Chiều ngày 16/11, tại Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) Nguyễn Văn Hùng, Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng, Trưởng Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Lê Thị Thu Hiền cùng đại diện Bộ Công an (Việt Nam) và Đại diện Bộ Ngoại giao Pháp, đại diện UNESCO đã chứng kiến buổi lễ Chuyển giao Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" cho Việt Nam.
Ông Nguyễn Văn Hùng, Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL (thứ 3 từ trái sang), bà Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (ngoài cùng bên trái), ông Nguyễn Thế Hồng (giữa)... trong buổi lễ Chuyển giao Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" cho Việt Nam (Ảnh: Cục Di sản văn hóa).
Chia sẻ tại buổi lễ Chuyển giao Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" cho Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa nhấn mạnh, buổi lễ Chuyển giao Ấn vàng là một sự kiện có ý nghĩa thiết thực chào mừng kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23/11.
Đó là ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta ký sắc lệnh số 65 bảo tồn cổ tích trong toàn cõi Việt Nam, cũng là hoạt động chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Pháp.
"Đây chính là một minh chứng rõ nét về sức mạnh của sự đoàn kết và tinh thần tự tôn dân tộc, bảo vệ các giá trị di sản văn hóa tốt đẹp của nhân dân Việt Nam.
Thông qua con đường ngoại giao văn hóa, chúng ta đã và đang thể hiện cho thế giới thấy rằng, chúng ta có khả năng bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa quý báu của mình.
Chúng ta cam kết duy trì sự tôn trọng và giữ gìn sự nguyên vẹn của di sản văn hóa dân tộc, đóng góp trong kho tàng di sản văn hóa nhân loại, là thành viên tích cực, có trách nhiệm của Công ước 1970 của UNESSCO", Cục trưởng Cục Di sản văn hóa nói.
Theo Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, thành công của việc hồi hương ấn vàng lần này phải kể đến sự tổng hợp của nhiều yếu tố: sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của các Lãnh đạo và các cơ quan chức năng; sự phối hợp nhịp nhàng của các đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan và tham gia vào quá trình thương lượng, đàm phán; sự hợp tác của các cơ quan chức năng sở tại, của các đối tác, bạn bè, cộng đồng tại Pháp để giúp đỡ, hỗ trợ Đoàn công tác liên ngành và Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp.
Trong thời gian tới, Cục Di sản văn hóa sẽ tham mưu Lãnh đạo Bộ VH,TT&DL nghiên cứu, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng danh mục cổ vật của Việt Nam bị đưa ra khỏi đất nước bất hợp pháp trong quá khứ và tham vấn Ban thư ký công ước Công ước 1970 của UNESCO về Danh mục để làm cơ sở tìm kiếm giải pháp đưa cổ vật Việt Nam từ nước ngoài về nước.
Tháng 11/2022, tại Paris, Pháp, Việt Nam và Pháp đàm phán, thương thảo và thực hiện các thủ tục pháp lý liên quan về việc dừng đấu giá công khai Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" tại Paris, Pháp và cùng thỏa thuận thống nhất các yêu cầu việc chuyển giao ấn vàng cho phía Việt Nam theo đề nghị của Đoàn công tác liên ngành do Bộ VH,TT&DL chủ trì cùng các Bộ Ngoại giao, Tư Pháp, Tài chính, Công an và sự hỗ trợ đặc biệt của Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp.
Theo đó, Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL đã lựa chọn Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, Bắc Ninh là đại diện thực hiện các thủ tục tài chính về quyền lợi các bên liên quan đến ấn vàng theo pháp luật của Cộng hòa Pháp.
Đơn vị này đồng thời sẽ thực hiện việc lưu giữ, trưng bày và phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia bảo vệ, phát huy giá trị của Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" tại Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng theo quy định của Luật Di sản văn hóa.
Tại thời điểm Đoàn công tác liên ngành làm việc tại Pháp (tháng 11/2022), mặc dù đã nỗ lực tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ để kịp thời có cơ sở đàm phán, dừng đấu giá và yêu cầu chuyển giao Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" cho phía Việt Nam nhưng chỉ có ông Nguyễn Thế Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, tham gia với mục đích mua để bổ sung bộ sưu tập cá nhân, dự kiến được trưng bày tại Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng, Bắc Ninh.
Để có cơ sở tham mưu, Lãnh đạo Bộ VH,TT&DL cho phép Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng tham gia và hỗ trợ thực hiện các cam kết tiếp nhận, chuyển giao ấn vàng cho phía Việt Nam.
Theo giờ Pháp: Vào lúc 10h15, Pháp và Việt Nam hoàn tất thủ tục pháp lý, chuyên gia hoàn tất thủ tục xác nhận tính xác thực của Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo". Đến 13h30 diễn ra lễ Chuyển giao Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" cho Việt Nam (Ảnh: Cục Di sản văn hóa).
Ngày 12/11/2022, Cục Di sản văn hóa đã xin phép và ký kết thỏa thuận Về việc đàm phán mua Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" từ Pháp đưa về Việt Nam và chuyển nhượng ấn vàng cho Nhà nước với Công ty TNHH Bảo tàng Hoàng gia Nam Hồng.
Theo đó, thỏa thuận với cam kết: "Bên A và cá nhân ông Nguyễn Thế Hồng cam kết và bảo đảm Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" sẽ chỉ chuyển giao cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Bộ VH,TT&DL, trên cơ sở phù hợp với quy định của Điều 43 của Luật Di sản văn hóa, sau một thời gian phù hợp - khi Bên A không còn nhu cầu sở hữu, trưng bày, phát huy giá trị tại Bảo tàng Hoàng Gia Nam Hồng, Bắc Ninh, Việt Nam.
Chi phí chuyển giao bao gồm: chi phí trả cho việc thuê Luật sư đàm phán; chi phí mua ấn vàng từ nhà đấu giá Millon, Pháp (bao gồm các loại thuế, phí liên quan); chi phí đưa ấn vàng về nước (chi phí hải quan, vận chuyển quốc tế)".
Trước đó, ngày 19/10/2022, website của hãng đấu giá Millon đăng tải thông tin sẽ đưa ra đấu giá 329 cổ vật, trong đó có Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" của nhà Nguyễn, thuộc sưu tập "Nghệ thuật Việt Nam" vào 11 giờ ngày 31/10/2022 (giờ Paris).
Sau đó, hãng Millon hai lần thông báo dời lịch đấu giá ấn vàng nhằm tạo điều kiện cho phía Việt Nam có thêm thời gian thương lượng để mua trực tiếp.
Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" của nhà Nguyễn đúc năm 1823 triều Minh Mạng (1820-1841), được vua Bảo Đại khi thoái vị, chọn cùng thanh bảo kiếm mà phụ vương của ông là vua Khải Định (1916 - 1925) trao lại, để bàn giao cho chính quyền cách mạng ngày 30/8/1945.
Bên cạnh giá trị lịch sử, chính trị, văn hóa và nghệ thuật, Ấn vàng "Hoàng đế chi bảo" là di sản văn hóa có ý nghĩa hết sức quan trọng với dân tộc, là biểu trưng quyền lực chính trị trong một giai đoạn lịch sử nhất định của tiến trình lịch sử Việt Nam.
Một số cổ vật đã được hồi hương về nước
Ngày 18/11/2022, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia nhận 10 cổ vật thời Đông Sơn do Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) trao trả. Tháng 8/2018, Việt Nam cũng tiếp nhận 18 cổ vật nhận từ Đức. Các cổ vật này do chính phủ các nước tự nguyện trả sau khi thu được từ các cuộc điều tra buôn bán trái phép.
Chuông chùa Ngũ Hộ được đưa từ Tokyo, Nhật Bản về Bắc Ninh. Cổ vật này được cá nhân, tổ chức vận động quyên góp mua và hiến tặng về nước năm 1978.
Xe kéo của Hoàng Thái hậu Từ Minh được đưa về năm 2015, mũ quan triều Nguyễn và áo Nhật Bình được đưa về Huế tháng 4/2022. Các cổ vật này được một số cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá ở nước ngoài và hiến tặng về nước.
