84 - 86% ca mắc mới HIV/AIDS tại Việt Nam là nam giới
Trên thế giới hiện có 38 triệu ca mắc HIV/AIDS. Ước tính trong năm 2021 đã có 1,5 triệu người nhiễm mới và 650.000 người tử vong vì căn bệnh này.
Tại Việt Nam, theo ThS.BS Võ Hoài Sơn - Trưởng phòng Giám sát và xét nghiệm - Cục phòng, chống HIV/AIDS, hiện nay có khoảng 242.000 người nhiễm HIV/AIDS. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2022, có 9.000 ca phát hiện mới và có 1.378 trường hợp đã tử vong.
"Các tỉnh phía Nam đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long và TPHCM là 2 khu vực phát hiện nhiều người nhiễm mới HIV/AIDS nhất trong năm 2022 với tỷ lệ lần lượt là 36% và 28%", BS Sơn cho hay.
Bên cạnh đó, ước tính 84 - 86% số ca HIV/AIDS phát hiện mới hàng năm là nam giới và chủ yếu do lây truyền qua đường tình dục.
Đáng chú ý, theo chuyên gia này, tỷ lệ nhiễm mới HIV/AIDS thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới đang chiếm đa số và tiếp tục gia tăng. Tình trạng này đang đặt ra mối quan ngại rất lớn trong cuộc chiến chống HIV/AIDS.
"Đối với nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, do đặc tính phân bố sinh sống trải dài, trải đều ở các tỉnh thành. Bởi vậy rất khó để tiếp cận cụ thể theo vùng như đối với đối tượng nghiện ma túy trước kia. Ngoài ra, nhóm này còn e ngại, khó tiếp cận", BS Sơn chỉ rõ.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đạt được nhiều thành tựu trong phòng chống HIV/AIDS.
Cụ thể, theo BS Sơn, điều trị dự phòng phơi nhiễm (PrEP) được triển khai tốt, tốc độ tăng trưởng khách hàng nhanh hơn so với các nước trong khu vực. Hiện có 31.000 người đang sử dụng PrEP.
Hiện tại có 169.000 người đang điều trị HIV/AIDS bằng thuốc ARV. Trong đó tỷ lệ bệnh nhân có tải lượng virus dưới 1000 copy/ml máu chiếm đến 97,2%.
3 công cụ chiến lược để chấm dứt HIV/AIDS tại Việt Nam
Trao đổi với báo chí, ông Eric Dziuban - Giám đốc Quốc gia Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ tại Việt Nam khẳng định, Việt Nam đã có rất nhiều chương trình liên quan đến phòng, chống HIV/AIDS và đạt được nhiều thành công từ các chương trình này.
Một trong số đó là thực hiện dự phòng trước phơi nhiễm, tức là những người chưa bị HIV/AIDS nhưng có nguy cơ, sử dụng các thuốc dự phòng để không bị lây nhiễm.
Ông Eric Dziuban - Giám đốc Quốc gia Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ tại Việt Nam.
Thành công thứ 2 là những người đã nhiễm HIV/AIDS được điều trị rất tốt. Có thể thấy rằng khi được điều trị tốt, tải lượng virus của bệnh nhân được khống chế và sẽ không truyền nhiễm cho người khác.
Thành công tiếp theo của Việt Nam là trong 2 năm Covid-19, hoạt động phòng chống HIV/AIDS không bị đẩy lùi mà vẫn phát triển. Một điểm rất tốt là Việt Nam đã cho phép bệnh nhân được nhận thuốc của nhiều tháng. Việc này đặc biệt hữu ích vì đảm bảo được việc điều trị liên tục cho bệnh nhân, trong bối cảnh đại dịch có nhiều trường hợp bị phong tỏa, cách ly.
Một điều nữa, theo ông Eric Dziuban, Việt Nam có chiến lược quốc gia trong điều trị HIV/AIDS. Mỗi năm Việt Nam lại đặt ra các con số mục tiêu cần đạt được.
"Ví dụ về mục tiêu kiểm soát tải lượng virus. Mỗi năm con số này lại vượt qua mục tiêu đặt ra. Năm nay, chỉ tiêu này đạt đến 97%. Đây là một con số rất tự hào", ông Eric Dziuban nhấn mạnh.
Giám đốc Quốc gia CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng nhận định rằng, Việt Nam có nhiều công cụ để chấm dứt đại dịch HIV/AIDS, có thể kể đến như:
Thứ nhất là tăng cường tiếp cận với các đối tượng đích. "Ví dụ quần thể nam quan hệ tình dục đồng giới đang ghi nhận sự gia tăng về tình trạng nhiễm HIV/AIDS. Việt Nam có các công cụ để tăng cường tiếp cận với quần thể này, từ đó có thể tăng cường phòng chống HIV/AIDS cho họ", ông Eric Dziuban dẫn chứng.
Công cụ tiếp theo là các tín hiệu về dữ liệu có thể giúp xác định lây truyền HIV/AIDS đang xảy ra nhanh chóng ở khu vực nào.
Công cụ thứ ba, theo chuyên gia này, Việt Nam có các thuốc điều trị mang lại hiệu quả kéo dài.
Theo Cục phòng, chống HIV/AIDS mục tiêu quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 được định nghĩa là số ca nhiễm HIV mới được phát hiện dưới 1.000 người/năm và tỉ lệ tử vong liên quan đến HIV/AIDS dưới 0,1/100.00 dân. Hướng tới HIV/AIDS không còn là mối lo ngại về sức khỏe của cộng đồng.
Để thực hiện mục tiêu này, cục sẽ thực hiện đồng bộ các giải pháp để đạt được 95% người nhiễm HIV biết được tình trạng HIV; 95% người biết tình trạng HIV được điều trị ARV; 95% người nhiễm HIV được điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế.
