Chính phủ tính chi hơn 10.300 tỷ đồng mua lại 8 trạm BOT thua lỗ

Phương án giải quyết vướng mắc, bất cập liên quan trạm thu phí, dự án BOT vừa được Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, về việc thực hiện một số nghị quyết giám sát chuyên đề, chất vấn về lĩnh vực giao thông vận tải.

Mua lại toàn bộ hoặc một phần của 8 dự án BOT

Từ năm 2022, theo nghị quyết của Quốc hội, Bộ GTVT đã được giao tổng hợp, báo cáo Chính phủ giải pháp xử lý dứt điểm khó khăn, bất cập tại một số dự án BOT giao thông.

Cơ quan quản lý Nhà nước đã tổ chức đàm phán với các nhà đầu tư, ngân hàng cung cấp tín dụng cho 8 dự án BOT để thống nhất giải pháp cũng như xác định trách nhiệm chia sẻ của các bên có liên quan.

Trong tờ trình gửi lên Chính phủ hồi cuối tháng 4, Bộ GTVT đã đề xuất giải pháp xử lý khó khăn bất cập đối với 8 dự án BOT do Bộ quản lý với 2 giải pháp cơ bản.

Một là bố trí vốn Nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư, ngân hàng tín dụng và chấm dứt hợp đồng trước hạn đối với 5 dự án. Hai là sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn Nhà nước tham gia (tối đa 49%) để tiếp tục thực hiện hợp đồng với 3 dự án BOT còn lại.

"Dự kiến, tổng mức vốn Nhà nước để xử lý vướng mắc tại 8 dự án BOT khoảng 10.342 tỷ đồng", theo báo cáo của Chính phủ.

Ngoài các giải pháp đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét quyết định, Bộ GTVT đã giao Viện Chiến lược và phát triển GTVT nghiên cứu, đánh giá tổng thể những tác động đối với các dự án BOT khi đưa các tuyến cao tốc đưa vào khai thác sử dụng, làm cơ sở để xây dựng, đề xuất giải pháp phù hợp.

"Cái khó" lớn nhất

Đánh giá về hạn chế của việc này, Chính phủ cho rằng việc thực hiện giải quyết 8 dự án BOT còn bất cập chưa bảo đảm tiến độ theo yêu cầu của Quốc hội.

Nguyên nhân, theo Chính phủ, do việc phối hợp với các địa phương để tổng kết, đánh giá những khó khăn, bất cập dự án BOT giao thông trong phạm vi cả nước rất khó khăn, thời gian thực hiện kéo dài.

Đặc biệt, Chính phủ cho biết việc đàm phán với các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và các tổ chức tín dụng kéo dài do các bên còn có nhiều ý kiến khác nhau, chưa thể thống nhất về quan điểm, giải pháp xử lý cũng như mức độ chia sẻ của các bên.

Theo báo cáo, đến nay, một số nhà đầu tư ban đầu đã thống nhất giải pháp bổ sung vốn Nhà nước tham gia không quá 49% tổng mức đầu tư để tiếp tục thực hiện hợp đồng, nhưng sau đó lại thay đổi quan điểm và đề nghị chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn (như nhà đầu tư dự án BOT cầu Thái Hà).

Việc xác định mức chia sẻ cũng có nhiều quan điểm khác nhau, trong đó một số nhà đầu tư sẵn sàng chia sẻ 50% tỷ suất lợi nhuận (thậm chí chia sẻ cao hơn), nhưng một số nhà đầu tư chỉ chấp thuận chia sẻ lợi nhuận nếu ngân hàng tín dụng chấp thuận chia sẻ tối đa, giảm thiểu mức lãi suất vốn vay.

Trong khi đó, các ngân hàng tín dụng chỉ cam kết theo hướng sẽ chia sẻ với nhà nước, nhà đầu tư mà không đưa ra mức chia sẻ cụ thể.

"Đây là khó khăn lớn nhất, đến thời điểm hiện tại các bên vẫn chưa thể thống nhất", báo cáo Chính phủ nêu rõ.

Về giải pháp, Bộ GTVT đang phối hợp lấy ý kiến các bộ, ngành về giải pháp xử lý khó khăn, bất cập các dự án BOT giao thông theo chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ.

Sau khi có đầy đủ ý kiến, Bộ GTVT sẽ tiếp thu, hoàn chỉnh hồ sơ, trình Chính phủ, Thủ tướng xem xét thông qua, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Trên cơ sở đó, Chính phủ, Thủ tướng sẽ quyết định giải pháp xử lý theo đúng thẩm quyền.

Bộ GTVT cũng sẽ tiếp tục đàm phán với  nhà đầu tư, tổ chức tín dụng để xác định cụ thể mức chia sẻ của các bên, bảo đảm nguyên tắc "hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro", làm cơ sở để xác định mức vốn Nhà nước thanh toán khi chấp dứt hợp đồng BOT trước thời hạn.

5 dự án được đề xuất mua lại gồm: BOT cầu đường sắt Bình Lợi và cải tạo luồng sông Sài Gòn; BOT vành đai phía Tây TP Thanh Hóa; BOT nâng cấp, cải tạo quốc lộ 91, TP Cần Thơ; BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và cải tạo, nâng cấp quốc lộ 3; BOT nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh qua Đắk Lắk.

3 dự án được xem xét tiếp tục hợp đồng và kéo dài thời gian hoàn vốn, Nhà nước hỗ trợ vốn (dự kiến không quá 49% tổng vốn đầu tư công trình), gồm: dự án BOT cầu Thái Hà (Thái Bình, Hà Nam); dự án BOT cầu Việt Trì - Ba Vì; dự án BOT hầm đường bộ Đèo Cả.