Vượt ẩu, trong đó có vượt phải trên đường là hành vi rất nguy hiểm bởi tiềm ẩn nguy cơ cao dẫn tới tai nạn giao thông. Thực tế trong thời gian qua, nhiều trường hợp va chạm, thậm chí tai nạn đặc biệt nghiêm trọng xảy ra khi xe ô tô cố tình vượt lên xe khác từ phía bên phải mà không đảm bảo đủ an toàn.
Hiểu đúng về lỗi "vượt phải"
Điều 14, Luật Giao thông đường bộ quy định rõ “Khi vượt, các xe phải vượt về bên trái”, trừ 3 trường hợp sau: Khi xe phía trước có tín hiệu rẽ trái hoặc đang rẽ trái; khi xe chuyên dùng đang làm việc trên đường mà không thể vượt bên trái được; khi xe điện đang chạy giữa đường.
Còn theo định nghĩa tại Quy chuẩn kỹ thuật 41:2016/BGTVT của Bộ Giao thông vận tải: “Vượt phải là tình huống giao thông trong đó một phương tiện vượt phương tiện khác về phía bên phải của phương tiện bị vượt trên cùng một chiều đường tại các đường chỉ có một làn xe cơ giới mỗi chiều”.
Dựa vào quy định trên có thể thấy, hành vi "vượt phải" cấu thành khi vượt xe khác trên đường chỉ có một làn xe cơ giới mỗi chiều; còn đối với đường cao tốc hay đường quốc lộ có từ hai làn xe cơ giới trên mỗi chiều trở lên thì hành vi vượt lên từ làn đường phía bên phải không bị coi là vi phạm.
Đây cũng chính là điểm gây tranh cãi trong thời gian vừa qua giữa tài xế và lực lượng CSGT làm nhiệm vụ.
Nếu vi phạm lỗi "vượt phải", lái xe có thể bị xử phạt từ 3-5 triệu đồng, đồng thời tước GPLX từ 1-3 tháng theo Điều 5 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (được chỉnh sửa, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP) về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt.
Vượt xe thế nào cho đúng và an toàn?
Dù vượt trái hay vượt phải (đối với các trường hợp được phép vượt phải) thì khi vượt xe khác, lái xe vẫn cần tuân thủ tuyệt đối theo các quy định về an toàn được nêu tại khoản 2, Điều 14, Luật Giao thông đường bộ 2008 như sau:
- Xe xin vượt phải có báo hiệu bằng đèn hoặc còi; trong đô thị và khu đông dân cư từ 22 giờ đến 5 giờ chỉ được báo hiệu xin vượt bằng đèn;
- Xe xin vượt chỉ được vượt khi không có chướng ngại vật phía trước, không có xe chạy ngược chiều trong đoạn đường định vượt, xe chạy trước không có tín hiệu vượt xe khác và đã tránh về bên phải.
Cũng theo Điều 14, Luật Giao thông đường bộ 2008, không được vượt xe khác trong những trường hợp sau:
- Trên cầu hẹp có một làn xe; Đường vòng, đầu dốc và các vị trí có tầm nhìn hạn chế;
- Nơi đường giao nhau, đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt;
- Khi điều kiện thời tiết hoặc đường không bảo đảm an toàn cho việc vượt;
- Xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ.
Ngược lại, khi có xe xin vượt, nếu đủ điều kiện an toàn, người điều khiển phương tiện phía trước phải giảm tốc độ, đi sát về bên phải của phần đường xe chạy cho đến khi xe sau đã vượt qua, không được gây trở ngại đối với xe xin vượt.
Theo các tài xế giàu kinh nghiệm, khi vượt xe khác, ngoài đảm bảo những quy định trong quy tắc giao thông đường bộ đã nêu ở trên thì khi đã vượt xe cần phải dứt khoát, tránh "lừng khừng" hoặc chưa vượt hết thân xe đã chuyển làn dẫn đến tình huống tạt đầu rất nguy hiểm.
Hoàng Hiệp
