Cẩn trọng với biến chứng đông máu hậu COVID-19

Đông máu bất thường

Chỉ trong tháng 6/2022, khoa hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long đã tiếp nhận nhiều trường hợp tăng đông máu sau nhiễm COVID-19.

Cụ thể, như trường hợp của cụ bà T.T.X. (81 tuổi, tỉnh Vĩnh Long) sau nhiễm COVID-19 được 3 tháng thì bắp chân phải đột ngột sưng phù, đau tức và chuột rút. Cụ bà được gia đình đưa tới bệnh viện khám, sau khi thăm khám và thực hiện cận lâm sàng, bác sĩ phát hiện cụ bà có huyết khối tĩnh mạch đùi bên phải gây tắc gần 90%. Ngay lập tức, các bác sĩ đã chỉ định dùng thuốc kháng đông để phòng cục máu đông di chuyển lên, gây tắc mạch phổi cấp, có thể dẫn đến tử vong.

Còn trường hợp của bà T.T.T. (62 tuổi, TP Cần Thơ) mới khỏi COVID-19 khoảng 1 tháng, bỗng đột ngột bị đau nhói ngực, khó thở, suy hô hấp, tụt huyết áp. Đến bệnh viện thăm khám, qua chụp cắt lớp vi tính mạch máu phổi, bác sĩ phát hiện bệnh nhân đã tắc gần như hoàn toàn động mạch phổi phải do cục máu đông lớn mới hình thành. Bệnh nhân được khẩn trương dùng thuốc tiêu sợi huyết và tiếp tục điều trị thuốc chống đông đường uống duy trì lâu dài.

Hiện tại tình trạng bệnh cải thiện, hết đau ngực, bớt khó thở, huyết áp ổn định và đang được theo dõi nội trú.

Hay điển hình như bệnh nhân nam N.V.L (76 tuổi, Hậu Giang) vào cấp cứu vì nôn ói, đau bụng, tiêu lỏng và toan chuyển hóa. Trên kết quả siêu âm và chụp bụng thông thường không phát hiện gì đặc biệt. Tuy nhiên, khi chụp cắt lớp vi tính ổ bụng có dùng thuốc cản quang thì phát hiện bị nhồi máu động mạch mạc treo.

Qua khai thác tiền sử, bệnh nhân bị COVID-19 cách đây 8 tháng. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cấp cứu loại bỏ đoạn thuyên tắc, tái thông tuần hoàn. Hiện tình hình bệnh ổn và đang được theo dõi nội trú.

Một số nghiên cứu thế giới đã có

BS CKI Trương Hoàng Tâm – Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long - cho biết điểm chung của các trường hợp trên là có hiện tượng đông máu bất thường sau khi khỏi COVID-19. Một số nghiên cứu trên thế giới cho thấy, nhiễm COVID-19 làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông nghiêm trọng từ 3 đến 6 tháng sau khi mắc bệnh.

COVID-19 gây ra hàng loạt các đáp ứng miễn dịch quá mức, không thích hợp, trong đó có rối loạn tăng đông máu. Nhiều báo cáo cho thấy tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi, nhiễm COVID-19 ở mức độ nặng, chưa tiêm vắc xin, thừa cân béo phì và nhiều bệnh lý nền. Máu đông có thể xuất hiện ở bất cứ mạch máu nào trong cơ thể, gây tắc mạch.

Các triệu chứng thường gặp khi bị đông máu: sưng một bên chi, đau tay, chân, vệt đỏ xuất hiện trên da, đau ngực, khó thở, tim đập nhanh, ho không rõ nguyên nhân, đau đầu dữ dội. Do đó, người bệnh không được chủ quan, hãy đi khám ngay nếu thấy cơ thể bất thường ngay cả khi đã khỏi COVID-19, đặc biệt với nhóm người cao tuổi, có nhiều bệnh lý nền.

TS BS Bùi Long - Trưởng khoa Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Hữu Nghị - cho biết huyết khối có thể hình thành bất cứ mạch máu nào trong cơ thể gây tắc mạch. Triệu chứng, biểu hiện của tình trạng này liên quan đến cơ quan đích của mạch máu bị tổn thương.

Ví dụ tắc mạch máu não sẽ gây triệu chứng đột quỵ, đau đầu, ngất xỉu, yếu nửa người, thậm chí hôn mê; tắc động mạch vành tim gây cơn đau thắt ngực, mệt xỉu, tụt huyết áp; tắc các mạch tạng trong ổ bụng sẽ gây những cơn đau bụng bất thường mà siêu âm ổ bụng không thể phát hiện được; đặc biệt tắc mạch phổi cấp tính có thể gây khó thở tăng dần, tắc động mạch phổi nhánh lớn có thể gây đột tử”.

Huyết khối hậu COVID-19 sẽ rất nguy hiểm nếu các mạch máu bị tắc là mạch máu não, mạch vành tim, mạch phổi, các mạch tạng quan trọng như mạch thận. Cụ thể, tắc mạch máu não sẽ gây tàn phế, tắc mạch vành tim gây nhồi máu cơ tim dẫn tới suy tim, đột tử; tắc động mạch phổi cấp có thể gây suy hô hấp cấp hoặc tử vong, tắc động mạch thận có thể gây suy thận cấp; tắc động mạch chi dưới có thể gây hoại tử phải cắt cụt chi gây tàn phế.

Theo TS.BS Bùi Long hiện chưa có nghiên cứu nào cho thấy bệnh nhân hậu COVID-19 không có biểu hiện gì mà uống phòng bằng các thuốc chống đông. Nhưng với các bệnh nhân COVID-19 đã có bằng chứng xuất hiện các cục máu đông rồi thì phải điều trị chống đông máu một cách rất chặt chẽ, thậm chí kéo dài cả sau khi khỏi bệnh, sau khi hết cục máu đông.

Nhất là với bệnh nhân có bệnh nền, có tình trạng hẹp mạch máu mà bị COVID-19 cũng nên xem xét việc sử dụng thuốc kháng đông với các liều lượng phù hợp để dự phòng tránh hình thành các cục máu lớn cho bệnh nhân.

Để phòng ngừa, các bệnh nhân, nhất là những người có bệnh nền, nếu xuất hiện triệu chứng hậu COVID-19 thì nên đi kiểm tra, xét nghiệm. Bởi COVID-19 có thể đa tác động đến các cơ quan, chứ không chỉ riêng tim mạch.