Sáng 17/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về đề nghị bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 đối với 2 dự án: Luật Căn cước công dân (sửa đổi), Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).
Riêng với Luật Căn cước công dân (sửa đổi), Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung vào Chương trình năm 2023, trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5 và thông qua kỳ họp thứ 6. Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (cơ quan thẩm tra) cũng đồng tình phương án này.
Nguy cơ lộ, lọt thông tin nếu tích hợp
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, Thường trực Ủy ban và các cơ quan nhận thấy có 4 nhóm chính sách được đề xuất trong đề nghị xây dựng Luật là phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước.
Về việc tích hợp thông tin khác ngoài thông tin trong Cơ sở dữ liệu căn cước công dân vào thẻ Căn cước công dân, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan tán thành, nhằm cải cách thủ tục hành chính, giảm giấy tờ cho công dân, tạo thuận lợi cho cơ quan, tổ chức và công dân trong thực hiện các giao dịch hành chính, dân sự.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Phạm Thắng).
Tuy nhiên, các cơ quan này lo ngại việc đưa nhiều thông tin cá nhân vào thẻ Căn cước công dân dẫn đến tăng nguy cơ lộ, lọt thông tin cá nhân. Do đó, cơ quan thẩm tra lưu ý cần có giải pháp chỉ cấp quyền đọc thông tin tích hợp trong thẻ Căn cước công dân phù hợp với yêu cầu quản lý, giao dịch của công dân trong từng trường hợp cụ thể, bảo đảm bí mật đối với những thông tin không trực tiếp liên quan đến yêu cầu quản lý, giao dịch cụ thể đó.
Cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra việc khai thác, sử dụng thông tin được tích hợp trong thẻ Căn cước công dân gắn chip đòi hỏi phải trang bị thiết bị đọc thẻ chuyên dụng cũng làm phát sinh chi phí đối với các cơ quan Nhà nước trong giải quyết thủ tục hành chính. Do đó, cần bổ sung đánh giá về chi phí xã hội và ngân sách Nhà nước dành cho việc này.
Về đề nghị bổ sung quy định cấp thẻ Căn cước công dân cho trẻ em dưới 14 tuổi, ông Tùng cho biết đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Quốc phòng - An ninh đề nghị cân nhắc.
Các cơ quan này phân tích độ tuổi dưới 14 tuổi, trẻ em đang trong giai đoạn phát triển thể chất, thay đổi nhanh về ngoại hình, khuôn mặt… nên thông tin nhận dạng nếu không được cập nhật thường xuyên sẽ thiếu chính xác.
Trong khi đó, phần lớn trẻ em dưới 14 tuổi không tự mình (hoặc không được phép) thực hiện các giao dịch hành chính, dân sự, nhất là các giao dịch đòi hỏi phải có thẻ Căn cước công dân, thường phải có cha, mẹ hoặc người giám hộ đại diện.
Cơ quan thẩm tra cũng đánh giá hồ sơ đề nghị chưa làm rõ, đánh giá đầy đủ về nhu cầu cấp thẻ Căn cước công dân của lứa tuổi này, trong khi việc cấp thẻ cho dù theo yêu cầu tự nguyện nhưng vẫn phát sinh kinh phí sản xuất thẻ và chi phí khác cho cả công dân và cơ quan Nhà nước, gây tốn kém không nhỏ.
Trong khi đó, một số ý kiến cho rằng chính sách cấp thẻ Căn cước công dân cho trẻ em dưới 14 tuổi như đề xuất của Chính phủ không có tính bắt buộc mà thực hiện theo nhu cầu của người dân là phù hợp, nhất là trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia hiện nay. Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu quy định rõ hơn về đặc điểm nhận dạng của trẻ em dưới 14 tuổi để ghi nhận trong thẻ Căn cước công dân; đồng thời, xác định cụ thể lộ trình thực hiện theo từng lứa tuổi nhất định để bảo đảm tính khả thi.
Cân nhắc quy định bổ sung tài khoản định danh điện tử
Về việc bổ sung quy định cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam không có quốc tịch sinh sống tại Việt Nam, Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh đề nghị không quy định việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này để không dẫn đến trùng lặp, phát sinh thêm giấy tờ.
Thường trực Ủy ban Pháp luật cho biết có 31.117 trường hợp người gốc Việt Nam không xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam, trong đó có nhiều người không có giấy tờ tùy thân, chưa được đăng ký cư trú.
Các cơ quan của Quốc hội đề nghị cân nhắc việc cấp Căn cước công dân cho trẻ dưới 14 tuổi (Ảnh: M.Q).
Đối với các trường hợp này cần có biện pháp quản lý phù hợp, tạo điều kiện để họ có thể tham gia vào các giao dịch dân sự, hành chính, dịch vụ công, nhất là các dịch vụ thiết yếu bảo đảm cuộc sống. Tuy nhiên, để có đầy đủ cơ sở xem xét, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội quyết định việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này.
Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ, tiêu chí để cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam không xác định được quốc tịch, chưa được đăng ký cư trú, không có giấy tờ tùy thân.
Về bổ sung quy định về "tài khoản định danh điện tử", đây là vấn đề từng được Chính phủ đề xuất điều chỉnh trong dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022), nhưng đã được đưa ra khỏi dự thảo Luật này để bổ sung điều chỉnh tại dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi).
Đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Quốc phòng - An ninh nhất trí với việc bổ sung quy định về "tài khoản định danh điện tử" trong dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi) như đề xuất của Chính phủ.
Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị cân nhắc chưa bổ sung quy định về "tài khoản định danh điện tử" vào dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi) vì đây là vấn đề mới được triển khai thực hiện không lâu, cần có thêm thời gian kiểm nghiệm trong thực tiễn, sau đó mới tổng kết, đánh giá để luật hóa.
Hơn nữa, Luật Căn cước công dân chỉ định danh cho đối tượng là công dân Việt Nam, còn tài khoản định danh điện tử định danh cho cả cá nhân, tổ chức nước ngoài nên không phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật.
Về đề nghị thay thế Giấy chứng minh nhân dân vẫn còn thời hạn để chuyển sang hoàn toàn sử dụng bằng thẻ Căn cước công dân, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành đề xuất này của Chính phủ.
Tuy nhiên, từ kinh nghiệm bỏ Sổ hộ khẩu giấy, đề nghị đánh giá tác động kỹ về vấn đề này (làm rõ số lượng Giấy chứng minh nhân dân đang còn thời hạn sử dụng theo quy định, chi phí phát sinh, tác động đối với người dân...) để từ đó xác định lộ trình thay thế phù hợp, bảo đảm tính khả thi, tránh gây xáo trộn, bức xúc cho công dân.
