Những ngày gần đây, trên địa bàn TPHCM xuất hiện tình trạng nhiều NLĐ đến cơ quan BHXH một số quận, huyện làm thủ tục nhận BHXH một lần. Theo quy định, NLĐ sau một năm nghỉ việc mà không tìm được việc làm mới, không tiếp tục đóng BHXH thì đủ điều kiện rút BHXH một lần. Những người rút BHXH một lần những ngày gần đây hầu hết là lao động mất việc sau đợt giãn cách vì dịch Covid-19 vào cuối năm 2021.
Theo ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TPHCM, hồ sơ đề nghị hưởng BHXH một lần đang có xu hướng tăng nhẹ vào thời điểm cuối năm. Do NLĐ thất nghiệp khó tìm được công việc mới ngay tại thời điểm này nên phải lựa chọn hưởng BHXH một lần để trang trải cuộc sống sinh hoạt trước mắt.
Nếu không quá khó khăn về kinh tế thì người lao động không nên chọn thời điểm cuối năm để nộp hồ sơ lãnh bảo hiểm xã hội một lần (Ảnh minh họa: Tiến Tuấn).
Tuy nhiên, theo các quy định BHXH thì NLĐ rút BHXH một lần vào thời điểm cuối năm thường thiệt thòi hơn rút vào các thời điểm khác, cụ thể là số tiền được lãnh thấp hơn so với người làm thủ tục hưởng BHXH một lần vào đầu năm sau. Do đó, nếu không quá khó khăn về kinh tế thì NLĐ không nên chọn thời điểm cuối năm để nộp hồ sơ lãnh BHXH một lần.
Tiền BHXH 1 lần được xác định theo thời gian đóng BHXH và mức tiền lương/thu nhập tháng đóng BHXH của NLĐ.
Hằng năm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đều ban hành thông tư mới quy định về mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng BHXH (còn gọi là hệ số trượt giá). Hệ số trượt giá của năm sau sẽ cao hơn năm trước, dẫn đến số tiền BHXH được nhận của năm sau sẽ cao hơn năm trước.
Điều chỉnh gần nhất là tại Thông tư số 36/2021/TT-BLĐTBXH quy định về mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng BHXH áp dụng từ ngày 1/1 - 31/12/2022.
Theo thông tư này, tiền lương tháng đã đóng BHXH sẽ được điều chỉnh tăng lên theo hệ số từ 1 đến 5,1 lần.
Mức điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH của năm tương ứng được thực hiện theo bảng sau:
Tức là tiền lương tháng đã đóng BHXH dùng để tính lương hưu cho những năm từ năm 1995 trở về trước sẽ nhân với 5,1 lần; năm 1995 là nhân với 4,33 lần; năm 1996 là nhân với 4,09 lần…
Khi mức tiền lương/thu nhập tháng đóng BHXH của NLĐ được điều chỉnh tăng lên thì mức hưởng lương hưu, BHXH một lần, tử tuất… của NLĐ sẽ tăng theo.
Việc điều chỉnh này thường được Bộ LĐ-TB&XH ban hành vào thời điểm cuối năm và có hiệu lực vào thời điểm đầu năm sau. Như Thông tư số 36/2021/TT-BLĐTBXH được ban hành vào ngày 31/12/2021, các quy định tính toán mức hưởng BHXH áp dụng từ ngày 1/1/2022 nhưng có hiệu lực thi hành từ ngày 20/2/2022 (tức là các hồ sơ nộp từ thời điểm này mới bắt đầu giải quyết theo thông tư mới).
Do đó, để được tính hệ số trượt giá của năm mới, NLĐ không nên rút BHXH một lần vào thời điểm cuối năm mà nên chờ thông tư điều chỉnh hệ số trượt giá mới ban hành và có hiệu lực thi hành vào đầu năm sau.
Thêm một lý do để NLĐ không nên rút BHXH một lần vào thời điểm cuối năm là vì thời gian này cơ quan nào cũng có nhiều công tác kiểm tra, báo cáo nên công việc bận rộn hơn ngày thường, dẫn đến tình trạng thời gian hồ sơ giải quyết kéo dài.
Như thời gian gần đây xảy ra tình trạng ùn ứ, xếp hàng chờ làm thủ tục lãnh BHXH một lần tại một số cơ quan BHXH ở TPHCM. Trong khi đó, số liệu của BHXH TPHCM cho thấy, số lượng hồ sơ được giải quyết trong năm 2022 tính đến thời điểm 30/11 là 99.615 hồ sơ, chỉ tăng 460 hồ sơ so với cùng kỳ năm 2021, tương ứng với tỷ lệ là 0,46%.
Để giải quyết thủ tục BHXH một lần nhanh nhất, BHXH TPHCM đề nghị NLĐ có nhu cầu nhận BHXH một lần chuẩn bị sẵn hồ sơ hợp lệ để rút ngắn thời gian làm thủ tục.
Trường hợp NLĐ có nhiều sổ BHXH thì đề nghị nộp hồ sơ gộp sổ trước khi nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần để tránh tình trạng hồ sơ bị trả đi, trả về.
NLĐ có thể chủ động kiểm tra, đối chiếu thông tin cá nhân (họ tên, ngày tháng năm sinh), dữ liệu quá trình tham gia trên tài khoản VSSID của mình với sổ BHXH và giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu…). Trường hợp sai lệch thông tin thì liên hệ cơ quan BHXH để được hướng dẫn nộp hồ sơ điều chỉnh thông tin trước khi nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần.
Ngoài ra, NLĐ có thể sử dụng tiện ích đặt lịch làm việc với cơ quan BHXH trên Cổng dịch vụ công BHXH Việt Nam tại địa chỉ: https://dichvucong.baohiemxahoi.gov.vn.
Thông qua tiện ích đặt lịch trực tuyến sẽ giảm tối đa thời gian chờ đợi cho NLĐ. Đồng thời, NLĐ chủ động trong lựa chọn thời gian phù hợp đến cơ quan BHXH để nộp hồ sơ hoặc làm thủ tục.
BHXH TPHCM cảnh báo, việc NLĐ quyết định rút BHXH cũng đồng nghĩa khi về già không có lương hưu và mất nhiều quyền lợi an sinh khác như được cấp thẻ BHYT với mức hưởng đến 95% chi phí khám chữa bệnh, chế độ tử tuất…
