Xem thêm: Ước nguyện gói trong mâm ngũ quả của người Việt dịp Tết Nguyên đán
Ngày nay, hoa trái ngày càng nhiều và phong phú. Vì vậy mâm ngũ quả có thể nhiều hơn. Mỗi loại quả đều có mùi vị, màu sắc riêng và cũng mang những ý nghĩa nhất định.
Mâm ngũ quả 3 miền. Ảnh tư liệu
Theo các chuyên gia phong thủy, tùy từng vùng miền và quan niệm văn hóa riêng mà việc lựa chọn và bày biện những loại quả trên mâm ngũ quả cũng khác nhau. Từ đó, người ta chọn ra những loại quả mang ý nghĩa tâm linh, tinh thần để bày trên mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.
Sau đây là cách bài trí mâm ngũ quả theo 3 miền:
Miền Bắc
Miền Bắc thường trưng bày mâm ngũ hành theo năm yếu tố cơ bản của triết học phương Đông: Kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Mỗi yếu tố có một màu sắc và người ta thường chọn các loại trái cây có màu sắc tương ứng.
Mâm ngũ quả miền Bắc thường không thể thiếu: Nải chuối xanh, hồng, bưởi, hoặc quýt, cam, ớt đỏ, thanh long, quả phật thủ, đào hoặc táo.
Cách trình bày phổ biến và truyền thống nhất là: để nải chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Ở chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng, đào, hồng, quýt thì bày xung quanh còn những chỗ trống có thể cài xen kẽ quất, táo xanh hoặc quả ớt chín đỏ.
Để bày biện được đẹp, những quả to thường nằm ở dưới, những quả nhỏ nằm ở trên. Ảnh tư liệu
Nhiều người cho rằng rửa hoa quả trước khi bày biện sẽ giúp mâm ngũ quả của mình trở nên đẹp hơn, tuy nhiên quan điểm này hoàn toàn sai lầm. Thực tế, việc rửa trái cây sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Vì vậy, trước khi bày hoa quả, bạn chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được.
Miền Trung
Mâm ngũ quả miền Trung mang nặng ý nghĩa về lòng biết ơn chân thành đối với tổ tiên của họ. Điều đó lý giải cho việc mâm ngũ quả ở miền Trung thường được đơm từ các loại trái cây địa phương, nhà nào có thức nào, đơm thức ấy.
Không giống như miền Bắc hay người miền Nam sở hữu nhiều loại trái cây phong phú, đa dạng, mâm ngũ quả của người miền Trung khá đơn giản. Thường người miền Trung lựa chọn trái cây theo tiêu chí mùa nào thức nấy.
Những loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Trung gồm: nải chuối xanh, quả dừa, xoài, dứa, đu đủ, mãng cầu, quýt.
Mâm quả miền Trung thường kiêng cúng cam, và các loại trái cây có vị đắng, cay. Thay vào đó, người dân ở đây thường ưu tiên chọn các loại trái cây tròn đều, vị ngọt và lâu hỏng để bày trên mâm ngũ quả.
Miền Nam
Người miền Nam trưng mâm ngũ quả với mong muốn có một năm mới sung túc, cho nên câu cửa miệng thường là: “Cầu… vừa đủ xài”.
Vì vậy, họ sử dụng các loại trái cây có tên bao hàm ý mong muốn, phiên ra ngôn ngữ trái cây là mãng cầu – dừa – đu đủ – xoài.
Đồng thời “điền” thêm vào chỗ trống điều mình nguyện cầu. Ví dụ: sung (sung túc), thơm (năm mới tươi mới, thơm tho)…
Do đó, những loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Nam thường gồm: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dứa (thơm), dưa hấu vỏ xanh.
Bên cạnh mâm ngũ quả, người miền Nam cũng thường bày 2 quả dứa hoặc 2 quả dưa hấu hai bên bàn thờ để chúc may mắn.
Để mâm ngũ quả được đẹp, bạn hãy chọn 3 loại quả to nhất là đu đủ, dừa, xoài lên phía trước. Sau đó, bày những quả còn lại lên trên để tạo thành hình ngọn tháp. Khi chọn mua, bạn nên lựa chọn đu đủ xanh, có những đốm vàng là đẹp nhất. Trong khi đó, xoài nên có màu vàng đẹp, mãng cầu có dáng đẹp.
Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, biết là nào là “đủ”, nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.
Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt. Ví dụ:
Chuối: Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được.
Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.
Cam, quýt: Quýt làm cam chịu.
