Thuốc điều trị ung thư được sản xuất ra tại Bình Định bởi tập thể dược sĩ, kỹ sư của Công ty CP Dược - Trang thiết bị Bình Định (Bidiphar). Kết quả nghiên cứu này đã được tặng giải thưởng KOVA về khoa học công nghệ ứng dụng lần thứ 12. Nhân ngày 8/3, cùng gặp gỡ bà Bành Thị Ngọc Quỳnh – nhà khoa học đã tham gia nghiên cứu và bào chế loại thuốc đặc biệt này từ những ngày đầu.
Khi bào chế “thuốc độc”, thuốc trị ung thư chị đã có những lo lắng gì?
Điều trị ung thư giai đoạn hóa trị liệu, các y bác sĩ sẽ sử dụng các thuốc gây độc tế bào để tiêu diệt hay ngăn chặn sự phát triển nhanh chóng của các tế bào. Thuốc có độc tính cao, ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Tôi nghĩ nếu cầm trên tay một hướng dẫn sử dụng thuốc hóa trị liệu ung thư và đọc các nguy cơ của thuốc thì không ít người sẽ rùng mình.
Trong quá trình nghiên cứu và bào chế, nguy cơ phơi nhiễm xảy ra rất cao.
Để sản xuất thuốc ung thư, bắt buộc phải có hệ thống công nghệ cách ly phân lập, còn gọi là Isolator để cách ly người làm với các hóa chất, có áp suất âm để các tiểu phân bên trong không bị khuếch tán ra bên ngoài, đảm bảo an toàn cho người tiếp xúc và an toàn cho môi trường, cũng như đảm bảo độ vô khuẩn cho thuốc.
Hệ thống Isolator (Phân lập cách ly và vô khuẩn)
Mặc dù đã có thiết bị đặc dụng bảo hộ như vậy, nhưng vì thường xuyên tiếp xúc nên rủi ro của chúng tôi sẽ cao hơn người bình thường, nhất là giai đoạn đầu chưa có kinh nghiệm như bây giờ. Vì vậy mà các công nhân, kĩ sư, nhà khoa học làm trong môi trường này đều sẽ có trợ cấp độc hại.
Nói không lo lắng là nói dối, tuy nhiên là những người làm khoa học, chúng tôi phải trang bị kiến thức để phòng tránh rủi ro cho mình, chứ không thể vì thuốc độc hại mà mình từ chối không làm, vì còn rất nhiều người bệnh đang chờ thuốc của mình.
Quá trình này có gặp nhiều khó khăn không? Chị và mọi người đã vượt qua như thế nào?
Chúng tôi phải tìm hiểu rất lâu trước đó thì mới dám đăng ký với sở Khoa học và công nghệ. Đề tài của chúng tôi là nghiên cứu Carboplatin đông khô, đây là thuốc có phổ điều trị rất rộng, nếu làm được sẽ hỗ trợ được cho rất nhiều bệnh nhân. May mắn là Bidiphar đã làm chủ được công nghệ đông khô từ năm 2002 rồi, đây là một công nghệ khó và Bidiphar là đơn vị thứ 2 tại Việt Nam thực hiện được, nên chúng tôi chỉ cần tập trung vào quá trình bào chế ra thuốc.
Thiết bị Isolator và các hoá chất để nghiên cứu không có tại Việt Nam nên chúng tôi phải nhập khẩu toàn bộ nhưng việc chọn thiết bị nào, nguồn hoá chất nào thì các đối tác cũng không ai chia sẻ những bí mật thương mại của mình, nên chúng tôi phải tự mày mò rất nhiều. Ngay cả khi nhập được thiết bị về, ban đầu chúng tôi cũng rất bỡ ngỡ khi làm việc nó vì phải đứng cách li, tầm nhìn hạn chế hơn, những chiếc bao tay rộng khiến thao tác kém linh hoạt hơn.
Nhưng phải nói là tập thể nghiên cứu và Ban lãnh đạo Bidiphar khi đó rất quyết tâm nên khó khăn ở đâu chúng tôi tháo gỡ ở đó. Cuối cùng thì sau 2 năm chúng tôi cũng hoàn thành đề tài nghiên cứu để làm tiền đề cho công tác sản xuất ở quy mô công nghiệp về sau.
Trong quá trình làm đề tài này, kỉ niệm nào đáng nhớ nhất với chị?
Tôi nhớ nhất là ngày tôi bảo vệ đề tài trước Hội đồng khoa học đúng vào ngày 8/3 cách đây 12 năm. Khi ấy thầy chủ tịch Hội đồng còn cười bảo “Hôm nay ngày quốc tế phụ nữ, chủ nhiệm đề tài lại là phụ nữ, thế này mà không thành công sao được”. Vì thế nên cứ mỗi khi đến ngày 8/3 hàng năm, tôi đều có những cảm xúc đặc biệt.
Sau khi đề tài thành công, các chị đã sản xuất thuốc điều trị ung thư như thế nào?
Đề tài được nghiệm thu đánh dấu thành công ở mặt nghiên cứu, chúng tôi đã chinh phục được quy trình và kỹ thuật bào chế ra được Carboplatin tương đương với biệt dược gốc.
Năm 2012, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cấp phép cho Bidiphar sản xuất 16 sản phẩm. Bidiphar cũng được tin tưởng giao cho nghiên cứu và sản xuất hàng loạt các thuốc điều trị ung thư khác với mục tiêu có thể tự chủ sản xuất tất cả các thuốc điều trị ung thư made in Vietnam. Quả ngọt mà chúng tôi là hàng triệu liều thuốc giá rẻ cho bệnh nhân ung thư đã ra đời. Đến nay Bidiphar có thể sản xuất hầu hết các loại thuốc ung thư trên thị trường với danh mục gần 40 loại thuốc khác nhau, và đang là đơn vị cung cấp thuốc ung thư lớn nhất cho các bệnh viện trên toàn quốc. Có thể nói nhắc đến Bidiphar là người ta nghĩ ngay đến thuốc điều trị ung thư. Thật sự quá hạnh phúc!
Làm nghiên cứu khoa học có ảnh hưởng gì đến cuộc sống gia đình không?
Khi làm khoa học, chúng tôi có sự say mê mà đôi khi người ngoài khó lòng hiểu được. Chúng tôi có thể thức trắng đêm, thậm chí nhiều đêm để nghiên cứu. Thuốc mình làm ra giúp ích được cho càng nhiều người bệnh, mình càng hạnh phúc, nên chúng tôi thấy rất mãn nguyện với thanh xuân mà chúng tôi đã bỏ ra.
