Kể từ khi đại dịch bùng phát, du khách Việt Nam ngày càng quan tâm đến sức khỏe. Họ tìm kiếm những trải nghiệm, hoạt động gần với thiên nhiên để thư giãn và kết nối lại với môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, khi nhu cầu du lịch thiên nhiên ngày càng tăng, kéo theo các điểm du lịch tự phát "mọc" lên như nấm.
Mối nguy từ du lịch tự phát
Du lịch tại các địa điểm tự nhiên có thể mang đến các trải nghiệm độc đáo, mới lạ cho du khách nhưng cũng cần phải lưu ý đến hậu quả tiêu cực có thể xảy đến cho môi trường và tài nguyên của những nơi này. Đây cũng chính là điều mà bản thân hoạt động du lịch phải phụ thuộc vào.
Tình trạng quá tải du lịch tại các địa điểm tự phát còn gây ra những tác động bất lợi cho môi trường, chẳng hạn như phá hủy các đặc điểm tự nhiên.
Thay vì mang lại lợi ích cho du khách và các điểm đến, quá tải du lịch có thể gây áp lực lớn đối với việc sử dụng đất của địa phương, dẫn đến sự xói mòn đất, ô nhiễm gia tăng, mất môi trường sống tự nhiên và gây áp lực đối với các loài có nguy cơ tuyệt chủng.
Hơn hết, du lịch tự phát còn tồn tại những vấn đề như tắc nghẽn, lo ngại về an toàn và tác động tiêu cực đến văn hóa. Những ảnh hưởng này có thể dần phá hủy các nguồn tài nguyên môi trường mà du lịch phụ thuộc vào, dẫn đến sự phát triển không bền vững.
 |
| Các điểm cắm trại quanh hồ Trị An (Đồng Nai) đang lấn chiếm diện tích lòng hồ. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Các khu cắm trại quanh hồ Trị An (Đồng Nai) là ví dụ hoàn hảo để nói về mối nguy đến từ du lịch tự phát. Càng nhiều người đến khu vực này thì càng có nhiều rủi ro và các vấn đề phát sinh, chủ yếu do thiếu các quy tắc và quy định rõ ràng về quản lý khu vực.
Nếu không có các biện pháp hoặc hướng dẫn an toàn phù hợp, du khách có thể cắm trại và khám phá bất cứ nơi nào họ thích. Những hoạt động du lịch không được kiểm soát như xả rác, xói mòn đất và chặt cây tùy tiện có thể gây hại cho hệ sinh thái và đa dạng sinh học địa phương.
Ngoài ra, lượng lớn khách du lịch đổ về đây có thể dẫn đến tình trạng quá tải. Điều này sẽ gây áp lực lên cơ sở hạ tầng và nguồn lực của địa phương.
Sự xuống cấp về văn hóa cũng có thể xảy ra khi du khách coi thường phong tục, tập quán của cộng đồng địa phương, gây ra phản cảm và căng thẳng. Khi các địa điểm du lịch không được kiểm soát này trở nên phổ biến, du khách có thể tùy ý cư xử, gây ra xung đột với người dân địa phương.
Bên cạnh đó, các điểm du lịch tự phát có thể dẫn đến những lo ngại về an toàn cho khách du lịch và người dân địa phương. Cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng và dịch vụ khẩn cấp không đầy đủ cũng có thể làm trầm trọng thêm những rủi ro này.
Cần thêm khoản thu
Việc thu phí các điểm du lịch tự phát, trái quy định đang là vấn đề gây tranh cãi. Một mặt, việc thu phí có thể mang lại nguồn thu rất cần thiết cho việc duy trì và bảo tồn các khu vực này. Khoản phí này cũng có thể giúp kiểm soát số lượng du khách, giảm tác động đến môi trường và cộng đồng địa phương.
Song, việc thu phí cũng như một lời nhắc nhở khách du lịch phải quan tâm đến môi trường, ngăn cản hành vi vô trách nhiệm và đảm bảo rằng khách du lịch nhận thức được các quy định và quy tắc tại chỗ.
Các khoản phí này có thể được sử dụng cho việc bảo tồn và cải thiện cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như lắp đặt thùng rác, lối đi và nhà vệ sinh ở điểm đến. Phí nên được thu và quản lý bởi các cơ quan có thẩm quyền thích hợp.
 |
| Thu phí là một giải pháp để quản lý các điểm du lịch tự phát. Ảnh: everrtt mcintire/Unsplash. |
Mặt khác, việc thực hiện thu phí ở những điểm không được kiểm soát đòi hỏi phải có một hệ thống được cân nhắc kỹ lưỡng, minh bạch và công bằng. Nếu không được quản lý đúng cách, việc thu phí có thể bị lạm dụng, diễn ra thiếu trung thực và khiến du khách một đi không trở lại.
Ngoài ra, điều này có thể tạo ra gánh nặng cho khách du lịch có thu nhập thấp, làm gia tăng sự bất bình đẳng trong xã hội. Nó cũng có thể khiến những người đã trả tiền để đến thăm các điểm du lịch nổi tiếng cảm thấy bị lừa dối và không hài lòng.
Cuối cùng, quyết định áp dụng phí tại các điểm du lịch tự phát nên được đưa ra sau khi xem xét cẩn thận tác động đối với môi trường, cộng đồng lân cận và ngành du lịch.
Bằng cách cân bằng nhu cầu của các bên liên quan khác nhau và thúc đẩy các hoạt động du lịch có trách nhiệm, phí có thể là một công cụ có giá trị trong việc bảo tồn và thúc đẩy du lịch bền vững ở Việt Nam.
Bên cạnh đó, để du khách tự tái tạo các điểm đến này cũng là một cách để thúc đẩy du lịch bền vững. Những phương pháp phát triển du lịch này mang lại lợi ích cho môi trường, thúc đẩy giáo dục du lịch và nâng cao nhận thức, khuyến khích khách du lịch hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn và đã được thực hiện thành công ở nhiều quốc gia.
Để thúc đẩy du lịch tái tạo và có trách nhiệm, du khách nên có cơ hội tham gia vào các sáng kiến bảo tồn, chẳng hạn như trồng lại rừng, làm sạch bãi biển, giảm thiểu chất thải... Hơn cả là khi đến đây, du khách phải đối xử với những khu vực này bằng sự quan tâm như người dân địa phương.
