Số liệu thống kê từ Cơ quan Hải quan Trung Quốc, trong 3 tháng đầu năm 2023, quốc gia này chi 1,18 tỷ USD để nhập khẩu 885,3 nghìn tấn trái cây gồm: chuối, xoài, măng cụt, dưa hấu, sầu riêng, nhãn, chôm chôm, thanh long, vải thiều.
So với năm ngoái, khối lượng nhập khẩu giảm 18,9% nhưng tăng 6,2% về trị giá.
Giá nhập khẩu bình quân 9 loại trái cây trên là 1.329,7 USD/tấn, tăng 31% so với cùng kỳ năm 2022.
Trong đó, chuối, nhãn, thanh long, sầu riêng được Trung Quốc nhập nhiều nhất. Cụ thể, quốc gia hơn 1,4 tỷ dân này nhập khẩu 513,8 nghìn tấn chuối, trị giá 313,1 triệu USD. Philippines và Việt Nam là thị trường cung cấp chuối chủ yếu cho Trung Quốc.
Đáng chú ý, sau khi Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư xuất khẩu quả chuối tươi chính ngạch, nhập khẩu chuối từ Việt Nam tăng mạnh, đạt 225 nghìn tấn, trị giá 108,6 triệu USD, tăng 39,6% về lượng và tăng 22,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Nhập khẩu quả nhãn của Trung Quốc quý I/2023 đạt 125 nghìn tấn, trị giá 168 triệu USD; nhập khẩu thanh long đạt 97,2 nghìn tấn, trị giá 93,3 triệu USD.
Nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc cũng tiếp tục tăng mạnh, đạt 91,4 nghìn USD, trị giá 506,8 triệu USD, tăng 154,3% về lượng và tăng 124,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Những năm trước đây, Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu sầu riêng từ Thái Lan. Tuy nhiên, sau khi Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng chính ngạch, Việt Nam đã trở thành quốc gia Đông Nam Á thứ hai sau Thái Lan được xuất khẩu chính ngạch sầu riêng tươi sang Trung Quốc.
Về thị trường, Việt Nam và Thái Lan là hai nhà cung cấp chính 9 loại quả này cho Trung Quốc. Tỷ trọng trái cây Thái Lan và Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu trái cây của Trung Quốc đều tăng.
Theo đó, trong quý I/2023, Trung Quốc nhập 376,3 nghìn tấn các loại trái cây này của Việt Nam, trị giá 342,3 triệu USD, giảm 15,4% về lượng nhưng tăng 2,1% về trị giá. Cùng với đó, Trung Quốc cũng nhập 204,6 nghìn tấn của Thái Lan, trị giá 583 triệu USD, giảm 3% về lượng nhưng tăng 20,2% về trị giá.
Đáng chú ý, giá trung bình 9 loại trái cây Trung Quốc nhập từ Việt Nam chỉ 909,6 USD/tấn, còn nhập từ Thái Lan lên tới hơn 2.850 USD/tấn.
Những con số trên cho thấy, lượng trái cây của Việt Nam xuất sang Trung Quốc nhiều gấp 1,8 lần lượng trái cây của Thái Lan, song số tiền thu về lại thua xa.
Tại một diễn đàn thúc đẩy xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc, ông Bob Wang - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nam Ninh (Quảng Tây) - từng chỉ rõ, về sản lượng trái cây 5,43 triệu tấn hàng năm, Thái Lan chắc chắn ở thế yếu so với sản lượng 12-13 triệu tấn của Việt Nam.
Nhưng về mặt giá trị xuất khẩu, năm 2022, người Thái dự kiến thu về 8,53 tỷ USD, trong khi Việt Nam ước đạt 3,2 tỷ USD.
Theo ông Bob Wang, nhiều doanh nghiệp sản xuất trái cây Việt Nam thiếu hiểu biết về xu hướng thị trường, bán hàng một cách thụ động. Khi các chợ đầu mối của Trung Quốc mở cửa vào buổi sáng, thương nhân Thái Lan có thể nắm bắt giá cả nhanh chóng và bán sản phẩm hiệu quả, trong khi thương nhân Việt Nam chậm hơn.
Lãnh đạo Hiệp hội rau quả Việt Nam cũng thừa nhận, trong xuất khẩu trái cây, người Thái Lan thích ứng rất nhanh. Họ theo chân doanh nghiệp Việt vào tận các vùng trồng của nước ta để tìm hiểu. Với sầu riêng, khi Việt Nam xuất lô hàng đầu tiên sang Trung Quốc, Thái Lan đưa tin rầm rộ. Họ tìm hiểu và phân tích kỹ càng đối thủ cạnh tranh trực tiếp.
Sầu riêng Việt Nam đang phải cạnh tranh với hàng Thái tại thị trường Trung Quốc
Mới đây, truyền thông Thái Lan cũng đưa tin, trước áp lực cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc, quốc gia này đã tự nâng chuẩn chất lượng sầu riêng xuất khẩu. Nước này cũng thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng bằng đường bộ, đường sắt quá cảnh qua Lào nên vận chuyển sầu sang Trung Quốc nhanh hơn.
Một chuyên gia trong ngành nông nghiệp cho rằng, Việt Nam phải học người Thái từ sản xuất, làm thương hiệu cho tới cách bán hàng.
Trung Quốc là thị trường lớn và tiềm năng, song ngày càng khó tính. Không chỉ đòi hỏi chất lượng hàng hóa tốt, đảm bảo an toàn thực phẩm mà mẫu mã còn phải bắt mắt. Người tiêu dùng Trung Quốc cũng chuộng hàng có thương hiệu.
Người Thái làm rất tốt những điều này. Họ tìm hiểu kỹ thị trường xuất khẩu rồi quay lại sản xuất hàng hóa phù hợp, đúng thị hiếu nhất. Đây cũng là lý do trái cây Thái Lan có thể đi sâu vào thị trường nội địa Trung Quốc, còn hàng Việt mới thâm nhập được vào các tỉnh sát biên giới.
