Nghe đã khiến bạn chảy nước miếng rồi phải không. Trong khi tôm hùm thường được coi là món ăn dành cho người sành ăn, nhưng không phải từ trước đã vậy. Tôm hùm từng rất dồi dào ở New England, chúng có thể dễ dàng bị bắt ngay tại bờ biển và chủ yếu bị ăn thịt bởi những người dân nghèo và tù nhân. Sau đây là những sự thật thú vị về loại tôm hảo hạng này.
1. Từng là thức ăn cho lợn và người nghèo
Tôm hùm được coi là một món ăn ngon trong thời Trung cổ ở châu Âu, thậm chí còn được dùng làm thuốc chữa bệnh. Lớp trống ở giáp xác, hay phần trước của cơ thể, được nghiền thành bột và được sử dụng để giúp mọi người điều trị bệnh sỏi thận. Phần đá dạ dày hay đá mề mà tôm hùm sử dụng để nghiền thức ăn, rất hiệu quả trong việc chữa đau dạ dày.
Tôm hùm từng rất phổ biến ở New England vào thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19 , đến nỗi nó được dùng làm thức ăn cho lợn và vỏ được sử dụng làm phân bón. Những người hầu cận ở Massachusetts chán ăn đến nỗi, họ đã kiện ra tòa để ngăn chủ không cho họ ăn tôm hùm quá ba lần một tuần.
Vào thời điểm cuối những năm 1800, tôm hùm được "nâng cấp" lên thành mặt hàng thực phẩm xa xỉ, khi những cư dân thành phố giàu có đổ xô đến bãi biển và thưởng thức hương vị mới lạ của tôm hùm. Những tiến bộ trong kỹ thuật điện lạnh đã cho phép vận chuyển hàng sống trên khắp các vùng khác nhau. Khi nhu cầu tăng lên, nguồn cung giảm khiến giá cả tăng lên. Tuy nhiên, cung và cầu đã giảm dần trong những năm qua, nhưng ngày nay tôm hùm được coi là thực phẩm ưa thích.
2. Một số ít tôm hùm có thể có màu đỏ trước khi nấu chín
Trong tự nhiên, hầu hết tôm hùm có màu nâu xanh lốm đốm. Chúng chuyển sang màu đỏ khi nấu chín vì đun nóng phá vỡ liên kết giữa sắc tố và protein trong vỏ. Màu đỏ xuất phát từ sự biểu hiện của astaxanthin, một loại sắc tố carotenoid được tìm thấy trong thực vật có màu cam, được ăn bởi động vật mà tôm hùm ăn.
Tuy nhiên, một số ít tôm hùm có thể có màu đỏ trước khi được nấu chín, hay một số các màu như cam, vàng, xanh lá cây, xanh lam và nhiều sự kết hợp khác nhau của những màu này, một số trường hợp những màu sắc này là do một đột biến di truyền. Lần khác, nó liên quan đến thức ăn mà tôm hùm ăn.
3. Tôm hùm đi tiểu qua đầu
Sự độc đáo của loài động vật giáp xác này là cách chúng thải chất thải ra ngoài. Một con tôm hùm sẽ "tè" ra từ các lỗ hở ( tế bào hình thận ) nằm ở gốc của râu thứ hai của nó. Các cơ quan bài tiết này được gọi là tuyến xanh và bao gồm một túi liên kết với bàng quang bằng một ống cuộn. Cho nên chúng ta tốt nhất là không nên ăn phần đầu mặt của nó.
Tôm hùm cũng bài tiết từ những nơi khác trên cơ thể, bao gồm cả mang và tuyến tiêu hóa. Tuy nhiên, bài tiết khỏi tế bào thận không chỉ là loại bỏ các chất thải độc hại - đó là một phần của nghi lễ giao phối ở loài tôm hùm. Nước tiểu của chúng có chứa pheromone, giúp những con đực bình tĩnh hơn khi chiến đấu và chúng cũng thường đi tiểu vào mặt nhau khi "giao tranh".
4. Nhìn bằng râu, có đến 2 dạ dày
Mắt của tôm hùm ở gốc ăng ten có khả năng phát hiện ánh sáng và bóng tối, nhưng không phát hiện ra màu sắc hoặc hình ảnh. Chức năng quan sát của nó chủ yếu được thực hiện bằng ba cặp râu. Cặp lớn được sử dụng để cảm nhận xung quanh và hai cặp nhỏ hơn giúp nó di chuyển qua khứu giác. Một phần phụ giữa đôi mắt của nó được gọi là xương đòn thường bị nhầm với mũi, nhưng nó chỉ ở đó để bảo vệ mắt khi chiến đấu.
Tôm hùm có đến 2 dạ dày, một cái nằm ở nơi mà chúng ta coi là đầu của con tôm hùm - ngay sau mắt của nó, phần dạ dày này có đặc điểm giống như rằng, còn được gọi là dạ dày cối xay dùng để nghiền thức ăn. Khi thức ăn đã đủ mịn, nó sẽ chuyển sang dạ dày khác. Hầu hết phần bụng của tôm hùm được đưa lên bởi một tuyến tiêu hóa đóng vai trò như hệ thống lọc - giống như gan ở người.
5. Càng hoặc râu có thể mọc lại nếu bị mất
Tôm hùm vuốt thường có hai kìm có kích thước khác nhau. Loài lớn hơn trong số hai càng này giống như một máy nghiền, nó được sử dụng để nghiền nát lớp ngoài của con mồi. Càng nhỏ hơn dùng để cắt, lấy thịt từ con mồi, sau đó để để râu nhỏ nhất có thể đưa nó vào miệng tôm hùm.
Tôm hùm thường có xu hướng có một trong 2 càng nổi trội hơn. Tôm hùm nhỏ bắt đầu bằng 2 càng bằng nhau, sau đó một trong 2 phát triển thành "máy nghiền" thức ăn theo thời gian khi xác định vị trí các vật để gắp. Nếu tôm hùm bị mất càng hoặc chân, nó sẽ mọc ra một cái khác khi lột xác. Quá trình lột xác xảy ra nhiều lần trong năm cho đến khi tôm hùm trưởng thành với kích thước hoàn chỉnh. Trong quá trình lột xác, mai tách ra và từng mảng cứng bị rụng. Bất kỳ chi bị thiếu nào sẽ mọc lại trong thời gian này và giống hệt như ban đầu. Một con tôm hùm cũng có thể "hy sinh" một chi hoặc móng vuốt nếu cần thiết để cứu mạng sống cho chính nó, chẳng hạn như khi gặp phải loài săn mồi hung hãn hơn nó. Hiện tượng thích nghi này được gọi là cắt cụt tự động hoặc cắt cụt theo phản xạ.
6. Không thể phát ra âm thanh
Một số đầu bếp tại nhà đã rất kinh hoàng bởi âm thanh phát ra từ bên trong nồi - những tiếng động mà họ tin rằng đó là tiếng con tôm hùm đang hét lên đau đớn khi nó chết. Tuy nhiên, tôm hùm không có dây thanh quản hoặc bất kỳ một bộ phận nào khác để phát ra những tiếng ồn. Những âm thanh nghe được có lẽ là không khí thoát ra từ vỏ tôm hùm. Có thể có tiếng kêu tanh tách từ tôm hùm sống khi những chiếc chân chúng cọ xát vào nhau.
Bạn có thể tự hỏi, nếu chúng không "kêu" được, chúng có cảm thấy đau đớn không? Vấn đề này từng gây ra những cuộc tranh luận. Một số nhà nghiên cứu khẳng định rằng chúng không phải vì chúng thiếu hệ thống thần kinh hoặc não phức tạp như động vật có xương sống. Một nghiên cứu năm 2005 của Ủy ban Khoa học về An toàn Thực phẩm của Na Uy kết luận, bất kỳ phản ứng dữ dội nào của tôm hùm khi được nấu chín đều là phản xạ đối với những kích thích khó chịu, được gọi là nociception - không giống đau đớn và khổ sở.
Tuy nhiên, một nghiên cứu vào năm 2013 được thực hiện tại Đại học Queen's Belfast ở Anh đã đưa ra kết luận ngược lại. Cho đến giờ chúng ta vẫn chưa biết câu trả lời chắc chắn nào. vì vậy nếu bạn thích ăn tôm hùm nhưng muốn biết nó đang được chế biến theo cách nhân đạo nhất có thể, hãy tìm đến các nhà hàng sử dụng CrustaStun, một loại máy nhanh chóng giết tôm hùm và các loài giáp xác khác bằng cách điện giật.
7. Mối quan hệ "vợ chồng" ngắn hạn kéo dài khoảng 2 tuần
Trong một tập phim năm 1996 của sitcom "Friends", nhân vật Phoebe đã so sánh mối tình đầy sóng gió của Ross và Rachel với mối tình của những con tôm hùm. Một con tôm hùm cái đến thăm con đực mà chúng cho là nổi bật và mạnh mẽ nhất sau đó dụ nó giao phối bằng cách đi tiểu trong nơi trú ẩn của nó. Sau vài lần như thế, con đực nhận được tin nhắn và "tình yêu" của tôm hùm bắt đầu.
Đầu tiên, con cái phải "cởi quần áo" của nó (lột xác), con cái sẽ bám quanh con đực cho đến khi vỏ được hình thành trở lại. Toàn bộ quá trình này mất từ 10 ngày đến 2 tuần. Sau đó "kẻ thứ 3" - một con cái khác xuất hiện và làm điều tương tự, sau đó những kẻ thứ 4, 5, 6 và tất cả tôm hùm cái xung quanh giao phối với tôm hùm đực. Thay vì giao phối suốt đời, tôm hùm là những người theo chủ nghĩa một vợ một chồng nối tiếp, có mối quan hệ độc quyền nhưng rất ngắn hạn.
8. Tôm hùm cái mang theo tinh trùng của con đực đến 2 năm
Khi tôm hùm giao phối, con đực gửi tinh trùng của mình vào con cái trước khi nó rời đi, nhưng điều đó không có nghĩa là trứng của nó được thụ tinh ngay lập tức. Trong một số trường hợp, con đực không đủ "hàng" để cấp đủ thụ tinh cho tất cả trứng ở con cái (lên đến hàng chục nghìn trứng). Vì thế tôm cái có thể tìm kiếm một hoặc nhiều con đực khác nữa để bổ sung. Ngay cả khi đó, trứng của con cái có thể vẫn không được thụ tinh vì nó phải chờ điều kiện thích hợp mới quyết định. Sự chờ đợi này có thể kéo dài đến 2 năm, có nghĩa là nó sẽ để tinh trùng của tôm đực sống trong cơ thể mình trong hai năm trước khi sử dụng chúng để thụ tinh.
Một khi tôm hùm thụ tinh với trứng, chúng có thể ở bên trong chúng thêm một năm nữa trước khi chúng đẻ, sau đó, những tế bào mới này lại gắn bó với những chiếc chân nhỏ trong 9 đến 11 tháng nữa. Sau khi nở, ấu trùng trôi nổi khoảng một tháng trước khi định cư dưới đáy đại dương để phát triển. Chỉ 1% ấu trùng chui xuống đáy và nói chung, cứ 50.000 quả trứng thì chỉ có hai trứng sống đủ lâu để trở thành tôm hùm trưởng thành với kích thước có thể bắt được. Vòng đời kéo dài nhưng xác suất để có tôm hùm con rất nhỏ giúp giải thích tại sao tôm hùm cái lại phân biệt đối xử về thời điểm chúng quyết định thụ tinh và đẻ trứng.
9. Ăn thịt lẫn nhau
Nhiều tôm hùm con không vượt qua được những mối nguy hiểm để sống sót đến lúc trưởng thành. Sau khi nở, tôm hùm trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Một khi chúng thực sự trông giống như những con tôm hùm nhỏ, chúng không chỉ trôi nổi và ăn động vật phù du, trứng cá và các loại ấu trùng khác. Chúng đang tranh giành thức ăn và săn đuổi những con mồi như cua, động vật chân bụng, sao biển và giun biển.
Thậm chí, những con non này còn ăn thịt lẫn nhau mà không có bất kỳ sự e dè nào. Hành vi này là một phần lý do tại sao tôm hùm thường không được nuôi trong điều kiện nuôi nhốt - chúng phải được tách ra thành từng thùng chứa riêng lẻ để tránh việc ăn thịt đồng loại.
Hành vi ăn thịt đồng loại này không chỉ giới hạn ở tôm hùm con. Những con tôm hùm trưởng thành cũng ăn cá con hoặc tôm hùm mới lột xác khi chúng ở trong một cái bẫy hoặc bể. Trong nhiều năm, các nhà nghiên cứu vẫn chưa chứng kiến
kiểu hành vi này trong tự nhiên. Vào năm 2012, các nhà khoa học ở Maine đã quay phim tôm hùm ăn thịt đồng loại. Họ đã buộc dây một con tôm hùm con để những kẻ săn mồi tự nhiên của nó nhìn thấy. Tuy nhiên, vào ban đêm, những con tôm hùm trưởng thành đã tranh giành "miếng mồi" này.
10. Không có dấu hiệu lão hóa
Tôm hùm không già đi giống như hầu hết các loài động vật khác - chúng không yếu đi hoặc mất khả năng sinh sản - mà sẽ tiếp tục lột xác và lớn lên. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là chúng bất tử. Đến một lúc nào đó, ngay cả khi không bị bắt, chúng vẫn chết do nguyên nhân tự nhiên. Thường thì điều này là do chúng hết năng lượng để lột xác hoặc không lột xác được dẫn đến các bệnh gây tử vong khác.
Cuối cùng, vì một lý do nào đó, tôm hùm cũng chết, nhưng chúng ta không biết chắc chắn là khi nào. Tôm hùm đạt kích thước trưởng thành khi chúng nặng từ 1,5 đến 2 pound (680 và 907 gram), con nặng nhất từng bị bắt lên tới 44 pound (20 kg). Một số ước tính rằng tôm hùm trong tự nhiên có thể sống tới 50 năm.
Các nhà khoa học đã ước tính tuổi của một con tôm hùm bằng cách đó mức độ của các vật chất được biết là tích tụ trong cơ thể nó theo thời gian, chẳng hạn như chất béo tích tụ trong mắt của nó hoặc một sắc tố gọi là eurolipofuscin trong não tôm hùm. Nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng cách tốt nhất để ước tính tuổi của tôm hùm có thể là đếm các dải tuổi, được giấu kỹ bên trong cối xay dạ dày ở một trong những dạ dày của nó.
