Gần đây, việc chế tạo nguyên mẫu AUV Snakehead đầu tiên đã hoàn thành, và bắt đầu đi vào quá trình thử nghiệm.
Dự án AUV cỡ lớn
Đầu những năm 2010, Hải quân Mỹ bắt đầu phát triển ý tưởng về Phương tiện không người lái cỡ lớn dưới nước (Large Displacement Unmanned Underwater Vehicle - LDUUV). Trong giai đoạn đầu, các tính năng và công nghệ cơ bản đã được xác định. Ngoài ra, các mẫu mô phỏng với một số tính năng đặc thù đã được xây dựng và thử nghiệm.
Sau đó, công việc phát triển dự án LDUUV mới có tên gọi là “Snakehead” (lấy tên một loài cá nước ngọt ở Mỹ) đã bắt đầu. Hoạt động quản lý tổng thể dự án được giao cho Trung tâm Hải quân Tác chiến dưới biển Newport (Naval Undersea Warfare Center Division Newport). Một số tổ chức thương mại cùng tham gia với tư cách là nhà cung cấp công nghệ và thiết bị.
Trong thời gian tới, dự án sẽ hoàn thành giai đoạn 1. Mục đích chính là thử nghiệm nguyên mẫu và kiểm tra thực tế các ý tưởng, giải pháp của chương trình.
Theo kế hoạch ban đầu, chiếc AUV đầu tiên của lớp Snakehead sẽ xuất hiện và thử nghiệm trên biển vào năm 2019. Tuy nhiên, lịch trình đã được sửa đổi, và việc thử nghiệm bị hoãn lại đến năm 2021.
Đến tháng 2-2022, AUV Snakehead mới được thử nghiệm lần đầu tiên tại căn cứ NAVSEA ở Newport. Các đợt kiểm tra khác trong giai đoạn này cũng cũng diễn ra ngoài khơi Newport trong thời gian tới.
 |
| Phương tiện không người lái tự hành dưới nước Snakehead. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ |
Tháng 12-2020, căn cứ NAVSEA đã đưa ra yêu cầu đề xuất cho Giai đoạn 2 của chương trình LDUUV. Mục đích của giai đoạn tiếp theo của dự án là cải thiện hơn nữa thiết kế AUV Snakehead hiện có, nhằm hướng tới việc triển khai và sử dụng trong tương lai cho Hải quân Mỹ.
Các đề xuất kỹ thuật của nhà thầu cho Giai đoạn 2 đã được chấp nhận đầu năm 2021. Hải quân Mỹ sau đó đã xem và lựa chọn được các mẫu tối ưu nhất. Hiện các nhà thầu được lựa chọn hiện đang phát triển Giai đoạn 2 của dự án Snakehead. Thời gian hoàn thành quá trình phát triển này vẫn chưa được xác định.
Theo các chuyên gia, tương lai của chương trình LDUUV vẫn chưa thực sự chắc chắn. Mặc dù, AUV Snakehead đầu tiên đã bước vào thử nghiệm, nhưng các nhà phát triển chưa thể xác định thời gian hoàn thành.
Thời gian xuất hiện phiên bản AUV thứ 2 phụ thuộc vào kết quả và quá trình hoàn thành các thử nghiệm trên nguyên mẫu đầu tiên này. Đồng thời, trong Giai đoạn 2, Snakehead cũng phải được thử nghiệm và tinh chỉnh thêm. Và chỉ sau đó Hải quân Mỹ mới có thể nhận được một tổ hợp chiến đấu dưới nước mới.
Công nghệ và mục tiêu tương lai
Phương tiện tự hành Snakehead được tạo ra từ một nền tảng đa năng dưới nước, có khả năng mang nhiều tải trọng. Nhờ các thiết bị khác nhau, AUV này có thể giải quyết nhiều nhiệm vụ, cung cấp khả năng hỗ trợ cần thiết cho các tàu ngầm hoặc toàn bộ hạm đội.
AUV Snakehead thử nghiệm đầu tiên có hình háng bên ngoài khá đơn giản. Nó có thân hình trụ, với chiều dài vài mét và đường kính khoảng 1,5 m. Trên phần đuôi thuôn nhọn có một chân vịt trong rãnh hình khuyên và các bánh lái. Phần thân của thiết bị có nhiều cửa sập, đầu nối, giá đỡ, … cần thiết cho quá trình vận chuyển và tải trọng.
 |
| AUV Snakehead sẽ được trang bị cho tàu ngầm hạt nhân trong tương lai. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ. |
Thiết bị sử dụng hoàn toàn bằng điện. Nguồn năng lượng chính là pin lithium-ion LiFT của General Atomics. Nhờ một số cải tiến, loại pin này có điện năng cao, cũng như được tối ưu hóa để sử dụng dưới nước.
Nguồn pin này cung cấp đầy đủ năng lượng cho hệ thống AUV tiêu chuẩn, đồng thời cũng có đặc tính dự trữ cho các thiết bị khác. Chuyển động của AUV Snakehead được thực hiện nhờ động cơ điện với một cánh quạt gắn ở phía đuôi.
Tổ hợp tự hành dưới nước này có thể độc lập di chuyển dọc theo tuyến đường đã định, thực hiện hoạt động tuần tra và vận tải khác.
Tùy thuộc vào tải trọng, AUV Snakehead sẽ có thể giải quyết các nhiệm vụ khác nhau. Nó có thể trang bị phương tiện thủy âm, cho phép tiến hành trinh sát mục tiêu và xác định các đối tượng khác nhau.
AUV có thể được phát triển thành công cụ cho hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn. Ngoài ra, thiết bị còn mang thiết bị vô tuyến điện, để trinh sát hoặc chế áp điện tử.
Trong quá trình thử nghiệm, nguyên mẫu Snakehead sẽ được đưa xuống nước bằng cần cẩu. Về lý thuyết, các tàu nổi thuộc nhiều lớp khác nhau, với các thiết bị cần thiết, có thể mang theo nó theo cách tương tự.
Tuy nhiên, AUV Snakehead của dự án LDUUV trong tương lai sẽ được trang bị cho các tàu ngầm hạt nhân. Để sử dụng AUV mới này, tàu ngầm có thêm một khoang bên ngoài dành cho các thiết bị đặc biệt như Dry Deck Shelter (DDS). Thiết bị này có thể được sử dụng trên một số tàu ngầm hạt nhân lớp Ohio và dự án Virginia.
Ngoài ra, một tàu ngầm tiềm năng khác dành cho Snakehead và các thiết bị lặn khác là USS Jimmy Carter (SSN-23). Nó có một phần bổ sung ở thân tàu, có thể chứa và vận chuyển các thiết bị đặc biệt. Theo đánh giá chung, tàu ngầm hạt nhân này có khả năng mang nhiều loại AUV khác nhau, và trong tương lai sẽ được trang bị các phiên bản tiếp theo của dự án LDUUV.
Các AUV mới này sẽ giúp ích cho các tàu ngầm trong việc giải quyết nhiều nhiệm vụ khác nhau. Chúng sẽ được sử dụng như một phương tiện bổ sung để trinh sát, chiến đấu và giảm thiểu rủi ro cho tàu ngầm.
Hiện nay, có nhiều tín hiệu tích cực cho chương trình LDUUV và cả 2 giai đoạn của dự án Snakehead, cũng như toàn bộ hướng phát triển chung của các phương tiện tự hành không người ở dưới nước. Tuy nhiên, tất cả các cơ hội và thách thức của dự án đang ở phía trước.
MINH TUẤN (Theo Topwar)
