Tổng thống Biden phát biểu trước Quốc hội Mỹ tối ngày 28/4 (Ảnh: Reuters).
Tổng thống Mỹ Joe Biden tối ngày 28/4 giờ địa phương đã có bài phát biểu đầu tiên trước lưỡng viện Quốc hội, trong đó ông nhấn mạnh tới các thành tích khá ấn tượng mà chính quyền của ông đã đạt được trong 100 ngày đầu tiên, bao gồm chống Covid-19 và thông qua dự luật Kế hoạch Giải cứu nước Mỹ... Đặc biệt, ông đề cập đến Kế hoạch việc làm Mỹ và Kế hoạch gia đình Mỹ nhằm "tái thiết nước Mỹ tốt đẹp hơn", đồng thời khẳng định cam kết phối hợp với các đồng minh để giải quyết các cuộc khủng hoảng của thời đại.
Kế hoạch đầy tham vọng
Sau khi nhấn mạnh các thành tựu chống dịch Covid-19, về khoản trợ cấp 1.400 USD cho mỗi gia đình gặp khó khăn vì đại dịch và 1,3 triệu việc làm được tạo ra trong 100 ngày đầu tiên trên cương vị tổng thống, ông Biden giới thiệu một kế hoạch đầy tham vọng "Build Back Better" (Tái thiết nước Mỹ tốt đẹp hơn).
"Nước Mỹ đang chuyển mình, tiến về phía trước và sẽ không thể bị dừng lại. Chúng ta đang ở trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc và các nước khác để giành chiến thắng trong thế kỷ 21. Chúng ta đang ở trong thời điểm lớn trong trong lịch sử, chúng ta phải làm nhiều hơn là chỉ xây dựng lại… chúng ta phải xây dựng lại tốt hơn", ông Biden đặt vấn đề.
Ông Biden cho rằng, Mỹ đang bị tụt hậu trong những công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo. Trung Quốc đang "áp sát" và quyết tâm vượt qua Mỹ để trở thành nước quan trọng nhất, có tầm ảnh hưởng lớn nhất trên thế giới. Vì vậy, "Để có thể chiến thắng cuộc cạnh tranh trong tương lai, tôi cho rằng chúng ta cần phải thực hiện khoản đầu tư vô cùng đặc biệt vào các gia đình và trẻ em Mỹ", ông nói.
Kế hoạch 2.000 tỉ USD của ông Biden bao gồm việc chi 1.000 tỉ USD cho giáo dục và chăm sóc trẻ em trong 10 năm, 800 tỉ USD tín dụng thuế cho các gia đình có thu nhập trung bình và thấp, 200 tỉ USD cho phổ cập giáo dục mầm non miễn phí và 109 tỉ USD cho giáo dục cao đẳng miễn phí trong vòng 2 năm. Kế hoạch này là phần thứ 2 trong đề xuất gồm 2 phần nhằm giúp khôi phục nền kinh tế Mỹ sau những tác động của đại dịch Covid-19.
Để thuyết phục các nhà lập pháp ủng hộ kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng và việc làm trị giá 2.000 tỉ USD, ông Biden lập luận rằng, việc chi hàng ngàn tỉ USD trong những tháng gần đây, nước Mỹ đã làm được nhiều điều phi thường. Đây là cách tốt nhất để đổi mới đất nước, tăng cường tiềm lực quốc gia trước một Trung Quốc đang trỗi dậy và thách thức Mỹ.
Tổng thống Biden cũng công bố Kế hoạch gia đình Mỹ nhằm hỗ trợ tài chính trực tiếp cho người dân Mỹ và giúp họ tiếp cận giáo dục tốt, các dịch vụ chăm sóc trẻ em chất lượng và giá cả phải chăng, được trả lương đầy đủ trong 12 tuần nghỉ phép vì công việc gia đình và nghỉ ốm.
Để có đủ nguồn ngân sách thực hiện các kế hoạch tham vọng này, chính quyền của ông Biden dự kiến sẽ tăng mức trần thuế thu nhập cá nhân với người giàu từ mức 37% như hiện tại lên 39,6% cũng như các tập đoàn lớn, theo Hãng tin Reuters. "Tôi sẽ không áp đặt bất cứ khoản tăng thuế nào với những người kiếm được dưới 400.000 USD/năm. Đã đến lúc các doanh nghiệp Mỹ và 1% người Mỹ giàu nhất cần trả đúng số tiền họ phải nộp", ông Biden nêu cam kết trước Quốc hội Mỹ.
Hiện diện quân sự mạnh mẽ ở Ấn Độ-Thái Bình Dương
Chính sách đối ngoại tuy chiếm phần không lớn trong bài phát biểu đầu tiên của Tổng thống Biden trước lưỡng viện Quốc hội, nhưng phát đi thông điệp cứng rắn với các đối thủ, khẳng định chính sách đa phương, bảo vệ lợi ích của Mỹ, không tìm kiếm xung đột và nhấn mạnh ưu tiên giải pháp ngoại giao.
Ông Biden kêu gọi đầu tư vào các lĩnh vực cạnh tranh với Trung Quốc nhằm củng cố vị thế của Mỹ trên toàn cầu. Ông cảnh báo Trung Quốc và Nga sẽ phải trả giá cho các hành động vi phạm nhân quyền, đồng thời cam kết sẽ "duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ" ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Kể từ khi nắm quyền, ông Biden đã tập hợp đồng minh của Mỹ để thách thức những hành vi của Trung Quốc mà Washington cho là không phù hợp, nhất là vấn đề nhân quyền tại Tân Cương, Hong Kong, vấn đề Đài Loan cũng như hành vi tăng tốc bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông. Trên thực tế, phần lớn chính sách đối ngoại của chính quyền Biden trong 100 ngày đầu tiên đều xoay quanh Trung Quốc. Việc Washington tập hợp lực lượng, trấn an các đồng minh đều nhằm vào Bắc Kinh.
Trong bài phát biểu đầu tiên trước lưỡng viện, ông Biden nhấn mạnh, Mỹ sẽ đảm bảo mọi quốc gia bao gồm Trung Quốc phải tuân thủ các quy định của nền kinh tế thế giới. "Tôi đã nói với Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc rằng Mỹ sẽ không lùi bước trước cam kết của chúng tôi trong các vấn đề nhân quyền và các quyền tự do cơ bản", ông phát biểu.
Ông Biden khẳng định: "Mỹ sẽ tiếp tục hiện diện quân sự mạnh mẽ tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương giống như chúng tôi đang làm với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ở châu Âu. Điều đó không phải để khởi xướng xung đột, mà là để ngăn chặn chiến tranh". Tuy nhiên, Tổng thống Biden cho biết ông đã trao đổi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Mỹ hoan nghênh cạnh tranh nhưng không tìm kiếm xung đột với Trung Quốc.
Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ và các nước phương Tây với Nga đang gia tăng liên quan đến vấn đề Ukraine, vụ nghi vấn đầu độc chính trị gia đối lập Nga Navalny, các cuộc tấn công mạng…, ông Biden đưa ra lời cảnh báo rằng những hành động khiêu khích của Moscow sẽ phải gánh chịu hậu quả. Ông nói: "Tôi đã nói rất rõ với Tổng thống Putin rằng mặc dù chúng tôi không tìm cách gây leo thang căng thẳng, nhưng nếu họ thực hiện điều này thì họ sẽ phải gánh chịu hậu quả cho các hành động của mình".
Tổng thống Biden cho rằng, chương trình hạt nhân Triều Tiên và Iran là mối đe dọa nghiêm trọng đối với Mỹ và cả thế giới. Ông Biden cam kết hợp tác chặt chẽ với các đồng minh nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran và Triều Tiên "thông qua ngoại giao và biện pháp răn đe cứng rắn". Ông cũng bảo vệ quyết định rút quân khỏi Afghanistan, việc này sẽ giúp Mỹ có thêm các nguồn lực cho các khu vực khác và những lĩnh vực cần tập trung.
Cũng theo Nhà lãnh đạo Mỹ, thế giới hiện đứng trước nhiều thách thức mà không một quốc gia nào có thể ứng phó một cách đơn độc. Ông tuyên bố nước Mỹ sẽ không dẫn đầu một mình mà sẽ làm điều đó cùng với các đồng minh. Tổng thống Biden cam kết: "Mỹ sẽ thành kho vắc xin chống Covid-19 giống như Mỹ là kho vũ khí của các nền dân chủ trong Thế chiến thứ II".
Điều đó dường như muốn khẳng định và hi vọng "Nước Mỹ đang trên đà trở lại", nước Mỹ "dẫn đầu thế giới một lần nữa".
Nguyễn Nhâm
