Theo một phân tích của Viện Môi trường và Phát triển Quốc tế (IIED) được công bố hôm 27/6, 20 thành phố đông dân nhất thế giới (hơn 300 triệu người) đã chứng kiến số ngày có nhiệt độ hơn 35 độ C (95 độ F) tăng 52% trong ba thập kỷ qua.
Từ thủ đô Buenos Aires (Argentina) đến thủ đô Paris (Pháp) và thủ đô Cairo(Ai Cập), nghiên cứu cho thấy mỗi thập kỷ trôi qua, khi lượng phát thải khí nhà kính do con người gây ra tăng lên, các thủ đô trên thế giới đang ngày càng cực kỳ nóng, gây ra mối đe dọa đối với sức khỏe con người, nền kinh tế và cơ sở hạ tầng.
Trong một thông cáo báo chí, nhà nghiên cứu cấp cao của IIED Tucker Landesman khẳng định biến đổi khí hậu không chỉ là mối đe dọa trong tương lai mà sẽ ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Chỉ trong vài tháng qua, đã có sự gia tăng đáng báo động về số ngày nắng nóng cực độ ảnh hưởng đến một số thủ đô các nước trên thế giới. Tồi tệ hơn là hiệu ứng đảo nhiệt đô thị đã xảy ra khi các thành phố có nhiệt độ cao hơn nhiều so với các vùng nông thôn lân cận.
Người dân tự bảo vệ mình khỏi cái nóng mùa hè ở Gurugram, Ấn Độ vào ngày 18/ 6/2024. (Ảnh: Parveen Kumar/Hindustan Times/Getty Images).
Các thành phố châu Á đã chứng kiến nhiệt độ tăng cao nhất - xu hướng thể hiện rõ trong các đợt nắng nóng gần đây trên khắp lục địa, từ Đông Nam Á đến Trung Quốc và Ấn Độ. Châu Á đặc biệt dễ bị tổn thương trước các rủi ro khí hậu do dân số cao, tình trạng nghèo đói và tỷ lệ người dân sống ở các vùng trũng thấp, dễ bị lũ lụt, nước biển dâng và các thảm họa thiên nhiên khác.
New Delhi đứng đầu danh sách các thành phố nóng nhất gần đây, ghi nhận 4.222 ngày có nhiệt độ trên 35 độ C trong ba thập kỷ qua – nhiều hơn bất kỳ thành phố nào khác được khảo sát. Từ năm 2014 đến năm 2023, chỉ dưới một nửa (44%) số ngày ở thủ đô Ấn Độ đạt ngưỡng đó, so với 35% từ năm 1994 đến 2003 và 37% từ năm 2004 đến 2013. Khu vực thủ đô ngày càng nóng hơn. Vào cuối tháng 5, thủ đô New Delhi ghi nhận lên tới 49,9 độ C (121,8 độ F) - nhiệt độ cao nhất của thủ đô trong lịch sử, gây căng thẳng cho mạng lưới điện và nguồn cung cấp điện ở Ấn Độ. Nắng nóng kéo dài đến tận đêm khiến người dân không có nhiều thời gian nghỉ ngơi.
"Chúng tôi đã sống ở khu phố này được 40 năm nhưng chưa bao giờ chứng kiến một mùa hè nóng khắc nghiệt như thế này. Chúng tôi chỉ được lấy nước mỗi ngày một lần và trời rất nóng", Kalyani Saha, một cư dân 60 tuổi ở Lajpat Nagar phía Đông nói.
Sagar Mandal, một tài xế xe kéo ở Delhi nói rằng anh ta nhận được ít hành khách hơn vì mọi người chọn taxi có điều hòa thay vì vận chuyển ngoài trời.
"Cơ thể tôi không thể chịu đựng được nhưng tôi phải tiếp tục đạp xe. Chúng tôi đã quen với lao động chân tay và không phàn nàn về điều đó. Nhưng nắng nóng quá khắc nghiệt", Sagar Mandal nói thêm.
Số ngày nắng nóng khắc nghiệt kéo dài chưa từng thấy
Trong khi đó, thủ đô Jakarta (Indonesia) cũng chứng kiến một trong những mức tăng cao nhất về số ngày có nhiệt độ cao trên 35 độ C trong suốt 30 năm qua, từ 28 ngày trong giai đoạn 1994-2003 lên 167 ngày trong giai đoạn 2014-2023.
Thủ đô Seoul (Hàn Quốc) và Bắc Kinh (Trung Quốc) cũng trải qua những ngày nắng nóng đáng kể. Năm 2018, Seoul chứng kiến 21 ngày nhiệt độ trên 35 độ C - nhiều hơn 10 năm trước đó cộng lại. Số ngày trên 35 độ ở Bắc Kinh tăng 309% kể từ năm 1994.
Các thành phố này cũng đang chứng kiến nhiệt độ cao kéo dài hơn do chính phủ không đáp ứng được các mục tiêu về khí hậu và hạn chế lượng khí thải một cách hiệu quả. Vào tháng 10/2023, thủ đô Jakarta (Indonesia) đã trải qua 30 ngày liên tiếp với nhiệt độ trên 35 độ C – nhiều ngày hơn giai đoạn từ năm 1994 đến năm 2003.
Nắng nóng khắc nghiệt có thể gây tử vong, đặc biệt đối với những nhóm dễ bị tổn thương, những người không được tiếp cận với không khí mát mẻ. Theo báo cáo từ Trung tâm Phi chính phủ Phát triển Y tế Ấn Độ, từ ngày 11- 19/6, Delhi đã ghi nhận 192 trường hợp tử vong là những người vô gia cư đều liên quan đến nắng nóng khi mức nhiệt cao kỷ lục so với cùng kỳ trong 5 năm qua.
Trẻ nhỏ, người già và người mang thai có nguy cơ dễ bị tổn thương cao hơn trong các đợt nắng nóng. Nắng nóng cũng tác động tàn phá đối với những người lao động phi chính thức và làm việc theo giờ. Nhóm đối tượng này có thể phải ngừng việc hoặc lựa chọn giữa việc ở nhà không lương hoặc làm việc trong điều kiện nguy hiểm.
Bên cạnh đó, nắng nóng cũng gây tổn hại cho nền kinh tế, gây thiệt hại cho cây trồng, vật nuôi và giảm năng suất lao động, đặc biệt là ở những nơi không có điều hòa, vì người lao động cần nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn và bù nước.
Nhiệt độ cực cao cũng gây căng thẳng cho cơ sở hạ tầng, bao gồm đường cao tốc, đường bộ, dây điện và đường sắt, gây ra gián đoạn chuỗi cung ứng, mất điện và dịch bệnh.
Theo một nghiên cứu của Đại học Dartmouth năm 2022, nắng nóng cực độ đã khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la kể từ đầu những năm 1990, trong đó các quốc gia nghèo nhất và phát thải thấp nhất thế giới đã phải gánh chịu hậu quả nặng nề.
"Việc ứng phó với thách thức về nắng nóng cực độ sẽ đòi hỏi hành động cần thiết từ các nhà hoạch định chính sách, bao gồm việc đầu tư nghiêm túc để thích ứng với thực tế mới này", ông Landesman từ IIED cho biết.
