"Dì Năm" - người khơi nguồn cảm hứng cho hủ tiếu ẩm thực chay xóm Giá
"Phố ẩm thực chay" tại con hẻm 702 Hồng Bàng (phường 1, quận 11) còn được biết đến với cái tên khác là "hủ tiếu chay xóm Giá" hình thành trước năm 1975, phục vụ Phật tử, người lao động nghèo... sinh sống quanh chùa Tuyền Lâm - một trong những ngôi chùa lâu đời tại Sài Gòn.
Hủ tiếu tại quán chay Thiên Ý.
Theo người trong quán, khi còn sống, dì Năm từng tiết lộ bí quyết khiến thực khách mê đắm món hủ tiếu chay của mình: Món hủ tiếu ngon chính là nhờ nước lèo. Tuy người miền Nam hay dùng nhiều đường nhưng quán chỉ dùng vị ngọt bằng rau củ như củ cải trắng, củ cải đỏ, củ sắn... Lê gim tươi non thì nước lèo sẽ ngon hơn và có mùi thơm đặc trưng.
"Thiên Ý có từ trước năm 1975, nhằm phục vụ người đi dâng hương lễ Phật các chùa gần đó. Thấy quán bán được, nhà khác cũng mở, lâu dần thành xóm chuyên bán đồ chay, nhưng chủ yếu vẫn là hủ tiếu chay", người kế thừa hủ tiếu chay Thiên Ý từng chia sẻ.
Theo nhiều người cao tuổi sinh sống tại đây, quán Thiên Ý của dì Năm nổi tiếng nhất tại khu phố vì mở đầu tiên và có bí quyết nấu ngon gia truyền. Tuy nhiên, khách quen xưa hay gọi là quán "Dì Năm" mà không gọi là Thiên Ý.
Ngoài món hủ tiếu nổi tiếng, quán Thiên Ý giờ bán đa dạng món, trong đó có cả bò kho chay.
Hủ tiếu chay xóm Giá thật ra là tên gọi bình dân, ngày đó, xóm còn có tên khác là hủ tiếu chay Phú Lâm, do nằm kế bên chùa Tuyền Lâm. Những năm xóm Giá hưng thịnh, đi vài bước chân là thấy hủ tiếu chay. Vào quán nào cũng nghe giới thiệu về sợi hủ tiếu chay được chế biến bởi một công thức riêng biệt. Ngoài sợi hủ tiếu, còn có một món đặc biệt hơn, đó là các loại chả chay tự làm theo hương vị riêng từng quán.
"Những năm 1980, 1990 cả hẻm có gần 20 quán, chỉ bán hủ tiếu chay. Sau này mới bắt đầu bán thêm nhiều món khác, rồi người ta gắn cho cái bảng hiệu "Phố ẩm thực chay" luôn", một người dân sinh sống trong phố cho hay.
Qua hơn 40 năm tồn tại, quán Thiên Ý vẫn giữ nguyên bảng hiệu cũ vẽ tay.
Dì Năm đã mất từ lâu, nhưng Thiên Ý vẫn đông khách. Sau khi bà mất, người con trai kế thừa nghề nấu hủ tiếu chay, sau đó giao lại cho các con, cháu khác. Những khách quen của quán năm xưa thỉnh thoảng ghé ăn vẫn cảm nhận được vẹn nguyên hương vị. Tô hủ tiếu vẫn là một vắt hủ tiếu và mì, giá trụng, hai lát nhỏ đậu hũ chiên, hai lát mì căn thay chả, một miếng hoành thánh nhân đậu và khoai chiên, dăm lát cà rốt, củ cải, rau thơm, hành ngò. Nước lèo sóng sánh nâu với vài sợi nấm. Trên bàn có sẵn nước tương, sa tế, chanh ớt...
Quán vẫn xài bảng hiệu cũ, do chính tay ông Đức, con trai bà Năm đóng và sơn. Giá các món chay tại quán chỉ từ 10.000 tới 20.000.
Đến "phố ẩm thực chay" rộn rã quanh năm
Mùa Vu Lan, phố ẩm thực chay rộn ràng hơn bao giờ hết. Ngoài hủ tiếu, thực đơn tại phố từ lâu, đã đa dạng hơn rất nhiều với mì xào, bò kho chay, bún riêu chay, cà ri dê chay, gỏi cuốn, cơm chay với đủ thức ăn ăn kèm… Phố vẫn giữ truyền thống bán các loại chả, nem chay... như hơn 40 năm trước. Theo nhiều thực khách quen, chả, nem chay ngày nay không biết có phải do chính tay chủ quán tự làm không nhưng "ăn ngon, vị vẫn như cũ", thực khách tên Thông cho biết.
Đậu hũ kho nấm - một trong những món chay "bắt cơm" được bán tại phố ẩm thực chay.
"Chỗ này mình rất hay ăn, mà ăn lúc hồi nhỏ tới giờ khu này vẫn còn, và hiện tại đầu hẻm có giăng băng rôn thành khu phố ẩm thực chay luôn rồi .
Phố cũng dễ tìm, ngay mặt tiền đường Hồng Bàng, gần chùa Sùng Đức, đối diện chùa Tuyền Lâm. Đây cũng là lợi thế, vì vào những ngày chay, khu vực này rất đông, nhất là đêm giao thừa gần tết, người người đi chùa rồi tấp vào ăn rất đông.
Đường vào phố ẩm thực chay quận 11, xưa được gọi là xóm Giá, nổi tiếng với món hủ tiếu chay.
Trong khu này trên dưới cũng khoảng 10 quán liền kề, từ đầu hẻm vô tới trong rất nhộn nhịp, các bạn tha hồ chọn. Ngoài hàng chay còn có hàng bán chè cũng ngon lắm. Giá cả cũng bình dân, chỉ từ 5000 đến 25.000 cho các món ăn", cô Út Nhỏ, người dân sống gần phố ẩm thực chay hào hứng kể.
Chả chay - món gia truyền hơn 40 năm tại phố ẩm thực chay xóm Giá xưa.
Anh Văn Giàu (một thực khách ngụ quận 5, TP.HCM) chia sẻ: "Tôi cũng thường xuyên đến ăn tại khu phố ẩm thực chay này, có một điều tôi rất thích tại đây chính là hương vị các món chay. Dù là món chay nhưng hương vị của các món ăn này luôn đậm đà không thua kém gì các món mặn, đặc biệt là hủ tiếu rất ngọt nước và đậm đà. Ngoài ra, các hàng quán ở đây nhìn chung tôi cũng cảm thấy an tâm về vấn đề vệ sinh, hàng quán luôn chế biến công khai và đảm bảo".
Gần nửa thế kỷ, "phố ẩm thực chay Xóm Giá" luôn là lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn tìm đến sự thanh tịnh, nhẹ nhàng trong mỗi bữa ăn. Xóm Giá từ lâu đã thực sự trở thành thiên đường của các món chay của người Sài Gòn.
