Luật cư trú 2020 có hiệu lực từ ngày 1/7/2021, sẽ thay thế cho Luật cư trú 2006 và Luật cư trú sửa đổi năm 2013. Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính pháp, đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết có 10 điểm cần lưu ý khi luật cư trú mới năm 2020 được áp dụng.
Cụ thể, theo luật sư Cường, luật cư trú mới sẽ chính thức bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú vào cuối năm 2022, bỏ nhóm thủ tục hành chính liên quan đến sổ hộ khẩu.
“Tuy nhiên theo Luật cư trú 2020 thì không áp dụng quy định cấp sổ hộ khẩu nữa. Kể từ ngày 1/7/2021, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú cho đến hết ngày 31/12/2022.
Trường hợp thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khác với thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú thì sử dụng thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú.
Khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định của Luật này và không cấp mới, cấp lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Chính vì việc bỏ sổ hộ khẩu mà các thủ tục hành chính liên quan sổ hộ khẩu cũng bãi bỏ”, luật sư Cường cho biết.
Ngoài ra, khi Luật cư trú 2020 có hiệu lực, đối tượng hộ gia đình tham gia BHYT đã thay đổi từ “toàn bộ người có tên trong sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú” sang “cùng đăng ký thường trú hoặc cùng đăng ký tạm trú tại một chỗ ở hợp pháp”.
Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính pháp.
Điểm lưu ý thứ 2 của Luật cư trú năm 2020 là việc bỏ điều kiện riêng khi nhập khẩu thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo quy định này thì công dân nhập khẩu vào các thành phố trực thuộc Trung ương cũng giống như nhập khẩu vào các tỉnh khác, không hề phân biệt và thống nhất trên phạm vi toàn quốc.
“Quy định này nhằm tạo bình đẳng cho tất cả các tỉnh, thành trong cả nước. Đây là cũng là tin vui cho những người đang sinh sống và làm việc lâu năm mong muốn có hộ khẩu tại 2 thành phố lớn của cả nước đó là Hà Nội và TP.HCM”, luật sư Cường nói.
Một điểm đáng lưu ý nữa đó là luật mới quy định diện tích nhà thuê ít nhất 8m2/người mới được đăng ký thường trú.
“Quy định diện tích nhà ở tối thiểu 8m2 sàn/người nhằm bảo đảm điều kiện sống cho người dân và phù hợp với điều kiện của đa số tỉnh, thành. Luật cư trú hiện hành không có quy định về diện tích tối thiếu được đăng ký thường trú. Đồng thời, người này phải được chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý cho đăng ký thường trú tại địa điểm thuê, mượn, ở nhờ và được chủ hộ đồng ý nếu đăng ký thường trú vào cùng hộ gia đình đó”, luật sư Cường nói.
Luật mới cũng giảm thời gian giải quyết đăng ký thường trú. Việc bãi bỏ sổ hộ khẩu đã giảm thời gian đăng ký thường trú cho người dân từ 15 ngày xuống còn 7 ngày.
Luật mới cũng sẽ quản lý công dân bằng thông tin trên Cơ sở dữ liệu về dân cư. Thông tin về cư trú phải được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định của pháp luật; tại một thời điểm, mỗi công dân chỉ có một nơi thường trú và có thể có thêm một nơi tạm trú.
Luật cư trú năm 2020 cũng thêm hành vi bị nghiêm cấm về cư trú, các địa điểm không được đăng ký thường trú mới, trường hợp bị xóa đăng ký thường trú và quy định cụ thể các trường hợp hạn chế quyền tự do cư trú của công dân.
Bên canh đó, Luật cư trú mới cũng bổ sung nơi cư trú của một số đối tượng như: Nơi cư trú của người không có thường trú, tạm trú; của người hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, trẻ em, người khuyết tật, người không nơi nương tựa trong cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo; của người được chăm sóc, nuôi dưỡng, trợ giúp.
Cụ thể, việc xác định nơi cư trú của người không có cả nơi thường trú và nơi tạm trú do không đủ điều kiện đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú được quy định là nơi ở hiện tại của người đó.
Trường hợp không có địa điểm chỗ ở cụ thể thì nơi ở hiện tại được xác định là đơn vị hành chính cấp xã nơi người đó đang sinh sống. Người không có nơi thường trú, nơi tạm trú phải khai báo thông tin về cư trú với cơ quan đăng ký cư trú tại nơi ở hiện tại.
Trương Huyền
