Làng anh, làng em
Đó là làng Chánh Lộc, xã Hà Giang và làng Động Bồng, xã Hà Tiến (huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa). Theo người dân địa phương, chuyện trai gái hai làng không được lấy nhau đã có trong hương ước từ xa xưa, bao đời nay người dân hai làng không ai dám phá vỡ.
Để kiểm chứng chuyện lạ này, chúng tôi gặp ông Tống Văn Khuyên - Trưởng thôn Động Bồng, xã Hà Tiến. Ông Khuyên cho biết, đây là chuyện có thật, quy ước vẫn còn lưu giữ đến nay.
Một góc làng Động Bồng, xã Hà Tiến, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.
"Đó là hương ước chung của hai làng. Hương ước có từ hàng trăm năm trước, gắn liền với việc kết chạ (kết giao anh em) giữa hai làng. Hương ước được truyền từ đời này sang đời khác, hiện nay vẫn còn được lưu giữ, trai gái hai làng chỉ xem nhau là anh em, không được lấy nhau", ông Khuyên nói.
Ông Khuyên kể, khi lớn lên, ông được nghe cha ông giải thích, bản hương ước kỳ lạ gắn liền với lịch sử hình thành của hai làng.
Ông Khuyên cho biết, hai làng cùng lập hương ước "không được lấy nhau".
"Xưa kia có một người đàn ông gốc Trung Quốc, sau này người dân gọi là Tống Quốc sư, đi khai hoang, lập ấp ở vùng đất ven bờ sông Hoạt, huyện Hà Trung. Quá trình xây dựng hai làng, người này đã huy động xây dựng làng Chánh Lộc trước, rồi lập làng Động Bồng sau. Hai làng ở hai bên dòng sông Hoạt. Theo đó, làng Chánh Lộc được gọi là làng anh, còn Động Bồng là làng em. Người dân hai làng qua lại với nhau như anh em ruột thịt, từ đó có quy định trai gái hai làng không được lấy nhau", ông Khuyên kể.
Theo ông Khuyên, thực hiện quy định trong hương ước, người dân của hai làng thường xuyên qua lại, giúp đỡ nhau như anh em trong nhà. Đồng thời, việc xưng hô, chào hỏi nhau cũng phải tuân thủ quy định của "làng anh em".
Trải qua hàng trăm năm, cũng một vài lần có trai gái của hai làng yêu nhau. Nhưng vì hương ước nên các cặp đôi đều phải chia tay nhau, không được kết duyên vợ chồng. Nếu phát hiện chàng trai, cô gái nào của hai làng có nảy sinh tình cảm nam nữ, thì những người lớn trong nhà, cao niên trong làng sẽ nhắc nhở.
Phá vỡ hương ước… vợ chồng chia tay nhau
Tại làng Chánh Lộc, xã Hà Giang, khi nhắc về hương ước "làng anh em", ai cũng biết.
Bà Cúc, một người dân làng Chánh Lộc cho biết, cách đây ít năm, con gái của bà có quen một chàng trai ở làng Động Bồng, xã Hà Tiến. Cũng vì hương ước, vợ chồng bà bất đắc dĩ khuyên ngăn con không được kết hôn với người con trai kia.
Hiện nay, ở hai làng vẫn lưu giữ được hai ngôi đình cổ hàng trăm năm tuổi.
Ông Trần Thanh Xuân (58 tuổi), một người dân khác của làng Chánh Lộ cũng chia sẻ, ông từng chứng kiến không ít cuộc tình dang dở vì hương ước "không được lấy nhau" của hai làng.
"Tôi nhớ khi còn trẻ, tôi cùng nhiều người bạn sang bên làng em (làng Động Bồng) chơi, cũng có một số đôi yêu nhau khăng khít lắm nhưng khi gia đình biết chuyện thì họ đành chia tay nhau. Như người bạn thân của tôi, yêu cô gái làng bên đó mấy năm trời nhưng cũng chẳng đến được với nhau", ông Xuân nhắc lại.
Ông Xuân cho biết, có nhiều cặp đôi yêu nhau nhưng vì hương ước nên không đến được với nhau.
Ông Xuân cho biết, nhiều năm trước, có một cặp vợ chồng đã phá vỡ hương ước, kết hôn với nhau. Tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì sau đó gia đình cũng tan vỡ, vợ chồng chia tay.
"Đó là vợ chồng chú C., cô H. Họ kết hôn với nhau được một thời gian, kinh tế gia đình cũng khá nhưng không hiểu sao lại bỏ nhau. Đây là cặp đôi đầu tiên và duy nhất phá vỡ hương ước của hai làng", ông Xuân cho biết thêm.
Theo danh sách thống kê từ UBND xã Hà Tiến, nhiều năm qua không có công dân có hộ khẩu ở hai làng Động Bồng và Chánh Lộc đăng ký kết hôn với nhau.
Trao đổi với phóng viên báo Dân trí, ông Mai Đức Chinh - Phó Chủ tịch UBND xã Hà Tiến cho biết, hương ước "không lấy nhau" của hai làng có từ thời xa xưa và hoàn toàn có thật. Đến nay hương ước này vẫn được người dân lưu giữ.
Theo ông Chinh, làng Động Bồng hiện nay có 327 hộ dân với 800 nhân khẩu. Qua rà soát danh sách công dân đăng ký kết hôn từ năm 2020 đến nay, không trường hợp nào người có hộ khẩu tại hai làng Chánh Lộc và Động Bồng kết hôn với nhau.
