“Kho báu sinh học” của Borneo
Borneo còn được biết đến với tên gọi Bà La Châu hay Kalimantan, là hòn đảo trải dài trên lãnh thổ 3 quốc gia: Brunei, Indonesia và Malaysia. Hơn một nửa đảo Borneo thuộc Malaysia và Brunei, trong đó các bang Sabah và Sarawak của Malaysia chiếm 26% diện tích đảo. Đây là những nơi du lịch khá phát triển, vì thế, du khách thường lựa chọn đến Borneo từ Malaysia.
Borneo không phải là điểm đến phù hợp với những du khách ưa thích sự náo nhiệt bởi ở đây không có các trung tâm vui chơi giải trí sôi động hay những nhà hàng, quán bar tấp nập. Hệ thống giao thông ở đây cũng không có sẵn phương tiện công cộng thuận tiện như tàu điện ngầm, xe buýt, tàu hỏa... Thay vào đó, du khách có thể thuê ô tô, xe máy rồi tự mình khám phá các điểm đến hoặc nhờ sự trợ giúp của các hướng dẫn viên bản địa.
Biển mây trên đỉnh núi Kinabalu.
Điểm đáng đến đầu tiên là ngọn núi cao nhất khu vực Đông Nam Á: Núi Kinabalu - Di sản thế giới đầu tiên được UNESCO công nhận của Malaysia. Ngọn núi lửa 15 triệu năm tuổi này nằm trong khu vực Vườn quốc gia Kinabalu, có chiều cao 4.095m và được ví như “kho báu sinh học” của Borneo. Nơi đây sở hữu hơn 5.000 loài thực vật (nhiều hơn cả châu Âu và Bắc Mỹ cộng lại), trong đó có khoảng 1.200 loài lan, 608 loài dương xỉ cùng các loài cây du nhập từ những vùng khác như đỗ quyên Himalaya, sồi và hạt dẻ Trung Âu, bạch đàn và trà Australasia... Nếu may mắn, du khách có thể bắt gặp những bông Rafflesia - loài hoa bắt côn trùng khổng lồ đầy màu sắc chỉ nở trong 3 - 5 ngày một năm. Ngoài ra, Kinabalu là nơi sinh sống của 326 loài chim, 100 loài động vật có vú; là quê hương của loài ếch bé bằng móng tay, đười ươi Borneo, chim mỏ sừng tê giác, vượn Müller...
Kinabalu là điểm đến yêu thích của những người thích leo núi. Để bảo tồn nét nguyên sơ và sự đa dạng sinh học của ngọn núi này, chính quyền địa phương kiểm soát chặt chẽ số lượng khách du lịch thông qua việc cấp giấy phép tham quan. Du khách thường phải đặt trước 6 tháng và đóng một khoản gồm phí công viên, giấy phép leo núi, bảo hiểm và phí hướng dẫn. Ngoài ra, họ còn phải cam kết không vứt rác thải bừa bãi, không sử dụng túi nilon... Bù lại, hành trình 2 ngày 1 đêm chinh phục đỉnh núi Kinabalu với trải nghiệm ngủ đêm trên núi, ngắm mặt trời mọc, đi bộ trên mây hay đắm mình trong những điểm sương mù xoáy sẽ khiến du khách cảm thấy mình như lạc trong thế giới cổ tích, quên hết mọi lo toan để tái tạo năng lượng, cảm xúc...
Khám phá văn hóa bản địa độc đáo
Bên cạnh núi Kinabalu, Borneo còn nổi tiếng với những khu rừng mưa nhiệt đới có niên đại khoảng 140 triệu năm. Những khu rừng mưa cổ nhất thế giới này được ví như “rừng Amazon của châu Á” và là nơi trú ẩn quan trọng của nhiều loài động vật rừng đặc hữu như voi, tê giác, báo gấm Borneo, cành cạch mỏ móc, hồng hoàng mũ cát, tê điểu... Đây có lẽ cũng là nơi tập trung dày đặc khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia, khu bảo tồn động vật hoang dã. Ẩn sâu trong những khu rừng già còn có những bộ tộc thiểu số sống quần tụ, độc lập với thế giới bên ngoài.
Trẻ em bộ tộc Bajau có thể lặn biển hàng giờ để bắt cá.
Điều đặc biệt là, du khách có thể tham gia những tour khám phá rừng, xem người dân bản địa biểu diễn nghệ thuật vào ban đêm giữa rừng xanh sâu thẳm, hay tìm hiểu cuộc sống gắn bó với rừng già của bộ tộc du mục Penan ở Long Lellang. Tại đây, du khách sẽ được chứng kiến cách người dân lấy thức ăn, nước uống, làm nơi ở, đan rổ, làm vòng tay, nhạc cụ... từ dây mây và tre. Dưới sự chỉ dẫn của các hướng dẫn viên bản địa, du khách sẽ có những trải nghiệm độc đáo khó quên.
Rời xa những khu rừng già, du khách hãy xuống vùng biển để tìm hiểu cuộc sống của bộ tộc “người cá” Bajau. Họ được biết đến với tài nghệ lặn biển, đánh bắt hải sản không tưởng khi có thể lặn sâu 20 - 30m mà không cần bình dưỡng khí. Từ nhiều thế kỷ trước, bộ tộc Bajau đã chọn vùng “tam giác san hô” giữa Philippines, Indonesia, Malaysia, Đông Timor làm nơi sinh sống. Trong một thời gian dài, rất ít người biết đến sự tồn tại của họ.
Trong tín ngưỡng của người Bajau, biển là nơi linh thiêng, che chở cho họ. Vì thế, khi sinh ra và mất đi, cuộc sống của họ đều gắn với biển khơi. Sự thích nghi lâu đời này đã tạo nên bộ gen đặc biệt cho người Bajau, vì thế, ngay từ khi còn rất nhỏ, trẻ con đã có thể bơi lặn, đánh bắt cá cùng cha mẹ mình để đổi lấy nhu yếu phẩm cần thiết. Tuy nhiên, việc lặn sâu trong thời gian dài khiến màng nhĩ của người Bajau bị tổn thương. Để có thể bơi lội thoải mái dưới nước hàng giờ hay lặn sâu hàng chục mét mà không bị đau đớn bởi sức ép của nước, người Bajau sẽ chọc thủng màng nhĩ của những đứa trẻ. Đó là lý do vì sao hầu hết người Bajau đều bị lãng tai.
Ngày nay, do những tác động ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển, cộng với nhu cầu cuộc sống phát triển nên người Bajau đã dịch chuyển vào sinh sống ở các khu vực gần bờ hơn. Vì thế, du khách đến Borneo có thể dễ dàng tìm hiểu cuộc sống, phong tục tập quán của người Bajau - bộ tộc “người cá” cuối cùng của Malaysia và thế giới.
