"Bảo vệ Bác phải là người có lý lịch sạch, có tư tưởng cách mạng vững vàng, giỏi võ thuật, giữ bí mật tuyệt đối... Bởi vậy, tham gia đảm bảo an toàn cho Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm vinh dự, tự hào không phải ai cũng có được", ông Trần Nguyên Mười hồi tưởng.
90 tuổi đời, 60 tuổi Đảng, mái đầu bạc như cước, ông Trần Nguyên Mười (trú xã Phúc Thọ, huyện Nghi Lộc, Nghệ An) toát lên vẻ đẹp tinh anh, mẫn tiệp.
Bước sang tuổi 18 cũng là khi chiến dịch biên giới Thu Đông đang diễn ra ác liệt, chàng thanh niên Trần Nguyên Mười có mặt trong đội hình Thanh niên xung phong Nghệ An mở đường chiến lược từ Thanh Hóa đi Hòa Bình.
Cuối năm 1953, nhiệm vụ mở đường hoàn thành, theo yêu cầu nhiệm vụ mới, Trung đoàn thanh niên xung phong Phúc Thọ chuyển sang An toàn khu (ATK) Định Hóa (Thái Nguyên). Tại đây, đơn vị có nhiệm vụ bảo vệ chốt vào ATK, phụ trách vận tải tại bến phà Cóc - đưa đón cán bộ vào, ra ATK. Tại bến phà bắc qua suối Cóc này, chàng trai quê hương Nghi Lộc lần đầu tiên được gặp Bác Hồ.
Đó là một đêm cuối năm 1953, Trung đội thanh niên xung phong Phúc Thọ có nhiệm vụ đưa một chiếc ô tô qua suối. Ai cũng hiểu, từ ATK đi ra sẽ là một nhân vật quan trọng. Trời lạnh, nước chảy xiết, anh em hò dô để kéo dây tời, nhanh đưa khách qua bến.
"Khi xe rời khỏi bến, một đồng chí trong đoàn hỏi "Ai là người phụ trách ở đây?". Khi đó, tôi là trung đội trưởng trung đội Thanh niên xung phong nên đáp lời. Đồng chí lại gần, ghé tai tôi, nói nhỏ: "Trên xe là Bác Hồ. Đồng chí lại gặp Bác". Nghe vậy, tôi vừa hồi hộp, vừa vui sướng.
Khi tôi lại gần, Bác đặt bàn tay lên vai tôi, hỏi thăm sức khỏe anh em làm việc ở bến phà. Nghe tôi trả lời, Bác nhận ra giọng Nghệ An liền hỏi "Cháu là người quê ta phải không?",. Tôi trả lời: "Thưa Bác, toàn trung đội là người Nghi Lộc, Nghệ An". Nghe vậy Bác rất vui và gửi cả trung đội 1 hộp kẹo và 1 cây thuốc lá", ông Mười hồi tưởng.
Bất ngờ được gặp Bác Hồ bằng da bằng thịt, chàng thanh niên đứng bất động một hồi lâu, đến khi chiếc xe khuất xa mới sực tỉnh. Anh chạy như bay xuống bến phà, chia sẻ niềm vui của mình với mọi người. Khi biết vừa được phục vụ Bác Hồ, ai cũng vui sướng. Càng vui sướng hơn, họ được đón nhận món quà của Bác.
Chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi, đơn vị ông Mười được lệnh rời ATK về Hà Nội, chuẩn bị đón các cơ quan Trung ương trở về. Ông Mười được lựa chọn tham gia đội diễu binh chào mừng giải phóng Thủ đô, đón Bác trở về sau 9 năm kháng chiến.
Ngày 10/10/1954, từ 5 Cửa Ô, trong tiếng nhạc trầm hùng, trong tiếng reo vui chào đón của đồng bào Thủ đô, trong rừng cờ hoa, đoàn quân chiến thắng tiến vào nội đô. Đây là lần thứ 2 ông Mười tận mắt thấy Bác. Và ông cũng không thể ngờ được, chỉ một thời gian ngắn sau, mình trở thành người lính an ninh, bảo vệ Bác tại Phủ Chủ tịch.
Tháng 4/1955, chàng trai Trần Nguyên Mười được chuyển ngành sang Công an, tham dự lớp "đào tạo 3" tại Hà Đông. Hoàn thành khóa học, anh lính trẻ nhận quyết định phân công công tác tại Phòng 1, Cục cảnh vệ - Bộ Công an, có nhiệm vụ bảo vệ Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch, nơi Người ở và làm việc từ tháng 12/1954.
"Công tác bảo vệ Bác Hồ hết sức nghiêm ngặt với 3 lớp. Lớp ngoài cùng do quân đội phụ trách, tiếp đến là các trạm gác do Cục cảnh vệ hóa trang, có nhiệm vụ bảo vệ 24/24h, cuối cùng là lực lượng cận vệ của Bác.
Do yêu cầu nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nên tham gia bảo vệ Bác là những người được chọn lựa kỹ càng từ nhiều đơn vị, phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe về bản lĩnh chính trị, tư tưởng, đạo đức, giỏi võ thuật, giữ bí mật tuyệt đối... Bởi vậy, với những người lính cảnh vệ như chúng tôi, đây là nhiệm vụ và cũng là niềm vinh dự, tự hào", ông Trần Nguyên Mười chia sẻ.
Cũng bởi nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nên mỗi ca gác của lực lượng an ninh công an tại Phủ Chủ tịch chỉ kéo dài 1 tiếng đồng hồ, các ca đổi gác 24/24h, mỗi người một ngày đảm nhiệm 2 ca gác vào ban ngày và ban đêm.
Ngoài thời gian gác, mọi người có nhiệm vụ rèn luyện các kỹ năng của người lính bảo vệ và học chính trị, học tập văn hóa. Bước chân rời quê hương tham gia kháng chiến, ông Mười mới học xong lớp 4. Trong thời gian thực hiện nhiệm vụ tại đây, vừa hoàn thành nhiệm vụ của người cảnh vệ, người lính Trần Nguyên Mười đã hoàn thành chương trình học phổ thông, rồi vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ký ức người lính cảnh vệ 10 năm bảo vệ Bác Hồ (Video: H. Lam).
"Ngoài việc huấn luyện, học tập, chúng tôi tích cực tăng gia sản xuất. Bác nói một khoảnh đất rộng chừng một mét có thể trồng 2 cây cà, như vậy chúng ta vừa có lương thực, lại có thể rèn luyện sức khỏe", ông Mười kể.
Sau hơn 2 năm thực hiện nhiệm vụ tại Phòng 1 - Cục cảnh vệ, ông Mười được điều động sang Phòng 3. Đơn vị này có trách nhiệm bảo vệ tuyệt đối an toàn cho tân khách (các nguyên thủ nước ngoài) khi đến thăm Việt Nam và các chuyến công tác của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Theo ông Mười, đây thực sự là nhiệm vụ khó khăn, các lực lượng phản động, chống phá và tay sai của địch có thể trà trộn khắp nơi. Trong khi đó, Bác Hồ luôn là người gần gũi với nhân dân, đi đến địa phương, đơn vị nào, Bác luôn muốn gặp gỡ trực tiếp người dân để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của bà con. Bởi vậy, có khi cảnh vệ phải đi trước cả tháng, "làm sạch" địa bàn, loại trừ mọi nguy cơ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho Hồ Chủ tịch.
Năm 1965, ông Trần Nguyên Mười được điều động từ Cục Cảnh vệ - Bộ Công an sang đảm nhiệm nhiệm vụ tại Bộ tư lệnh Quân khu 4. Trong thời gian từ năm 1965 đến cuối năm 1966, ông có nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho các Chính ủy Quân khu 4 như Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, Trung tướng Lê Hiến Mai.
Giữa năm 1967, ông Trần Nguyên Mười tháp tùng Tư lệnh kiêm Chính ủy Quân khu 4 Lê Quang Hòa cùng đoàn đại biểu Quân khu dự Đại hội anh hùng chiến sỹ thi đua quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Đây cũng là thời điểm Đại đội 22, Tiểu đoàn 4, Trung đoàn pháo binh 222 bắn rơi máy bay F8U tại cầu Om, huyện Đô Lương (Nghệ An) - chiếc máy bay thứ 1.900 bị bắn rơi ở miền Bắc.
Đoàn đại biểu anh hùng, chiến sỹ thi đua của Quân khu 4 vinh dự được gặp Bác Hồ, được Bác mời cơm.
"Tôi và đồng chí lái xe ăn cơm ở ngoài xe thì một đồng chí phục vụ của Bác ra bảo Bác gọi chúng tôi vào ăn cơm cùng. Bữa cơm có cá, có đĩa rau muống, đĩa trứng gà rán, bát nước tương và bát cà muối. Bác bảo "cá bắt dưới ao, rau muống tự trồng, trứng gà tăng gia, cà muối cũng do anh em trồng trong vườn ở Phủ Chủ tịch, còn tương là đồng bào Nghệ An cho Bác".
Bác hỏi thăm tình hình chiến đấu và cuộc sống của đồng bào Quân khu 4, động viên đồng bào chiến sỹ tiếp tục thi đua lập công để sớm đánh đuổi giặc Mỹ xâm lược. Suốt bữa, Bác liên tục gắp cho chúng tôi, giục chúng tôi ăn nhưng được ngồi gần Bác, được ăn cơm với Bác, vui quá quên cả ăn", ông Mười hồi tưởng về bữa cơm đặc biệt mà ông gọi "bữa cơm ngon nhất" của mình.
Suốt 10 năm được tham gia bảo vệ Bác Hồ, ấn tượng của ông Mười về vị nguyên thủ là Người giản dị, gần gũi, không có khoảng cách giữa Chủ tịch nước với anh em cảnh vệ hay người dân.
"Bác sống gần gũi với quần chúng, nhất là với những người có khuyết điểm. Người bảo, những người có khuyết điểm thì phải gần gũi để họ không bị mặc cảm, phải giúp đỡ họ sửa sai và tiến bộ. Bác nói, người cộng sản, làm việc gì hay đi đâu, nói năng, hành động phải gương mẫu, phải tự mình lãnh đạo mình rồi mới có thể lãnh đạo được người khác", ông Mười tâm sự.
Trải qua nhiều cương vị công tác, năm 1984, Đại úy Trần Nguyên Mười nghỉ hưu. Trở về quê, ông tiếp tục đảm nhận nhiều nhiệm vụ tại các tổ chức chính trị tại địa phương. Học tập Bác, ông sống ngay thẳng, chân thật, cần kiệm, đấu tranh quyết liệt với các sai phạm, gần gũi với nhân dân... Niềm tự hào của ông là các con trưởng thành, tiếp bước ông, phục vụ trong ngành quân đội, công an.
