi dự án này. Tại thời điểm cuối năm 2022, bệnh viện Triều An vẫn còn khoản đầu tư tài chính 110 tỷ vào Khu Đô thị mới Sài Gòn, 75 tỷ đồng đầu tư vào Triều An – Loan Trâm và 281 tỷ đồng mượn tiền cá nhân.
Trong khi đó, Triều An cũng đầu tư xây dựng Nghĩa trang Thạnh Đức với chi phí xây dựng cơ bản dở dang tại thời điểm cuối năm 2022 là 27 tỷ đồng.
Có thể thấy, trong thời điểm ông Trầm Bê đang thụ án việc kinh doanh đã suy yếu đáng kể, song gia tộc họ Trầm vẫn giữ cho mình những lợi thế khác và sẵn sàng tạo đà để doanh nhân "làm lại" sau khi mãn hạn tù.
