Dùng dụng cụ ở loài vật là một hiện tượng được ghi nhận ở các loài động vật, mà dễ gặp nhất là các loài linh trưởng. Tại đó, chúng được ghi nhận là đã sử dụng bất kỳ loại dụng cụ nào để đạt được mục đích như kiếm ăn và ăn thức ăn, tìm nước uống, chải chuốt, phòng vệ, để giải trí hoặc xây cất tổ, nơi ẩn náu...
Ban đầu, người ta cho rằng việc sử dụng công cụ được cho là một kỹ năng chỉ con người mới làm được, bởi một số công cụ muốn sử dụng được phải đòi hỏi một mức độ nhận thức tinh vi. Tuy nhiên, nhiều loài động vật, bao gồm động vật có vú, chim, cá, động vật chân rết và thậm chí là cả côn trùng đã được ghi nhận khi chúng sử dụng các công cụ trong tự nhiên, cũng như trong môi trường nuôi nhốt.
Tinh tinh
Một con tinh tinh lùn đang dùng một cái que để thọc vào tổ mối để kiếm ăn. Đây là một bằng chứng cho thấy động vật cũng biết dùng dụng cụ khéo léo không thua kém gì con người (Ảnh: Getty).
Tinh tinh là họ hàng gần nhất với con người. Chúng dường như đã học được cách chế tạo và sử dụng các công cụ từ rất lâu mà không cần sự trợ giúp của con người. Minh chứng là những chiếc búa đá được tìm thấy tại một khu định cư của loài tinh tinh ở Bờ Biển Ngà có niên đại 4.300 năm. Chúng thậm chí còn có khả năng làm giáo để săn các loài linh trưởng khác để lấy thịt, hay dạng công cụ chuyên dụng để bắt mối .
Đười ươi
Một con đười ươi dùng bàn chải để đánh răng (Ảnh: Getty).
Đười ươi trong tự nhiên đã tiến hóa và tìm ra cách tạo ra những tiếng huýt sáo đầy ngẫu hứng từ những bó lá. Đây là công cụ được chúng sử dụng để xua đuổi những kẻ săn mồi khỏi lãnh địa của mình. Điều này đánh dấu lần đầu tiên một loài động vật được biết đến đã sử dụng một công cụ để giúp nó giao tiếp và là bằng chứng cho thấy văn hóa - được định nghĩa là kiến thức truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác - không phải chỉ có ở con người. Chúng cũng có thể học cách sử dụng một số công cụ khác như bàn chải đánh răng, gậy gỗ...
Voi
Voi có thể sử dụng chiếc vòi của mình vô cùng khéo léo tựa như bàn tay của con người (Ảnh: Getty).
Voi là một trong những loài động vật thông minh nhất trên thế giới, với bộ não lớn hơn bất kỳ loài động vật trên cạn nào khác. Nhiều nhân chứng đã bắt gặp cảnh voi cố tình thả khúc gỗ hoặc đá lên hàng rào điện để xô đổ chúng, hay sử dụng các cành cây để xua đuổi côn trùng.
Cá heo
Cá heo dùng tấm bọt biển để kiếm ăn (Ảnh: Getty).
Cá heo nổi tiếng là loài vật "có đầu óc" nhất của biển cả. Các nhà khoa học từng phát hiện ra một đàn cá heo ở Vịnh Shark, Australia, mang theo tấm bọt biển trong mỏ của chúng để khuấy cát dưới đáy đại dương, nhằm phát hiện ra con mồi ẩn náu bên dưới. Chúng cũng được cho là đã dành nhiều thời gian đi săn bằng các công cụ hơn bất kỳ loài động vật nào khác ngoài con người.
Rái cá biển
Rái cá lợi dụng cục đá để đập vỡ vỏ bào ngư (Ảnh: Getty).
Rái cá biển, thành viên lớn nhất của họ chồn, có khả năng lợi dụng cục đá như cái thớt để đập vỡ vỏ bào ngư. Điều này giúp chúng trở thành động vật biển có vú sử dụng công cụ duy nhất được biết đến trong nhiều thập kỷ, cho đến khi người ta phát hiện ra cá heo cũng có khả năng tương tự.
Quạ
Quạ cũng có thể dùng cành cây để làm công cụ tiếp cận thức ăn (Ảnh: Getty).
Loài quạ New Caledonia phân bố ở các hòn đảo Nam Thái Bình Dương về phía Đông Úc và Bắc New Zealand biết sử dụng các công cụ như cành cây để tiếp cận nguồn thực phẩm khó lấy, đồng thời "điều tra" các vật thể lạ có khả năng gây nguy hiểm, thay vì trực tiếp dùng mỏ. Chúng còn biết cách tạo những công cụ phù hợp để đạt được mục đích, biết dạy con sử dụng và thích ứng với các công cụ.
Khỉ đột
Khỉ đột sử dụng cành cây để kiếm ăn (Ảnh: Dreamstime).
Khỉ đột không chỉ sở hữu sức mạnh đến mức phi thường, mà chúng còn sở hữu cả bộ não đáng kinh ngạc. Trong tự nhiên, loài khỉ đột từng được bắt gặp đang sử dụng cành cây làm gậy chống để kiểm tra độ sâu của nước, hay dùng các thân cây làm cầu tạm để băng qua những vùng đầm lầy sâu.
