Nam quan hệ tình dục đồng giới chiếm 50% bệnh nhân HIV
Theo thông tin từ Bộ Y tế, trong những năm qua, Việt Nam đã giảm hơn 2/3 số người nhiễm mới và số người tử vong do HIV/AIDS so với 10 năm trước đây. Tỷ lệ nhiễm HIV giảm nhanh ở nhóm đối tượng nghiện, chích ma túy (từ 28,6% so với năm 2004, xuống còn 12,7% năm 2019) và phụ nữ bán dâm (từ 5,9% năm 2002 xuống 3,1% năm 2020).
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là HIV/AIDS đang có chiều hướng gia tăng rất nhanh trong những năm gần đây đối với nhóm MSM (cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới). Cụ thể, tỷ lệ tăng từ 3,9% trong năm 2011 lên 5,1% năm 2015 và 13,3% năm 2020.
Người trong nhóm MSM chiếm khoảng 50% trong số người nhiễm HIV được phát hiện năm 2020, chủ yếu ở độ tuổi trẻ, đặc biệt là công nhân trong các khu công nghiệp. Cá biệt có tỉnh, nam công nhân chiếm đến 80% tổng số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện.
Theo TS. BS Cao Kim Thoa - Phó Trưởng Phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục phòng, chống HIV/AIDS, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM giang mai cao hơn từ 4 - 8 lần (từ năm 2014 - 2020) so với những MSM không nhiễm giang mai.
Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM đã từng dùng ma túy cao hơn gấp 1,76 lần (2017) so với nhóm chưa từng sử dụng ma túy. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM có trình độ học vấn từ cấp 3 trở xuống cao gấp 1,35 lần (2020) những người có trình độ từ trung cấp/cao đẳng/đại học.
Theo số liệu thống kê của Sở Y tế TP.HCM, HIV/AIDS tại TP gần đây có sự gia tăng số ca nhiễm HIV mới và có sự thay đổi rõ rệt các hành vi nguy cơ liên quan đến tình trạng nhiễm HIV.
Nếu như năm 2012 số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận vào khoảng 2.000 người, đến năm 2021 con số này là gần 4.500 người. Thời kỳ đầu của dịch, nhóm tiêm chích ma túy nhiễm HIV là chủ yếu, đến giai đoạn hiện nay, nhóm nam quan hệ tình dục đồng tính (MSM) nhiễm HIV chiếm tỉ lệ lớn, có đến 76% số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận trong năm 2021 là nam quan hệ tình dục đồng tính.
Dù đạt được nhiều thành quả trong 30 năm qua, nhưng TP vẫn đối mặt nhiều thách thức, trở ngại trên con đường kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030.
Bác sĩ Văn Hùng, Chương trình HIV/AIDS TP.HCM, cho biết TP ước tính có 51.000 - 55.000 người nhiễm HIV, chiếm khoảng 24% số người nhiễm HIV trên cả nước hiện nay.
Đến tháng 5-2022 có hơn 44.200 bệnh nhân HIV đang được điều trị ARV tại hơn 40 cơ sở y tế công, tư trên địa bàn TP, trong đó có 92% bệnh nhân sử dụng thẻ bảo hiểm y tế trong khám chữa bệnh.
Vì sao lại dễ lây nhiễm HIV ở nhóm MSM
ThS BS Võ Triều Lý - khoa Nhiễm E, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM - cho biết có nhiều nguyên nhân khiến tỷ lệ này tăng cao. Hành vi quan hệ tình dục trong nhóm MSM khá phức tạp. Về mặt sinh học, quan hệ tình dục qua đường hậu môn dẫn đến khả năng lây nhiễm HIV cao nhất do niêm mạc hậu môn mỏng, niêm mạc trực tràng có nhiều mao mạch, dễ bị tổn thương, chảy máu.
Bộ phận này cũng không có các tuyến tiết chất nhờn để bôi trơn nên dễ bị trầy xước trong quá trình quan hệ.
Thông qua các tổn thương, virus HIV sẽ xâm nhập từ người nhiễm HIV sang người lành. Mặt khác, họ có xu hướng quan hệ tình dục không an toàn theo nhóm, thường xuyên thay đổi bạn tình, tiêm chích ma tuý, không chỉ quan hệ tình dục với nam mà còn cả với nữ. Đường lây của nhóm này thường chồng chéo nên tình trạng khó kiểm soát hơn.
Ngoài ra, những người này thường mắc kèm các bệnh lây truyền qua đường tình dục như giang mai, sùi mào gà, lậu… Những bệnh lý này góp phần gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Hành vi sử dụng rượu bia, ma túy, chất kích thích, thói quen không sử dụng bao cao su đã làm gia tăng nguy cơ nhiễm HIV trong nhóm này. Hơn thế, bản thân người MSM có nhu cầu quan hệ tình dục lớn nhưng nhiều người chủ quan, không chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và bạn tình.
Bên cạnh đó, yếu tố còn lại khiến tình trạng bệnh nhân HIV thuộc nhóm MSM gia tăng liên quan vấn đề cảm xúc. Thông thường, dù biết có nguy cơ rất cao lây nhiễm HIV, những người này không muốn sử dụng các biện pháp bảo vệ, đặc biệt là bao cao su vì không đạt đến cảm xúc trong quan hệ.
Các bác sĩ cho biết muốn kéo giảm được tỉ lệ HIV ở nhóm này cần phải phổ cập kiến thức về HIV, quan hệ tình dục đồng giới, dùng bao cao su khi quan hệ tình dục, khuyến khích người bạn tình kiểm tra sức khỏe trước khi quan hệ tình dục, khám sức khỏe thường xuyên.
Nếu người nhiễm HIV uống thuốc ARV (thuốc kháng vius HIV ) đúng liều lượng sẽ giảm được khả năng lây lan HIV. Trường hợp lỡ quan hệ với người HIV có thể sử dụng thuốc dự phòng trước hoặc sau phơi nhiễm để đảm bảo an toàn.
