Các triệu chứng có thể khác nhau, song, SARS, MERS và Covid-19 đều có đặc điểm chung đó là có thể gây ra hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS), di chứng xơ phổi ở người mắc. Một số người sống sót sau SARS bị giảm khả năng luyện tập. Họ cũng có những thay đổi bất thường trong phổi, điển hình là dấu hiệu xơ hóa.
Chính vì sự tương đồng giữa nhiễm SARS và SARS-CoV-2, nhiều chuyên gia nhận định xơ phổi có thể là biến chứng lâu dài ở người khỏi Covid-19
Nhóm người dễ bị xơ phổi hậu Covid-19
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cureus ngày 22/3, khoảng 20% bệnh nhân Covid-19 bị viêm phổi nặng, dẫn tới biến chứng suy đa phủ tạng.
Tỷ lệ tử vong do mắc Covid-19 tăng lên theo độ tuổi, với 0,38% ở người dưới 60 tuổi và 27% ở người trên 60 tuổi. Các ca tử vong đa số đều bị suy hô hấp cấp tính với tổn thương phế nang đáng kể, gây tăng sản tế bào phế cầu loại II. Đặc biệt, màng đáy phổi của họ có những tổn thương rất nặng.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA ngày 13/3/2020 mô tả 40% bệnh nhân khỏi Covid-19 có thể bị di chứng suy hô hấp cấp tính. Trong số này, 20% chuyển biến thành xơ phổi.
Xơ phổi hậu Covid-19 có thể hồi phục sau một năm. Ảnh: Freepik.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nguy cơ bị xơ phổi tăng lên ở những người mắc Covid-19 nghiêm trọng. Chủ yếu người dễ bị xơ phổi hậu Covid-19 là nhóm có bệnh lý nền (tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành).
Hình ảnh tổn thương xơ hóa giai đoạn sớm và giảm chức năng phổi có thể xuất hiện ở mọi bệnh nhân bị viêm phổi do SARS-CoV-2.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy những nhóm sau đây có nguy cơ bị xơ phổi cao: Người bị viêm phổi nặng trong đợt mắc Covid-19 cấp tính, đặc biệt bệnh nhân ARDS; các F0 phải thở máy áp lực dương, can thiệp ECMO, nằm viện lâu; bệnh nhân có nồng độ các cytokines tiền viêm trong máu cao; người có tổn thương phổi sẵn có, lớn tuổi, hút thuốc lá.
Ngoài ra, quá trình viêm khi mắc Covid-19 cấp tính có thể dẫn tới những thay đổi cấu trúc lâu dài trong phổi, chẳng hạn xơ hóa.
Người bị xơ phổi hậu Covid-19 sau bao lâu sẽ hồi phục?
Triệu chứng của người bị xơ phổi hậu Covid-19 là ho khan kéo dài, khó thở khi vận động gắng sức, nặng hơn. Đặc biệt, bệnh nhân có thể khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi, cản trở mọi sinh hoạt đời sống thường ngày.
Trên phim chụp CT scan ngực, hình ảnh xơ hóa phổi biểu hiện dưới nhiều dạng và mức độ khác nhau như dải xơ, dày các vách liên tiểu thùy, dạng lưới, giãn phế quản co kéo, phổi có hình tổ ong… Họ cũng có thể bị giảm thể tích phổi ở nhiều mức độ. Khi sinh thiết phổi, hình ảnh sẽ cho thấy tăng sinh tế bào tạo sợi và lắng đọng collagen trên mô bệnh học.
Việc phân loại mức độ nghiêm trọng của xơ phổi dựa trên tình trạng bệnh lý cấp tính. 49% F0 mắc Covid-19 bị viêm phổi, rối loạn đông máu, khó thở, giảm oxy máu đều diễn biến thành suy hô hấp cấp tính và huyết khối tĩnh mạch. Xơ phổi được cho là biến chứng ở người mắc Covid-19 nghiêm trọng.
Kinh nghiệm từ đợt dịch SARS và MERS trước đây cho thấy đa số bệnh nhân sẽ hồi phục dần sau 2-3 năm. Trong khi đó, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA năm 2020 nhận định hầu hết bệnh nhân Covid-19 có tổn thương phổi xơ hóa đều hồi phục trong năm đầu tiên và sau đó vẫn khỏe mạnh.
Ngoài xơ phổi hậu Covid-19, người khỏi bệnh còn có thể gặp hàng loạt triệu chứng như mệt mỏi kéo dài, lo âu, trầm cảm... Ảnh: iStock.
Tuy nhiên, 20% trường hợp vẫn bị xơ hóa nặng hơn trong 5-10 năm sau đó. Dựa trên những dữ liệu này, họ ước tính tỷ lệ mắc bệnh xơ phổi hậu Covid-19 là khoảng 2-6% ở những người mắc bệnh dạng trung bình.
Các bệnh nhân xơ phổi do hậu Covid-19 mức độ nặng cần nhập viện để điều trị. Các biện pháp điều trị hiện tại bao gồm tập thở, thở oxy, glucocorticosteroid, thuốc kháng xơ phổi (Nintedanib, Pirfenidone), truyền tế bào gốc và ghép phổi. Tùy mức độ tổn thương phổi, bác sĩ sẽ tư vấn cho bệnh nhân các biện pháp điều trị phù hợp nhất.
Điều đáng lo nhất là ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy xơ phổi hậu Covid-19 có thể là biến chứng dài hạn, ngay cả ở những người không có triệu chứng. Đây là tình trạng không có cách điều trị. Một số thử nghiệm lâm sàng đang thử nghiệm cách chữa xơ phổi hậu Covid-19 nhưng chưa có công bố đột phá.
