Các đối tượng cho vay tiền trên mạng nhắm tới những người phụ nữ Campuchia đang cố gắng duy trì hoạt động kinh doanh, và nguồn thu để nuôi sống gia đình. Tuy nhiên, những người phụ nữ chấp nhận vay tiền online lại đang phải gánh mức lãi suất “cắt cổ” hàng tháng lên tới 80% khoản vay chỉ là vài trăm USD, và cuối cùng bị dụ dỗ thế chấp khoản vay bằng "ảnh nóng".
Để trả hết các khoản nợ cũ dùng để mở nhà hàng ăn uống ở tỉnh Kampot, cô Vanna (tên nhân vật đã được thay đổi), người mẹ của 3 đứa con, đã phải tiêu toàn bộ số tiền tiết kiệm trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 xuất hiện.
Khi đang chìm ngập trong nợ nần và nhà hàng phải đóng cửa, người phụ nữ (37 tuổi) đã nhìn thấy thông tin quảng cáo cho vay tiền có tên "Loanly Internet" trên Facebook. Theo quảng cáo, những khách hàng đầu tiên sử dụng dịch vụ sẽ nhận được 50 USD trong giai đoạn khủng hoảng tài chính cá nhân.
“Nhưng tôi cần nhiều tiền hơn thế, do đó bên cho vay đã đề nghị cho tôi vay 1.000 USD nếu tôi đưa cho họ ảnh và video khỏa thân (nude) để đăng lên hệ thống của họ. Tôi không muốn làm như vậy vì cảm thấy xấu hổ, nhưng tôi không còn lựa chọn nào khác”, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời cô Vanna.
Trên thực tế, nhiều hộ gia đình ở khu vực Đông Nam Á đang chật vật trong cuộc khủng hoảng nợ nghiêm trọng do tác động của dịch bệnh Covid-19, kèm théo tình trạng lạm phát tăng cao trên toàn cầu khiến giá bán các mặt hàng thiết yếu từ trứng, mỳ cho tới xăng dầu đều leo thang.
Tại Campuchia, số lượng người sống dưới mức nghèo đói đã tăng lên 1,3 triệu, và 18% trong tổng số 16 triệu dân ở nước này đang sống trong cảnh vô cùng chật vật.
Tuy nhiên, dịch bệnh Covid-19 lại chính là cơ hội vàng đối với những đối tượng cho vay nặng lãi kiếm lời nhanh chóng. Giống như nhiều người thuộc tầng lớp trung lưu đang gánh nặng nần, cô Vanna không tìm được nơi nào cho vay tiền ngoài Loanly.
Nhưng ngay cả khi đã gửi đi nhiều bức ảnh nude, người mẹ 3 con vẫn chỉ được Loanly chuyển cho 500 USD. Số còn lại bên cho vay giữ lại để khấu trừ trước các khoản lãi. Cô Vanna đành vay thêm 1.000 USD.
Đáng nói, Loanly tính lãi suất là 20%/tuần, tăng gấp đôi lên sau mỗi tuần và có thể lên tới 80% giá trị khoản vay cho mỗi tháng chưa thanh toán. Trong khi đó, theo luật pháp Campuchia, bên cho vay hợp pháp và ngân hàng chỉ có thể tính lãi suất tối đa là 1,5%/tháng hay 18%/năm.
Chiến lược tàn nhẫn
Sử dụng mạng xã hội là vũ khí chiến lược, những tổ chức cho vay nặng lãi có thể dễ dàng tìm kiếm được con mồi. Theo các nạn nhân của Loanly Internet, những kẻ cho vay trực tuyến hướng tới người dùng Facebook và Telegram bằng những chương trình mang tên "Monkey Loan", "Happy" và "Tiger and Lion Loan’.
Khi chính quyền địa phương vào cuộc điều tra, một số trang cho vay online sẽ biến mất và sau đó tái xuất hiện với những tên gọi mới. Song tất cả đều áp dụng chung một chiêu thức hoạt động tàn nhẫn là ứng tiền nhanh cho nạn nhân, sau đó đe dọa và tống tiền để tăng gấp 4 số tiền cho vay ban đầu.
“Khi tôi không trả khoản vay đúng hạn, chúng đã gửi ảnh và video nude của tôi cho đứa con gái 16 tuổi và con trai 14 tuổi”, cô Vanna nói.
Chuyện này xảy ra vào tháng Tám và trong những tuần sau đó, 2 đứa con của cô Vanna nhìn mẹ với ánh mặt hoàn toàn khác. Chúng trở nên xa lánh và thiếu tôn trọng mẹ.
Tổ chức nhân quyền LICADHO cho hay một số phụ nữ Campuchia là nạn nhân của Loanly Internet chia sẻ họ đã bị dụ dỗ để gửi ảnh khỏa thân làm vật đảm bảo các khoản vay.
"Những phụ nữ này bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ các hành vi đe dọa. Một số muốn tự tử, và lo lắng cho cuộc sống hôn nhân cũng như sự an toàn của con cái ", báo cáo của LICADHO cho biết.
Hiện Loanly Internet đã biến mất khỏi các kho ứng dụng ở Campuchia, nhưng vẫn hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội.
Bài học nhớ đời
Ông Chea Pov, Giám đốc phòng tội phạm mạng Campuchia, nhấn mạnh các nạn nhân của những tổ chức cho vay nặng lãi trên mạng thường xấu hổ nên không dám tố giác.
Theo ông Pov, việc báo cáo sự việc bị lừa với các tổ chức phi chính phủ cũng không thể đưa những kẻ lừa đảo ra trừng trị trước pháp luật.
“Chúng tôi cần bằng chứng. Nhưng nếu như các nạn nhân không bàn giao, chúng tôi không thể làm gì”, ông Pov nhấn mạnh thêm phần lớn nạn nhân không sẵn lòng chia sẻ hình ảnh và video nude mà họ từng gửi cho các bên cho vay nặng lãi để dùng làm vật đảm bảo cho khoản vay.
Một phụ nữ có tên Sar Pisey cho hay một chi nhánh của Loanly Campuchia đã yêu cầu cô trả thêm 3.000 USD, ngoài số tiền lãi 2.000 USD mà cô đã trả cho khoản vay 6.750 USD.
“Tôi đã trả hơn 8.000 USD trong 2 tháng. Tôi nói họ có thể tới nói chuyện trực tiếp với tôi, và tôi sẵn sàng đối mặt việc bị kiện", cô Sar nói qua điện thoại nhưng bị một ông chủ người Malaysia cắt ngang cuộc nói chuyện và la hét dọa nạt.
Với bằng chứng mà một nạn nhân cung cấp, hôm 1/9, cảnh sát tỉnh Kandal đã bắt giữ 2 người đàn ông trước cáo buộc gian lận cho vay dưới tên công ty “Diaman 55”. Trong đó, một đối tượng làm phiên dịch cho công ty và mang quốc tịch Campuchia, người còn lại là công dân Malaysia (41 tuổi).
Còn đối với cô Vanna, lần vay tiền online đã khiến cô có bài học nhớ đời. Hiện tại, cô đang phải đối mặt với nỗi đau hàng ngày của một người mẹ luôn cảm thấy xấu hổ trước mặt các con.
"Cuộc sống của tôi ngày càng trở nên tồi tệ hơn từ khi tôi vay tiền. Không ai trong gia đình còn muốn nói chuyện với tôi", cô Vanna chua xót nói.
Minh Thu (lược dịch)
